Gjatë viteve të tranzicionit bullgarët kanë pasur katër shtylla të optimizmit. Këto janë momentet e fillimit të qeverisjes së kryeministrave Ivan Kostov (1997), Simeon Saksoburgotski (2001), Bojko Borisov (2009) dhe anëtarësimi i Bullgarisë në BE (2007). Këtë e tregon një sondazh të agjencisë sociologjike “Gallup International”. Të dhënat e saj i paraqiti z. Përvan Simeonov në forumin kushtuar përvjetorit të 25-të të rënies së komunizmit nën moton “Brezi i ndryshimit”.

Në këtë forum ishte i pranishëm z. Toma Bikov nga Instituti i Politikës së Djathtë. Sipas tij tranzicioni sot në fakt është një lloj revolucioni. “Aksi “komunizëm-anti-komunizëm” përfundoi dhe u zëvendësua me aksin tjetër ku ka përkrahës të konsensusit liberal dhe kundërshtarë të tij – vuri në dukje z. Bikov. – Vlerësimi të cilin japim për vitet e tranzicionit ose për revolucionin që përmenda më lartë duhet të jetë i përmbajtur. Ky nuk është as tranzicioni më i suksesshëm në Evropën Lindore, as më i keqi. Jemi diku në mes. Për sa u përket gabimeve mendoj se Bullgaria nisi në rrugën e demokracisë pa qenë e përgatitur. Opozita anti-komuniste po ashtu. Prej kësaj të fundit pritej të ishte lider, siç ndodhi në Poloni, Çeki dhe Hungari. Në fillim të tranzicionit në Bullgari demokratët e Bashkimit të Forcave Demokratike bile kishin frikë nga fjala “kapitalizëm”. Përpoqën të shpjegonin se tranzicioni do të jetë gradual. Privatizimi u vonua. Ka dy koncepte për procesin e privatizimit. I pari ka të bëjë me qasjen polake të Ballceroviçit, pra e shpejt dhe e pistë. Qasja tjetër është e ngadaltë dhe e drejtë. Për fat të keq në Bullgari privatizimi ishte si i shpejtë, ashtu dhe i pistë. Dhje kjo ishte rruga jonë dhe nuk mendoj se kemi pasur variant tjetër. Shumë kohë kërkonim rrugën e drejtë dhe kur e gjetëm atë doli se jemi vonuar. Problemi tjetër, sipas së djathtës, është dështimi i modelit liberal. Ky ishte revolucioni liberal. Shkak për këtë është fakti se prova për vendosjen e konsensusit liberal të elitave mbi shoqërinë konservatore, i futi bullgarët në siklet të madh. Për mendimin tim kjo është arsyeja për pakënaqësinë e një pjese të shoqërisë.”

Z. Përvan Simeonov i kupton gabimet e tranzicionit kështu: “Ndoshta mungesa më e madhe e periudhës së tranzicionit ishte mungesa e një vendosmërie të qartë ekonomike vitet e para. Po të ishin adaptuar njësitë e rëndësishme ekonomike me kushtet e reja, do to ishte më mirë. Reforma e vonuar në sektorin e ekonomisë e bëri këtë të fundit të dobët. Gabimi tjetër është naiviteti i shoqërisë që akumulonte ajo kohë. Kemi pritur se tranzicioni do të përfundojë aty ku ndodhin gjëra të mira. Nuk është ashtu. E thënë ndryshe nuk është domosdoshmëri që tranzicioni të çojë te një gjë e bukur. Shumica e bullgarëve harruan se nga një shoqëri me shtresa të barabarta ne u kthyem në një shoqëri me ndarje të dukshme sociale. Ky s’është defekt, është tepër normale. Veç duhej të përqendrohemi mbi ekonominë. Ndonjëherë për vitet e tranzicionit mendojmë sikur është një periudhë e jashtëzakonshme, por ai është thjeshtë një fazë e procesit të modernizimit të shoqërisë bullgare.”

Përgatiti në shqip: Anna Kapitanova