Bulgar Tarım Arazileri Sahipleri Derneği Başkanı Stayko Staykov, Sofya’da düzenlenen “Next Year’s Business Plan” isimli ekonomik forumunun yıllık toplantısında şöyle konuştu:

“Modern tarımın geleceği, geniş arazilerin yönetimden, arazi toplulaştırmasından ve birleştirmesinden geçiyor. Genelde arazilerin toplulaştırması, toprak sahiplerin birkaç küçük arazi karşılığında küçük parçaların bir araya getirilip birleştirilmiş tarım arazilerin yeniden dağıtılması demektir.”

Stayko Staykov’un sözlerine göre, işlenen arazilere yatırımda bulunan her yatırımcı, ilk başta arazi satın almakla başlamış ve arazilerin yönetimi konusu çok arka planda kalmıştır, çünkü toprak sahipleri ile arazileri işleyen kişiler arasında ilişkiler mevzuat tarafından düzene konmamış ve söz konusu araziler hiçbir yasal dayanağı olmadan kullanılmıştır. Ancak 1 yıldan bu yana kira ile işlenen toprağa karşılık anlaşma ve mülkiyetin toprak komisyonunda kontrol etme zorunluluğu getirildi.

Stayko Staykov, 1000 dekardan fazla toprağın birarada olduğu bölgelerde fiyatlar yüksektir, diye konuşurken Kuzey Bulgaristan’da tarım arzilerin ortalama büyüklüğü 8 dekarı bulduğunu, Güney Bulgaristan’da ise bu rakamın 5 dekardan ibaret olduğunu hatırlattı. Deneyimler, işlenen toprağın parçalanmış halde olmasının işlem ve yönetimi sırasında sorunlar yarattığını gösteriyor. İşte Stayko Staykov’un görüşü:

“Bulgar Tarım Arazileri Sahipleri Dernek üyelerinin tek bir amacı var. Bu da arazilerin bütünleşmesidir. Bu durum, toprağın yönetimi ve işlenmesi konusunda birçok değişiklik imkanı verecektir. Örneğin meyve bahçelerinin yaratılması gibi. 2015 yılında Bulgaristan’da ilk defa 5 büyük arazi toplulaştırması meydana geldi. Bu, Güney Bulgarişstan’ın Momina Tsırkva ve Studena bölgesinde ve Kuzey Bulgaristan’ın Şumen, Drumevo ve Smyadovo bölgesinde meydana geldi. Her demokratik ülkede olduğu gibi arazi toplulaştırılması, gönüllü oluyor. Devlet, uzman yardımı, gerekli bilgileri, arazi ölçme yardımı, haritalar sağlayarak bu sürece aktif bir şekilde katılıyor. Fakat kendi toprağı ile katılmıyor. Lakin birçok vatandaş bu sürece güvenmiyor. İşte bundan dolayı da arazi toplulaştırmasına genelde büyük arazilere sahip şirketler katılıyor.”

Stayko Staykov’a göre, bu süreçteki zorluklar ve anlaşma süresinin yavaş seyretmesi, küçük arazi sahiplerinin karşılığında daha kalitesiz arazi alacakları korkusundan kaynaklanıyor.

Bundan 10 yıl önce icarla işlenen araziye karşılık bir dekara ancak 5 avro verilirdi. Bugün mevzuattaki değişiklikler sayesinde bu fiyat devamlı artıyor.

“Bu çok doğaldır, çünkü Bulgaristan’da toprak fiyatları devamlı artıyor. Mesela inflas eden KTB bankasından alınan paraların büyük bir kısmı toprak satın almak için kullanıldı. Yüksek olan Avrupa sübvansiyonları ve yeni program döneminde finansmanın artması yönündeki beklentiler, Bulgaristan’da arazi fiyatlarının artmasına neden oluyor. Çünkü birçok tarım üreticisi, modern çiftliklerini kurmuş ve  arazi satın almak için kaynakları bir kenara ayırmıştır. Bütün bu faktörleri bir araya getirirsek önümüzdeki yıl zarfında da arazi fiyatlarının artacağını düşünüyoruz.”

Kuzey Bulgaristan’da arazi fiyatları Güneydeki fiyatları solluyor. En yüksek toprak fiyatları Razgrad, Silistra ve Dobriç’te kaydedilmiştir. İşlenen arazi fiyatı dekar başına yaklaşık 1000 avroyu buluyor. Bu yüksek fiyatın nedenleri, düşük arz ve yüksek taleptir. 2009 yılından bu yana arazi fiyatları her yıl olmak üzere yüzde 10 ile yüzde 15 arasında artıyor ve Stayko Staykov’a göre, bu yıl da artmaya devam edecektir. Aslında Bulgar Tarım Arazileri Sahipleri Derneği Başkanına göre, Bulgaristan tarımının Avrupa standartlarına cevap vermesi için arazi toplulaştırması tek seçenektir.

Çeviri: Şevkiye Çakır