AB’nin sosyal programındaki öncelikler arasında evsizlikle mücadele de yer alıyor. Bulgaristan’da bu sorunun çözümü için milli bir strateji yoktur. Çalışma ve Sosyal politika Bakanlığı’nın verilerine göre 2014 yılının ilk yarısında ülkemizin topraklarında bin 169 evsiz kişi kaydedilmiştir. Onların 752’si, devletin sağladığı sosyal hizmetlerden faydalanmıştır. Ancak hizmetlerin bir kısmı, daimi adres verme gibi bazı bürokratik engeller yüzünden evsizler için ulaşılır değil. Sofya topraklarında son bir yılda yaklaşık 500 evsiz kişi kaydedilmiştir. Ama Sofya Belediyesi’nin “Sosyal Çalışmalar” Müdürlüğü Başkanı Mina Vladimirova’ya göre tam sayısının saptanması zordur, çünkü bu grup çok hareketlidir. Taşradan gelen evsizler de var. Onların büyük bir kısmı, 40 yaşı altında erkeklerdir. Yaşlıların oranı daha küçüktür.

Mina Vladimirova işte daha neler anlattı: “Sofya topraklarında geçici ikamet için üç merkez var. İçindeki sosyal işçilerin amacı, insanları işgücü piyasasına geri kazandırmaktır. Bu insanların İstihdam Ajansı’nın bürolarında yapılan kalifiye kurslarında kaydını yaptırıyoruz. Ama işin en önemli tarafı, evsiz kişinin biyolojik ailesiyle bağlantısını yeniden yapılandırmaktır.”

İnsanların evsiz barksız kaldığı en sık nedenlerden bazıları konut dolandırıcılığıdır. Diğer bir grup ise, konutunu çocuklarına bağışlayan ve sonunda kendini sokakta bulan yaşlı insanlardır. Bazı evsiz insanlar da psikolojik rahatsızlıklar yaşayan kişilerdir. Mina Vladimirova, bu konuda yapacakları olmadığını paylaşıyor, çünkü Sofya topraklarında önerilen bütün sosyal hizmetlerin gönüllü prensipte olduğunu açıklıyor. Evsizlerle çalışmalarda en büyük sorun güven eksikliğidir, çünkü bu insanlar kendini terk edilmiş hissediyor.

1 Aralık ile 31 Mart tarihleri arasında açık olan Evsizler İkamet Merkezleri Yöneticisi Bojana Lateva, karşılaştığı sorunlardan birinin evsiz olan kişiyi banyoya sokmak, arkasından da oradan çıkarmak olduğunu anlatarak şunları açıkladı: “Biz evsiz kişileri zorunlu olarak yıkıyoruz ve parazit için yokluyoruz. Çünkü yaz boyunca onlar sokaklardadır. Yıkanmaması ve parazit taşıması normaldir. Merkezlerin açıldığından beri evsiz insanların kabul edilmesi için elimizden geleni yapıyoruz. Bir defa merkeze geldiklerinde her akşam orada olmak istiyor. Bazen biri duş altına giriyor ve çıkmak istemiyor. Gün boyunca üşüdükten sonra sıcak su gövdesini gevşetiyor ve su altında saatlerce durmak istiyor.”

70 yaşındaki Dimitır, istatistik veriler arkasında duran kişilerden biridir. “Eşimle anlaşamadık. Beni dinlemiyordu, çocuklarım da dinlemiyordu. Önce eşim evimizden çıkıp dolaşmaya başladı. O zaman evimizi terk ettim ve 20 yıldan beri sokaktayım” diye anlatıyor kısaca hikayesini Dimitır.

Bir zamanlar işçiydi. Bugün ise atıklar toplayarak geçimini sağlıyor. Ama bunda daha da büyük zorluk çekmeye başlıyor, çünkü ayaklarıyla sorunları var. 120 leva değerinde engelli maaşı alıyor. Bu para ekmek ve peynir için yetiyor. Dimitır’ın ancak sigara tiryakisi olması, hesapları karıştırıyor. Diğer insanlar, evsizlere nasıl yaklaştığı sorusuna Dimitır şu cevabı veriyor: “İyi yaklaşıyor. Ama evsizleri, çöplerden atıklar toplayan kişileri rahatısz eden kötü oğlanlar da var. Onlar çoğunlukla uyuşturucu veya alkol almış kişilerdir. Evsizleri dövmek istiyor. Bu en ağırdır. Korku. Bir çok insan, bu oğlanlardan şikayetçi, çünkü onlara saldırıyor, onları dövüyor veya sokaktayken parasını çalıyor”, diye söylüyor Dimitır.

Yıllardan beri Dimitır için gökyüzü altında yaşıyor. Gençken ise neler için hayal etmiştir?

“Neler için hayal etmişim? Bunu artık unutmuşum. İnsan ne için hayal ediyor. Evlenmek için, çocuk sahibi olmayı hayal ediyor. Yoksul insanların hayalleri budur” diye paylaşıyor yaşlı adam.

Bugün kendisi hayalleri olmadan yaşıyor. Kader hayallerini unutturmuştur. Düştüğü durumdan kendisinin suçlu olduğunu düşünüyor. Hiç kimseyi suçlamıyor. Devleti de suçlamıyor. Bulgaristan’ı sevip sevmediği sorusu karşısında ise gözlerinde bir pırıltı beliriyor: “Nasıl sevmeyeyim: Burada doğdum ya. Yurdumu nasıl sevmeyeyim” diye haykırıyor Dimitır, sanki bir an için bütün sorunlarını unutmuş gibi.

Çeviri: Rayna İvanova