Shkrimtarja Anna Kamenova ka jetuar vetëm gjashtë vjet nga shekulli i 19 revolucionar, por ato kanë qenëtë mjaftueshme, që ta përmbushin me patriotizëm, atdhedashuri dhe mundje, cilësi këto të cilat ajo do t’i mbajë deri në çastin e vet të fundit.

Në rininë e saj të hershme, Anna e cila ka lindur gjatë vitit 1894 në qytetin Plovdiv, jeton në Londër dhe në Shën Petersburg, ku babai i saj është ministër fuqiplotë, kurse vet ajo shkon në leksionet e letërsisë dhe hap shqisat e saj për të kaluarën historike dhe artin e përhershëm.

“Kam një prioritet të madh, se jam rritur në një mjedis të meshkujve të arsimuar dhe çdo një prej tyre ka kontribuar për formimin tim si personalitet dhe krijues - tregon Anna Kamenova në një intervistë, të ruajtur në fondin e Artë të Radios Kombëtare Bullgare. Ne ishim një familje shumë e bashkuar. Babai im nuk na shtypte me autoritetin e tij, por përkundrazi – ndihmonte për zhvillimin tonë kulturor.”

Gjatë ribotimit të radhës të romanit “Lufta dhe paqja” përkthyesi i tij Mihaill Maxharov e ngarkon vajzën e tij Anna të rishikojë disa faqe dhe të bëjë disa korrigjime. “Kërkohej një guxim i madh pas kësaj hyrjeje të shpejtë në letërsi për të filluar dhe unë të krijoj”, pohon ajo, duke shtuar: “Por dëshira shtohej gjithnjë e më shumë dhe imazhet femërore në letërsinë botërore vazhduan të rreshtohen përpara vështrimit tim kërkues”.

Ndërkohë Anna regjistrohet në degën e drejtësisë në Universitetin e Sofjes dhe aty njihet me burrin e saj të ardhshëm - juristi i njohur dhe veprimtar shoqëror Petko Stajnov, i cili e inkurajon  të zhvillojë mjeshtëritë e saj letrare, duke kuptuar ndjenjën e saj lidhur me problemet e gruas moderne.

Romani debutues i Anna Kamenovës del gjatë vitit 1930. Kritika e pret në mënyrë dashamirëse romanin “Mëkati i Haritinës”- i cili është një krijim i lindur dhe i pjekur artistik me një tematikë të ndërlikuar dhe drejtim ideor. Pasojnë akoma dy romanë të tjerë, të cilët gërshetojnë në vetvete psikologjinë e gruas dhe thellësitë e saj emocionuese.

Me afirmimin e saj në profesion, shkrimtarja fillon të marrë ftesa për takime dhe konferenca dhe shpesh udhëton deri në shtete të ndryshme.

“Udhëtimi gjithmonë më ka tërhequr, pavarësisht nëse ai është deri në digën e lumit Iskër ose deri në Bombaj - thotë ajo. Sado i ndryshëm që të jetë  ndikimi prej dy udhëtimeve të ngjashme, për mua ato kanë qenë njësoj të dobishme dhe emocionuese. “ Me një gjuhë të pasur me pamje dhe ndjenja dhe një shprehi shumë fine Anna Kamenova përshkruan dhe udhëtimin e saj bashkë me bashkëshortin e saj - tanimë diplomat,  deri në Bombaj:

“Provova një krenari se unë, bullgarja, mund të shëtis nëpër rërat pafund, t’u rezistojë e t’u bëj ballë maleve të ujit, të cilët me pasion dhe shkëlqim derdheshin nën këmbët e mia. U ndesha me një pjekuri dhe mençuri të një populli të vjetër dhe me magjinë e monumenteve prej guri, të formuara me duart e dobëta e zeshkane të po këtyre indianëve shumë të varfër për nga ushqimi dhe shtrati, por me një shpirt shumë të pasur.“

Më 10 janar 1944, Anna Kamenova përjeton tragjedinë më të madhe familjare. Duke qenë në anën e Paktit trepalësh në Luftën e Dytë Botërore, Bullgaria tanimë i ka shpallur luftë Amerikës, kurse ajo, në radhë të vet, bombardon kryeqytetin e saj. Nën rrënojat shkrimtarja humbet nënën e saj, motrën  dhe akoma dy njerëz të tjerë të afërt nga familja. Dy vajzat e vogla të nipit të saj mbeten pa prindër dhe kujdeset për to mbeten në duart e Annës dhe të Petkos.  

Deri në fund të jetës së saj 88 vjeçare, Anna Kamenova do të shkruajë akoma romane, tregime, tregime për fëmijët, tregime për udhëtime, kujtime. Të sajat do të jenë dhe përkthimet e “Portretit të Dorian Grej”, “Kasollja e Xha Tomit”, “Magjistari i Ozit”. Dhe pavarësisht se akoma duke qenë e gjallë gëzon një njohje, sot krijimet e saj mbeten në hije.

Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva

Foto: arkiv, bulgarianhistory.org