Kasım ayının sonuna kadar sürecek olan ve bu yıl 11 kez gerçekleşen, çocuklara yönelik yapılan, dişlerin ısırma yüzeyindeki çukurları ve çatlakları dolduran, fissür örtücüler (sealantlar) denilen ince plastik kaplama ile ücretsiz silanizasyon için ulusal kampanya başladı. Girişim, Sağlık Bakanlığı tarafından Bulgaristan Diş hekimleri Birliği, Eğitim ve Bilim Bakanlığı ve ayrıca çocuk diş hekimliği, çocuk ve ergenlerin beslenmesi ve hijyeni konusundaki ulusal danışmanlarla birlikte yürütülmekte.

5 ila 8 yaş arasındaki çocukların dişlerini çürüklerden korumayı hedefleyen ücretsiz ulusal silanizasyon kampanyası hakkında Veliko Tırnovo kampanyasının bölge koordinatörü çocuk diş hekimi Dr. Tsvetosavka Tihova şunları söyledi:

“Bu yaş aralığında çocukların ilk kalıcı dişleri çıkmaya başlar ve bu dönemde olgunlaşmamış ve çürüğe karşı çok hassas olan diş minesinin mineralizasyonu tamamlanmaktadır. Silanizasyon çocukların dişlerini çürüklerden korur. Silanizasyon tamamen ağrısız bir işlemdir ve çatlaklar, diş minesinin pürüzsüz oluşması için çok önemli olan flor ile zenginleştirilmiş fotopolimer malzeme ile kapatılır.”

Altı ayda bir diş muayenesi yapılır ve kaplama düşmüş veya yıkanmış ise dişe tamamen ücretsiz olarak yeniden silanizasyon işlemi yapılmakta.

Veliko Tırnovo’da 10 yılda kampanyaya 3 300 çocuk katıldı ve 12 500’den fazla çineme dişine koruyucu kaplama işlemi uygulandı. Ancak son zamanlarda ebeveynler kampanyaya daha az ilgi gösterir oldu. Dr. Tihova, internet forumlarında her konuda ahkam kesen bazı kişilerden dolayı, bu konuda ebeveyn cehaletine dikkat çekti:

“Ebeveynlerin, çocuklarının sağlığı için olan bu girişimi pek desteklemediğini düşünüyorum. Belki de herkes konuya hakim değil. Belki de herkes sunduklarımıza güvenmiyor. Birçok ebeveyn, diş yapısını oluşturmak için en önemli unsur olan florü reddediyor.”

Yıllar önce tabletlerle yapılan flor önleme kampanyalarının durdurulması veya yakın zamana kadar anaokullarında verilen florlu sütlerin kesilmesinden sonra vücudumuzun ihtiyacı olan florü elde etmenin en kolay yolu sudur. Ancak ülkemizde içme sularında bu kimyasaldak yok denilecek kadar az bulunmaktadır. Diş Merkezi Yöneticisi Dr. Maya Graşkina konuyla ilgili şu yorumu yaptı:

“Bulgaristan’da çocuklarda aşırı derecede yüksek çürük seviyesinin nedeni flor bakımından fakir su kaynaklarıdır. Sadece bizim Diş Merkezimizde 2020 ve 2021 yılı içinde 18 yaşına kadar olan çocukların en az 60 kalıcı dişi çekildi. Bunlar kabul edilemez rakamlardır. 18 yaşına kadar olan çocukların kalıcı dişlerini kaybetmeleri son derece endişe verici bir gerçektir.”

Çocuklarda dişleri korumak amaçlı koruyucu muayeneler neredeyse hiç yapılmamakta. Diş hekimleri artık anaokullarına gitmiyor, okullarda diş hekimleri yok ve çocukların diş sağlığı bir tek ebeveynlere kalmış durumda. İki yıl içerisinde, Veliko Tırnovo'da ücretsiz devlet kampanyası kapsamında silanize dişleri olan çocuklar tam olarak iki kat azaldı. Bu işlem 2019 yılında 266 çocuğa kıyasla, geçen yıl 133 çocuğa uygulandı. Dr. Tihova ve Dr. Graşkina, diş hekimlerinin anaokullarına ve ilkokullara broşürler dağıttığını, ancak silanizasyona ilginin sürekli azaldığını belirtti ve ebeveynleri bu konuda daha duyarlı olmaya çağırdı.

Bu yıl Veliko Tırnovo’da silanizasyon kampanyasına katılan çocuklardan biri olan 6 yaşındaki Momçil, işlem sonrası gülümsemeyle şunları paylaştı:

“Bana sealant koydular. Acımadı. Dişlerim sağlıklı olacak. Onları diş fırçasıyla fırçalıyorum. Sağlıklı dişlerimizin olması önemli, çünkü onlarla yiyeceklerimizi tüketiyoruz. Dişçiye daha sık gitmemiz gerek.”

Sadece Momçil değil, diğer iki kardeşinin de dişleri koruyucu tabaka ile kaplı. Üçüncü kardeşi ise daha 5 yaşında ve işlemin uygulanması için önümüzdeki yıl dişçinin kapısını çalacak. Momçil’in annesi Nina Arsova şunları paylaştı:

“Dişleri meyve suları, tatlılar, cipslerden korumak gerek. Çok nadiren bu tür şeyler veririm ama yine de onları mahrum etmem. Diğer annelere bu işlemi kesinlikle tavsiye ederim, çünkü kesinlikle ağrısızdır ve dişe zarar vermez, sadece yardımcı olur.”

Kaynak: BNR – Horizont Programı

Düzenleme ve çeviri: Bedriye Haliz