"Harta e tij është vërtet unike. Është harta e parë e detajuar për një pjesë të trojeve bullgare. Është fryt i punës shumëvjeçare, thotë studiuesi i ri. – Në tokat tona kanë ardhur edhe studiues të tjerë evropianoperëndimorë dhe rusë, por gjithçka që ata bënë u bë në një periudhë shumë më të shkurtër kohore dhe ajo që panë dhe studiuan ishte shumë më pak e thelluar. Ndërsa Felix Kanitz i kushtoi 18 vjet të jetës së tij udhëtimit nëpër Mizinë bullgare, Dobruxha dhe malet Ballkan. Harta është perfekte për kohën e saj. Ai jo vetëm korrigjoi shumë gabime nga hartat e vjetra, por zbuloi edhe gjëra të reja, për shembull, rrjedhat e lumenjve - i vizatoi ato me saktësi. Ai vëren se i vetmi lumë që përshkon malet Ballkan është lumi Iskër. Ai korrigjon drejtimin e tij drejt veriut, sepse shumë harta të tjera e vizatojnë atë lindje-verilindje. Ai ndan malet Ballkan në 3 pjesë - perëndimore, të mesme dhe lindore. Ai mat shumë lartësi me një barometër - mbi 280 lartësi i jep saktësisht se sa të larta janë. Ai konstaton gjënë më të rëndësishme – shtigjet e kalimit nëpër mal", thotë Dunev. 

Në hartë janë hedhur 3200 vendbanime nga Bullgaria Veriore, Nishi, Piroti, pjesën e poshtme të maleve Ballkan dhe një pjesë e bregut jugor të Detit të Zi deri në Nesebër. Fazat e ndryshme të Luftës së dhjetë Ruso-Turke (1877-1878) – kalimi i suksesshëm i Danubit në Svishtov (qyteti i parë i çliruar bullgar), bllokimi i garnizoneve osmane në Dobruxha, rrethimi i Plevenit (arena e betejave të ashpra) dhe marshimi dimëror përmes maleve Ballkan nga ushtria perandorake ruse - janë të planifikuara pikërisht nëpërmjet hartës së Kantz-it. Një shans real për shtabin rus është që ata marrin në dorë këtë hartë në prag të luftës çlirimtare për Bullgarinë. 

"Çdo luftë e re kërkon harta të reja, më të mira. Sidomos në shekullin e 19-të, hartografia u zhvillua shumë - shpjegon Nikollaj Dunev. – Ka një ndryshim të madh midis hartave nga fillimi dhe fundi i shekullit të 19-të. Harta të tilla janë bërë vazhdimisht gjatë luftërave të mëparshme, si ajo e Krimesë (v. 1853-56) dhe ajo e viteve 1828-29, por ato ishin kryesisht për pjesën lindore të maleve Ballkan. Është shumë e rëndësishme ku kalojnë trupat – turke dhe ruse. Çfarë shtigjesh të kalojnë. Disa muaj para fillimit të luftës, rusët mësuan për hartën e Felix Kanitz. Versioni i tij i parë daton në vitin 1877 dhe rusët blenë menjëherë rreth 1000 njësi nga Felix Kanitz. Është interesante se një hartë për qëllime ushtarake është më e detajuar. Është në shkallën 1:300 000, ndërsa ajo në vëllimin e tretë të librit të Kanitz-it është 1:420 000 Kjo është një hartë jashtëzakonisht e mirë për kohën, sipas së cilës janë zhvilluar betejat. 

Informacioni i plotë gjeografik, etnografik, arkeologjik dhe politik i mbledhur nga Kanitzi u arrit nëpërmjet kërkimeve të detajuara në terren. I pëlqente të rrinte në vende modeste, të pyeste njerëz të çdo etnie dhe shtrese shoqërore. Falë dhuntisë së tij për vizatim dhe të qenit një ilustrues i mirë, ai la pas një arkiv të madh skicash, gravurash dhe akuarelesh nga trojet bullgare në shekullin XIX, të cilat sot kanë vlera të paçmueshme. Vepra e tij me tre vëllime "Bullgaria Danubiane dhe Ballkani - Studime të Udhëtimeve Historike, Gjeografike dhe Etnografike" është ende aktuale me informacionin e saj për të kaluarën bullgare. 

Felix Kanitz ishte një nga mbrojtësit e flaktë të çështjes bullgare në Evropën Perëndimore pas Kryengritjes së Prillit të vitit 1876. Në vitin 1884 Kontributet e austro-hungarezit për popullin bullgar dhe shkencën e re bullgare vlerësohen shumë. Ai u zgjodh anëtar nderi i Shoqërisë Letrare Bullgare (sot Akademia Bullgare e Shkencave). Arkivi dhe biblioteka e Felix Kanitz-it iu lanë trashëgim Akademisë. Ndoshta arsyeja e kësaj bujarie nuk është vetëm dashuria e tij për bullgarët, por edhe fakti që në vitin 1863 në fshatin Srebërna, pasi u sëmur nga malaria, ishin fshatarët bullgarë ata që e shpëtuan nga vdekja e sigurt. 

Në lidhje me festën kombëtare të 3 marsit, pyesim krijuesin e webfaqes së mrekullueshme "Harta Historike Aktive" Nikollaj Dunev, nëse lufta çlirimtare do të zhvillohej ndryshe nëse ushtria ruse nuk do të kishte hartën e Felix Kanitz-it, për të cilën austro-hungarezi u dekorua me urdhër nderi nga perandori rus Aleksandri II?

"Një pyetje e vështirë, nuk ka "nëse" në histori" - thotë hartografi amator Nikollaj Dunev: