Siyasetçilerin yaz tatilinde beklenmedik bir şekilde bir Türk vatandaşının Bulgaristan’dan sınır dışı edilmesi kurumlar arasında gerginlik yarattı. Sınır dışı edilen Abdullah Büyük, Türk makamları tarafından ABD’de yaşayan ve Ankara’nın 15 Temmuz’daki askeri darbe teşebbüsünün organizatörü olarak tanımladığı Fetullah Gülen’in ortağı sanılmaktadır. Türk tarafı, Büyük’ün daha askeri darbe teşebbüsünden önce söz konusu kişinin terörizm ve kara para aklama için soruşturulduğu gerekçesiyle sınır dışı edilmesini istedi. Ancak Bulgar tarafı bu isteği yerine getirmedi ve Sofya Temyiz Mahkemesi bu istemi Mart ayında kesin olarak reddetti. Bu arada Şubat ayının sonunda Büyük, Cumhurbaşkanlığa siyasi iltica için dilekçe sunmuştur. Ancak siyasi iltica talebi 27 Temmuz’da, yani Türkiye’deki askeri darbe teşebbüsünden 12 gün sonra reddedilmiştir. İltica dilekçesine cevap beklerken Büyük’ün herhangi bir statüsü olmadan Bulgaristan’da üç aylık yasal ikamet süresi dolmuştur ve kendisi, İçişleri Bakanlığı’nın bir “rutin kontrolünde” düzensiz belgeler yüzünden tutuklandı. Bunun üzerine Büyük, kendisine bu önlemi temyiz etme imkanı verilmeden derhal “Kapıkule” sınır kontrol kapısındaki Türk makamlarına teslim edildi. Böyle bir şey için Bulgaristan artık Strasbourg’daki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından cezalandırılmıştır.

Türkiye’nin bir mahkeme kararıyla reddedilen bir istemi, yürütme organlarının bir idari önlemi ile yerine getirildi. Hukukçulara göre bir mahkeme kararı ortadayken Bulgar tarafının Büyük’ü sınır dışı etmesi hukuka aykırıdır.

Avukat Mihail Ekimciev, söz konusu teslim prosedürünü mafya tarafından kaçırma olarak tanımladı. Milli ombudsman Maya Manolova ise, Büyük’ü kendisine mahkeme önünde temyiz etme imkanı vermeden ülkemizden derhal sınır dışı etmekle, İçişleri Bakanlığı’nın uluslararası hukuku, Bulgar Anayasası’nı ve Mülteciler Yasası’nı ihlal ettiğini söyledi. Manolova, İçişleri Bakanlığı’nın böyle idari önlemler durumunda ombudsmana ve insan hakları teşkilatlarına haber verme yasal yükümlülüğünü yerine getirmeye başlamasında ısrar etti.

Sınır dışı etmenin yapıldığı olaylar, Türk vatandaşının Ankara’nın Bulgaristan’a mültecileri salmama vaatleri veya iki Bulgar motosikletçinin ölümüne neden olmakla suçlanan ve ortadan kaybolan bir Türk vatandaşının iadesi karşılığında sınır dışı edildiği kuşkularını doğurdu. İçişleri Bakanlığı, bu şüpheleri reddetti ve sınır dışı edilmenin İnterpol ile uyum içinde yapıldığını ve milli güvenlik ile ilgili olduğunu söyledi.

İçişleri Bakanlığı’nın resmi bir temsilcisi, olayı küçümsemeye çalışarak yıl başından bu yana aynı prosedür ile Türkiye’ye diğer 31 Türk vatandaşının teslim edildiğini, Bulgaristan’da ise 500’den fazla yabancının çıkarıldığını belirtti.

Bu olay artık siyasallaştırıldı. Sınır dışı edilmeden önce Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, mahkemenin resmi reddine rağmen sınır dışı etme olacağını bildirmişti. Türkiye ile ilişkilerde değişiklik olmasından çıkarı olan güçler eksik değildir. Bir de seçim öncesi kampanya yaklaşıyor.

Bu arada “Büyük” olayı uluslararası alanda da yankı yarattı. Toplu bir mitingde Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Erdoğan, Bulgaristan’ı Türk istemlerini tatmin eden ve askeri darbe teşebbüsü yüzünden aranan bir kişiyi teslim eden bir devlet için örnek olarak tanımladı. Yunanistan böyle bir örnek olmadı. Yunanistan, askeri darbe teşebbüsünden sonra iltica isteyen Türk askerleri sınır dışı etmemiştir. ABD de Fetullah Gülen’i sınır dışı etmeye razı değildir. “Büyük” olayı ile bağlantı yapmasa da BM İnsan Hakları Yüksek Temsilcisi Zeid Raad al-Hussein, Sofya’yı mültecilerin eylemlerini kriminalleştirme yoluyla insan haklarını düzenli olarak ihlal etmekle suçladı ve “Bulgaristan’ın siyasetinin ülkede uluslararası hukuka uyum için ciddi soru işaretleri yarattığını” açıkladı. Bu konu ile bağlantı yapmadan Başbakan Boyko Borisov, amacının, Türkiye’nin Bulgaristan’a Avrupa’daki geri kalan ülkelerden farklı olarak yaklaşmasını sağlamasıdır, çünkü eğer Türkiye mülteciler için güvenli bir ülke değilse en yakın güvenli ülke Bulgaristan olacak. O zaman uluslararası anlaşmalar gereğince Batı Avrupa’dan Bulgaristan’a kabul edemeyeceği 400-500 bin mülteci geri gönderilecektir.

Çeviri: Rayna İvanova