Bulgaristan’da kayıtdışı ekonomi oranı GSYH’nın %30’una ulaşıyor. Yakında yapılan bir araştırma bu rakamları ortaya koydu. Bu alanda Bulgaristan diğer AB ülkelerinin arkasında kalıyor. Avrupa’da kayıtdışı ekonomi toplam ekonominin %19’unu oluşturuyor, ekonomik ortamı iyileştirme, yolsuzlukla mücadele ve yasadışı kaynakların önlenmesi sayesinde bu oran azalıyor. Stefan Sofiyanski başkanlığındaki görev hükümetinde devlet bakanı, finans uzmanı Krasimir Angarski’ye göre, ticaret, gıda sanayi ve inşaat sektöründe kayıtdışı ekonomi oranı en yüksek. Bu alanlarda satış ruhsatları, alış- veriş makbuzve faturaları ve satışların tümü kayıttan geçmiyor ve böylece yasadışı işlemler sürüyor. Bu sektörlerde kayıtdışı ekonomi %30’dan da fazla.

“Bulgaristan’da kayıtdışı ekonomi oranı daha yüksekti, ancak zamanla birçok sektör açığa çıktı. Kasa cizahzları genel ağa bağlandı, kontrol sıkılaştırıldı. Ülkemizde iyileşme olsa da, diğer ülkelere kıyasla tempo çok ağır ilerliyor. Milli iktisat alanında bazı branşlarda bir adım atılmış değil”.

Kayıtdışı ekonomiye karşı koymak üzere, mali polis kurma fikri uygulanabilir bir fikir mi?

“Bu tek taraflı bir karar değil. Kayıtdışı ekonomiyle mücadele genel önlemler alınmalı, ortak bir gelir ajansı olmalı, eskiden olduğu gibi teftiş mekanizması bulunmalı. Bu başka organlara da bağlanmalı. Bulgaristan’da mali davalar genel hukuk çerçevesinde görülüyor ve hakimler her zaman gereken bilgiye sahip olmuyor.

Bu alanda ciddi önlemler bekleniyor. Öte yandan büyük mali suçlara küçük cezalar veriliyor. Bir kişi on milyonlarca levalık borcu olabilir, oysa ciddi bir cezai işlem ve sorumlulğu aranmıyor”.

“Geçiş döneminin ilk yıllarında İMF’den en iyi mali uzmanların desteğiyle ortak bir gelir ajansı kuruldu. İMF uzmanları böyle küçük bir ülke ve küçük bir ekonomi için birden fazla ajansa gerek olmadığı fikrini savunuyor. “Tek bir ajans, bilginin de tek bir çatı altında toplanmasını sağlıyor. Fakat Bulgaristan 20 yıldan beri uygun formülü bulmakta zorlanıyor ve bana göre bunun kasıtlı olduğu söylenebilir”.

Vergi afları uygulanırsa, gelirlerin ve vergilerin toplanması ve ekonominin canlanmasına yardım edilir mi?  

“Vergi kaçakçılığı ve hilelerle, mali suçlarla mücadele için ciddi kararlılık var. Şimdiye kadar alınan tedbirler hem parça başıydı, yetkiler hep eksik kalıyor. Bir süre ömce vergi idaresi kurulurken, vergi polisi kurma fikri de ortaya atılmıştı. Fakat polisler henüz erken olduğu gerkeçesiyle, bu fikri kabul etmediler. Rusya’da bile böyle polis varken, bizde problem ortada, ancak siyasi irade yok”.

Böyle bir önlemden devlet hazinesine ne girer?

“Güven ortamına bağlı. Normal ekonomik faaliyetlerden gizlenen vergiler ve saklanan gelirler mercek altına alınmalı. Bu önlem başka ülkelerde var, Bulgaristan’da da uygulanması sorun olmamalı. Oysa burada bütün vergi borçları ve mali suçlarla ilgili on yıllık dava aşımı var. Böylece alacaklar bir celsede silinmiş oluyor”.

Ekonomi uzmanına göre, mali polisin kurulması ülkede dürüst rekabet ortamının oluşması ve daha elverişli sermayenin sağlanması için zemin yaratacak.

Çeviri: Sevda Dükkancı