Bulgaristan Merkez Bankası’nın verilerine göre Haziran ayının sonuna doğru Bulgar hanelerinin depozitoları, 19.7 milyar avro değerindedir. Bulgaristan Merkez Bankası, Haziran ayında depozitoların azaldığını kaydediyor, ki bu mali uzmanlara göre Korporatif Ticaret Bankası çerçevesindeki gerilimden kaynaklanıyor. Bunun sonucunda bazı depozito sahipleri, paralarını çekmekte acele etti. Buna rağmen vatandaşların depozitolarının son 12 ay içindeki artışı yüzde 8.5 oranındadır.

“UniCredit” Bankası’nın Orta ve Doğu Avrupa’daki hanelerin mali zenginliğine ait bir analizi, 2013 yılında Bulgar hanelerinin ortak mali  varlığının yüzde 82’sinin, banka depozitolarında ve nakit para olarak olduğuna, ancak yüzde 16’sının emeklilik fonlarına ve yüzde 2’sinin menkul kıymetlere yatırıldığına işaret ediyor. Böylece Bulgaristan Orta ve Doğu Avrupa’da depozitoların oranı açısından birinci sırada yer alıyor. İtalya ve Almanya gibi diğer AB üye ülkelerinde ise hanelerin mali varlığının yüzde 38’i, emeklilik fonlarından yönetiliyor. Depozitoların faizlerine 2013 yılında yürürlüğe koyulan vergi bile, Bulgaristanlıların paralarını depozitolarda tutma alışanlığını olumsuz bir şekilde etkilemedi.

Bulgaristan Radyosu’na demeç veren “Karol” mali evinden analizatör Aleksandır Nikolov, şunları açıkladı: “Bence depozito artışı, kriz zamanından kaynaklanıyor. 2009-2011 döneminde depozito faizleri nispeten yüksekti. O zaman insanlar kendi işini kurmak, diğer mali yatırımlarda bulunmak ve faizden iyi gelir almak fikirleri arasında tereddüt ediyordu. Bu, ülkemizde çok kişiyi daha büyük güvenlik ve hiç de kötü olmayan gelir için paralarını depozitolarda tutması için motive etti.”

AB üye ülkelerinin vatandaşlarına nazaran Bulgaristanlıların paralarını depozitolara yatırma yatkınlığının daha büyük olduğunu iddia edebiliyor muyuz? Bu, Bulgarların ünlü tasarrufçuluğu mudur acaba?

“Gerçekten bizde AB’deki ortalama seviyelere nazaran böyle bir eğilim vardır, diyor Aleksandır Nikolov. Bu doğrultuda yaptığımız araştırmalara göre bu, depozitoların ne olduğu konusunda düşük bilgilerden kaynaklanıyor. Depozitolardan alınan gelir, neredeyse yüzde 100 enflasyondan kayboluyor. Ama insanlar bunun farkında değil ve böylece Bulgarlar çok muhafazakar görünüyor. Ama aslında Bulgaristanlılar, bankada tuttuğu paradan reel gelir almadığını anlamıyor, çünkü başka daha iyi bir mali sonuç çıkarabildiği diğer yollar tanımıyor.”

Hangi diğer mali araçlar banka depozitolarının seçeneği olabiliyor? Aleksandır Nikolov’a göre bu sorunun cevabı şöyle: “Çok mali araçlar vardır. Bunların bir kısmı daha zordur ve çoğu insan bunlara pek fazla ulaşamaz. Depozito dışında yatırım yapmanın en kolay yolu sözlemeli fonlardır. Bulgaristan’da yerel veya yabancı kuruluşlardan yönetilen çok sözleşmeli fonlar vardır. Bunlara çok kolay para yatırılabiliyor. Sözleşmeli sonlar, belli bölge ve ülkelerde, Avrupa veya ABD’de taşınmaz mallara yatırımlar yapıyor.”

Aleksandır Nikolov’a göre her Bulgar gelir isteği ve risk seviyesine göre sözleşmeli fonlar vasıtasıyla yatırımlar yapabiliyor. Son yılda depozitolardan sözleşmeli fonlara ve diğer mali araçlara para hareketi gözlemleniyor. Bu, depozito faizlerinin düşmesinden kaynaklanıyor. Faizlerin düşmeye devam edeceği eğilimi göz önüne alınırsa diğer mali araçlara yatırımların devam etmesi bekleniyor.

Çeviri: Rayna İvanova