Για τους οκτώ μήνες του έτους οι περίπου 1 εκατομμύριο Βούλγαροι που μένουν και εργάζονται στο εξωτερικό έχουν στείλει στη Βουλγαρία 500 εκατ. ευρώ. Το ύψος πάλι των άμεσων ξένων επενδύσεων στη χώρα για το πρώτο εξάμηνο του έτους ανέρχεται σε 779 εκατ. ευρώ. Αποδεικνύεται ότι η βουλγαρική Διασπορά είναι ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής στη Βουλγαρία με 64% του συνολικού ύψους.

Οι δύο αυτοί αριθμοί μπορούν να ερμηνεύονται διαφορετικά και τα πορίσματα να είναι θετικά ή αρνητικά. Το πρώτο που μπορεί να ειπωθεί είναι ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις είναι μικρές – περίπου 1 δισ. ευρώ ετησίως σε περίπτωση που το ΑΕΠ ανέρχεται σε σχεδόν 50 δισ. ευρώ. Ασήμαντη συμβολή στην ευημερία της χώρας και του ξεχωριστού Βουλγάρου. Λίγα, αλλά χωρίς αυτά ακόμα χειρότερα, θα έλεγαν οι αισιόδοξοι. Και αυτό είναι σωστό, έχοντας υπόψη την κατάσταση της βουλγαρικής οικονομίας, την χαμηλή παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητά της στις διεθνείς αγορές. Οι βουλγαρικές επιχειρήσεις είναι βασικά μικρομεσαίες, οι οικονομικές δυνατότητές τους - σεμνές. Τα χρήματα για νέες επενδύσεις είναι λίγα. Για τον σκοπό οι αρχές καταβάλλουν προσπάθειες για την προσέλκυση ξένων επενδυτών – γιατί έχουν οικονομικές δυνατότητες και ακόμη βρίσκουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στη χώρα μας. Σε πρώτη θέση φυσικά γίνεται λόγος για το φθηνό εργατικό δυναμικό, μια που στη Βουλγαρία οι άνθρωποι είναι οι πιο χαμηλόμισθοι σ’ όλη την ΕΕ. Έως πρόσφατα εκτός από φθηνό, το εργατικό δυναμικό στη χώρα ήταν και ειδικευμένο. Σήμερα ακριβώς αυτό το ειδικευμένο εργατικό δυναμικό έγινε ξένος επενδυτής Νο 1 στη Βουλγαρία, επειδή πια απλώς δεν εργάζεται στη χώρα, αλλά στο εξωτερικό.

Έτσι κι αλλιώς οι Βούλγαροι βγάζουν περισσότερα χρήματα στο εξωτερικό απ’ ό,τι στην πατρίδα τους και αυτό τους επιτρέπει να βοηθούν οικονομικά στους γονείς, τα παιδιά και τους συγγενείς τους που είναι στη χώρα. Ακριβώς αυτό είναι το επίπεδο των λεγομένων «βουλγαρικών ξένων επενδύσεων».

Σαν μερίδιο από τις συνολικές άμεσες ξένες επενδύσεις οι «βουλγαρικές επενδύσεις» είναι αρκετά σημαντικές. Εάν όμως γίνει ο απλός υπολογισμός ότι για τους οκτώ μήνες του έτους κάθε εργαζόμενος στο εξωτερικό Βούλγαρος έχει στείλει στο σπίτι κατά μέσον όρο 500 ευρώ, φαίνεται ότι και εκτός των βουλγαρικών συνόρων η κατάσταση δεν είναι ρόδινη. Τα περισσότερα χρήματα στο σπίτι «επενδύουν» οι Βούλγαροι από τις ΗΠΑ. Η Ισπανία και η Ελλάδα είναι επίσης μεταξύ των χωρών, από τις οποίες έρχονται αρκετά χρήματα.

Τo βασικό μειονέκτημα των χρημάτων που στέλνουν οι Βούλγαροι από το εξωτερικό είναι ότι κατά κανόνα δεν είναι επενδύσεις σε παραγωγή και έχουν καθαρά καταναλωτικό χαρακτήρα. Το πρόβλημα σ’ αυτές της καταναλωτικές επενδύσεις είναι ότι δε δημιουργούν προϋποθέσεις για μόνιμη ανάπτυξη, και είναι με βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα.

Πολλοί εμπειρογνώμονες και πολιτικοί τελευταία όλο και πιο συχνά αναρωτιούνται εάν η χώρα στην ουσία κερδίζει ή χάνει από την εξαγωγή εργατικού δυναμικού. Χρήματα έρχονται στη Βουλγαρία, αλλά τι χάνει η χώρα σαν προοπτική – το σημαντικότερο και πιο ακριβό επιχειρηματικό ενεργητικό, χωρίς το οποίο κάθε οικονομική ευημερία είναι αδύνατη και δύσκολα μπορεί να αντικατασταθεί με εισαγωγή εργατικού δυναμικού από το εξωτερικό. Το παράδειγμα των πιο αναπτυγμένων ευρωπαϊκών χωρών δείχνει ότι οι ξένοι εργάτες μπορεί και να είναι χρήσιμοι, αλλά σε πολλά μέρη ήδη δημιουργούν προβλήματα κοινωνικού και πολιτισμικού χαρακτήρα, που απειλούν τις ευρωπαϊκές αξίες.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα