“Güney Akım” projesini aklınızdan çıkarın! Moskova /yani Putin/ projeyi gözden çıkardı. Peki, “Güney Akım” projesi olmayınca nasıl bir tablo çıkıyor karşımıza bakalım. Projenin iptal edilmesi ile yoğun gelişmeler yaşanmaya başladı. Brüksel’de ani bir canlanma izlenmeye başladı, enerji bakanları toplantısında Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan arasındaki enterkonektör bağlantısının kurulması, gerekli finansmanın sağlanması ile birlikte birinci derece öncelikli hedef gösterildi. Üç devletin kuracakları dikey gaz koridoru üzerinden yıllık 3 ila 5 milyar metreküp arasında değişen miktarda gaz nakli yapılabilecek. Gaz kaynaklarından biri zaten mevcut – Revitusa’da bulunan Yunan sıvılaştırılmış gaz terminalinin kapasitesi 5 milyar metreküp kadardır. Diğer kaynak ise planlanan Trans Adriyatik gaz boru hattı TAP olmaktadır. TAP, 2019 yılı itibari ile Hazar denizindeki “Şah Deniz 2” yatağından Azeri gazını Türkiye, Bulgaristan, Yunanistan, Arnavutluk ve İtalya’ya nakledecek. Yani herşey gayet somut ve belirgin gözüküyor.

Balkanlar’daki gaz gambitinde Bulgaristan yeri nedir? Satrançta gambit, bir tarafın daha iyi mevki kazanmak için bir taşını feda etmesi, diğer tarafın ise bu hareketi kabul etmesi veya etmemesi demektir. Evet, gaz gambitinde Bulgaristan, Avrupa Üçüncü Enerji Paketi kuralları uğruna “Güney Akım” gaz nakil hattının kurulmasının ve gaz transitinin sağlayacağı olası yararları feda ediyor ve anlaşılan ülkemizin bu hamlesi kabul ediliyor ve yukarıda anlatılan opsiyonlara bakılırsa enerji bağımsızlığı ile diversifikasyon mücadelesi artık yalnız değiliz.

Şu anda Bulgaristan’da küçük yataklardan alınan 360 milyon metreküplük gaz miktarı, ülkemizin yıllık ihtiyacının onda birini karşılıyor. Bu yılda Orta Balkan’ın güneyinde ve kuzeyinde yer alan yataklarda 22 milyar metreküp kadar yedeklerin bulunduğu saptanmış sayılmaktadır. Bu yataklardan gaz istishalinin 2015 yılının başında başlaması ve 2016’da kendi üretimimizin 1,5 milyar metre küp olması planlanıyor. O zaman bu mütevazi üretimle Bulgaristan, 3 milyar metreküp olan yıllık ihtiyacının yarısını karşılayacak.

Bu yılda OMW hissedarlarını Bulgaristan’ın Karadeniz açıklarındaki gaz yedeklerinin büyük ihtimalle 100 milyar metre küp olacağı konusunda haberdar etti. Böylesine büyük yatakların mevcudiyeti kanıtlanırsa OMW temsilcileri, gaz istishalinin daha 2017’de başlayabileceğini iddia ediyorlar. Başbakan Borisov, bir gün gaz ihracatı yapabileceğimizi söylerken acaba bunu mu kastediyordu?

2012 yılında devlet, “Trans Atlantic Petroleum” Amerikan şirketine Bulgaristan’ın kuzeyinde 10 milyar metre küp gaz istishaline dair 35 yıllık lisans verdi. İstishal çalışmaları 2013’te başlamalıydı, ancak “kaya gazı” paniğinden dolayı şaşkına dönen milletvekillerimiz konvansyonel gaz istishaline de ambargo uygulayınca çalışmalar askıya alındı. Bu arada çevre düşkünü Almanya kaya gazı ambargosunun kaldırdı. Neden acaba?

Gaz yapbozunun üçüncü unsuru sıvılaştırılmış gaz olmaktadır. Bizde, Rus boru lobisinden dolayı gazın akışkan hali neredeyse tabu olmaktadır. Stratejik ve uzun vadeli tesisler olan gaz boru hatları onlarca milyara mal olduğu için boru lobisinin iştahını kabartıyor. Enterkonektörler, nispi enerji bağımsızlığı sağlayan taktik bir diversifikasyon imkanıdır. Sıvılaştırılmış gaz terminali olunca gaz, dünyanın dört bir köşesinde bulunan kaynaklardan piyasa fiyatları, yani rakip fiyatlar üzerinden nakledilebilir. Revitusa Yunan terminalini artık andık. Bu türden Avrupa’da yirmi kadar terminal var, toplam kapasitesi 210 milyarı buluyor. Oysa Avrupa’nın tükettiği miktar 150 milyardır!

Bizde Karadeniz’de böyle bir terminalin kurulmasında şimdilik bir anlam yok, çünkü Türkiye, Boğaziçinden sıvılaştırılmış gaz taşıyan tankerlerin geçişine izin vermiyor. Petrol daha güvenliymiş gibi petrol taşıyan tankerlerin geçişi ise serbest. Rusya sıvılaştırılmış gaz ihracatı yapıyor yapmasına, ama bize her nedense yapmıyor…

Lakin Ege’deki Kavala ve Aleksandrupolis, Bulgaristan sınırına 100 kadar kilometre uzaklıktadır. Orada bu türden terminaller kurulursa, ha Ege, ha Karadeniz pek farketmeyecek. Ve o zaman gazın fiyatı 100 metre küp için 400 dolar değil, iki kat altında olacak, hem garantili gaz olacak. Olayların bu yönde seyretmesi, Bulgaristan’dan başlayarak dışında Sırbistan’dan ta Macaristan ve Slovakya’ya kadar diğer devletlerin de menfaatlerine uygun olacak. Yani ülkemizin bu oyundaki yeri az çok net görünüyor. Kaldı ki bu oyunu herkesin menfaatine oynamak isteyen biri çıksın ortaya…

Çeviri: Tanya Blagova