“Oy satın almak ve satmak suçtur.” Bulgaristan’da seçimöncesi kampanya sırasında yayınlanan her klibin sonunda bu cümlenin yer aldığını hatırlatıyoruz. Maalesef, bu, seçimlere oy satın alma ticaretinin gölgesinin düşmediği anlamına gelmiyor. Satın alınan oyların, seçim sonuçlarını ne yönde etkilediğine dair kimse hesap yapmamış. Seçim gününde bile seçim ihlal sinyalleri sivil toplum örgütleri tarafından Merkez Seçim Komisyonuna geldi. Fakat tutuklanan kişiler çok az.

Yıllar yılı uluslararası “Transparency İnternational” sivil toplum örgütü, Bulgaristan’daki seçimleri yakından takip ediyor ve seçim gününde meydana gelen ihlalleri değerlendiriyor. Seçim günü 5 Ekim tarihinin erken saatlerinden itibaren “Sınırsız Şeffaflık” örgütünün ofislerine vatandaşlar tarafından sinyaller gelmeye başladı. Gelen sinyallerin büyük bir çoğunluğu oy satın alma ticareti süphlerini taşıyordu. Bu son derece çirkin olayın kökleri nerede gizleniyor? Cevabı sivil toplum örgütü başkanı Kalin Savov’tan alıyoruz:

“Bu olay gittikçe yaygınlık kazanırken derinleştiğine de şahit oluyoruz. Çalışmalarımız sıarsında, siayesetçilerin seçim sonuçlarına ulaşmak amacıyla aşağı inen bir spiralden oluşan siyasi dışı araçları kullanma eğilimi ile karşı karşıya kalıyoruz. Hatta bu söz konusu erken parlamento seçimleri için vatandaşlara yönelik mesajlar getiren, tartışmalar içeren, beraberinde güncel konular üzerine yorumlar getiren ve toplumu gerçekten sarsan, gerçek bir seçimöncesi kampanyadan vazgeçmek gibi bir olayla yüz yüze geldik. Oy satın almak ve satmak, yani oy ticareti meydana geliyor, çünkü Bulgar toplumu inanılmaz bir krizde bulunuyor, ahlaktan başlayarak değerlerden geçerek günün getirdiği problemlere kadar”.

“Sınırsız Şeffaflık” örgütü, sosyologlar, siyasi analizciler ve psikologlar yardımıyla oy ticaretini incelemiştir. Elde edilen sonuçlara göre, ülkenin bazı bölgelerinde iş verenler ve tefeciler, insanları adeta feodal hakimiyeti altına koymuş ve çalışanlarının veya küçük yerleşim yerlerdeki insanların oylarıyla ticaret yürütüyorlar. Kol gezen korku ve çaresizlik, insanların oyunu satıp satmamakta düşünmelerine bile izin vermiyor.

Kalin Savov “Oy ticareti yıllar öncesi Roman vatandaşlarla başlamış bulunsa da, bügün bu ticaretin yaygınlık kazandığını ve tüm etnik grupları kapsam alanına aldığını söyleyebiliriz” diye altını çiziyor.

Söz konusu izlenimleri gazeteci Rosen Tsvetkov da paylaşıyor. Bu çirkin olay, seçim haberlerinde de geniş yer almaktadıtr. Rosen Tsvetkov’un gizli kamera ile çektiği televizyon röportajları sayesinde. Son röportaji seçim gününde yayınlandı:

“Son çalıştığım olay, sadece oy ticaretiyle ilgili değil, ayni zamanda da bölge seçim komisyonu başkanın oyunun satın almasıyla ilgilidir, ki söz konusu komisyon başkanı aslında oyun adaletini garantileyen kişi olmalıdır. Lakin para karşılığında onlar da seçim ticaretinde yer almak istedikleri ortaya çıktı” – diye anlatıyor Rosen Tsvetkov. “Tüm partiler tarafından yürütülen seçim dalaveralarına şahit oldum. Siyasi piyasada yandan bakan ve olup bitenleri izleyen bir siyasi oyuncu yoktur. Bunu herkes yapıyor, çünkü biliyorlar-bu şemalarda yer almadıkları taktirde, kayben taraf olacak.”

Rosen Tsvetkov tarafından gerçekleştirilen araştırmanın ilginç bir ayrıntısına değiniyoruz. Büyük ihtimalle Bulgaristan’da en kısa zamanda yine erken parlamento seçimleri düzenlenecek. Geçen kampanya sırasında satın alınan oyun fiyatı çok düşmüş ve 50 levaya inmiş, ki önceki yıllarda 100 hatta 200 leva ödeniyormuş.

Gazeteci, “Anlaşılan partiler yeni bir seçime hazırlanıyorlar ve paralarını o güne koruyorlar” diye yorum yapıyor.

Çeviri: Şevkiye Çakır