Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Më këndo, o gjel, më këndo!

Gjeli në këngë, rite dhe besime!

БНР Новини
Foto: BGNES

Sipas astrologjisë kineze më 28 janar 2017 filloi viti i gjelit të zjarrtë dhe deri më 15 shkurt 2018 bota do të jetë nën shenjën e shpendit të kuq. Në përfytyrimet tradicionale të bullgarit gjeli lidhet shumë ngushtë me përfytyrimet për diellin. Në mendimin mitologjik gjeli është një simbol diellor. Ai lajmëron ardhjen e ditës së re, me fjalë të tjera lindjen e diellit.

Pjesët e ditës populli i lidh me gjelin – koha e gjelit, në kohën e gjelave të parë – këto janë asociacione me kohën, kur këndon me fillimin e afërt të ditës. Periudha e kohës nga perëndimi i dielli deri në periudhën e këndimit të parë të gjelave është ajo pjesë nga koha, kur dalin vampirët, shejtanet e personazhe të tjera mitologjike. Me të kënduar gjeli në mëngjes, ata e humbasin forcën e vet. Në disa formula për prishjen e magjive, fallxhorja i dërgon sëmundjet dhe gjërat e këqija në pyjet e braktisura, ku nuk këndon as gjeli, me fjalë të tjera, gjeli gjithmonë lidhet me hapësirën e përvetësuar nga veprimtaria njerëzore, në të cilën ai është i mbrojtur nga sëmundjet, nga forcat e këqija dhe qeniet e mbinatyrshme.

Një simbol i shumëkuptimshëm. Nga njëra anë – fillimi mashkullor dhe aftësia për mbarsje, por dhe fillimi riprodhues i grave. Tradita të jepet gjel në mënyrë flijuese mund të sqarohet si një fillim i pjellorisë dhe posaçërisht të pjellorisë së mashkullit. Më e veçantë është rëndësia e gjelit së dasmës, i cili është njëkohësisht dhe simboli i gruas dhe i burrit. Në kulturën popullore lidhja gjel-grua afirmohet mjaftë, ornamenti i gjelit nëpër veshjet popullore të grave po kështu. Therja e gjelit gjatë festave të caktuara dhe traditave si një akt falënderimi po kështu lidhet me simbolikën shumëkuptimshme të gjelit. Sjellja e gjelit është një nga orientirët në mitologjinë popullore.

Therja e gjelit e cila bëhet nga gratë, nënat e djemve është një traditë për shëndet dhe pjellori të djemve. Zogu theret nga nëna ose nga djali i vogël i shtëpisë në pragun e derës së jashtme dhe gjaku derdhet përreth. Me gjak bëhet një kryq mbi fytyrën e djalit dhe të djemve të therë nëpër dyert e tjera të shtëpisë. Nga gjeli i cili është krejtësisht i zier u japin bashkë me kulaç të pjekur fëmijëve dhe fqinjëve. Mes disa grupeve të popullsisë tradita përfshin një tryezë të përbashkët në shtëpinë e gjyshes, e cila ka ndihmuar gjatë lindjes. Këtu të gjitha gratë si dhe gjyshja janë të veshura si nuse dhe mbajnë dhe pupla nga bishti i gjelit. Gratë e zbukurojnë gjyshen me vargje të punuara me lesh ngjyra-ngjyra, kokoshka, speca të kuqe, lule – kryen të njëjtat rite si në Ditën e Gjyshes, të shoqëruar me shumë hare.

Dita e Gjelit është një festë burrash. Therja e gjelit bëhet për shëndetin dhe stimulimin e pjellorisë së djemve. Në disa krahina shpendi i cili është i caktuar për t’u therur është me ngjyra të shumta ose është pule, me fjalë të tjera – veprimet janë të adresuara edhe drejt vajzave. Në disa vende gatuhet edhe lakror. Mirëpo pjesa dërmuese e ritit janë këngët kushtuara djemve dhe mundësisë së tyre në të ardhmen vetë ata të krijojnë një gjeneratë të fortë.

Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva



Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Mbrëmjet e kulturës bullgare në Shqipëri po vazhdojnë

Mbrëmjet e kulturës bullgare në Shqipëri po vazhdojnë edhe në muajin gusht. Shfaqjet e para ishin në qershor, kur grupe folklorike nga Bullgaria prezantuan kostume, valle dhe këngë popullore bullgare para teatrit "Aleksandër Moisiu" në qytetin e..

botuar më 24-08-11 10.15.PD

Tingulli i gajdeve do të dëgjohet mbi livadhet e Ilindenit me rastin e tubimit në fshatin Gella

Me rastin e tubimit tradicional në fshatin Gella , nga sot, 2 gusht, deri në të dielën, 4 gusht, në livadhet e Ilindenit do të tingëllojë një program pesëmbëdhjetëorësh me muzikë autentike të Rodopeve. Pritet që eventi të tërheqë mijëra..

botuar më 24-08-02 8.05.PD

Festivali i qëndistarisë paraqet traditën e qëndisjes në fshatin Vardim

Vazhdon festivali treditor i qëndisjes për banorët dhe mysafirët e fshatit Vardim në rajonin e qytetit Svishtov. Ajo zhvillohet në sheshin pranë Vatrës së Kulturës "Trudoljubie 1907", njoftuan organizatorët. Festivali promovon një pjesë..

botuar më 24-07-27 7.35.PD