Günün Programı
Yazı Boyutu
Bulgaristan Ulusal Radyosu © 2025 Tüm hakları saklıdır

Vihra Baeva “Zmey, zmeitsa, lamya ve hala” (Ejderhalar) kitabı hakkında...

“Ejderhalar var, ama nesnel mi, yoksa öznel gerçeklikte mi asıl soru bu“

БНР Новини
Kitap kapağı ve ilüstrasyonu. Ressam: Hristo Neykov
Photo: özel arşiv

31 Ocak günü, Bulgar Bilimler Akademisi (BAN) Büyük Salonda “Zmey, zmeitsa, lamya ve hala” (Ejderhalar) kitabın yazarları yeni baskısını tanıttı. Son yıllarda kayda alınan ve 400’den fazla sayfalık kitapta şarkı ve masallar, efsaneler, halk inançları, bilmece ve atasözleri metinlerin yanısıra ritüeller ve büyülü uygulamalar anlatılmış ve günümüz fıkraları ve hikayelere yer verilmiştir. Tanıtımda “Bistritsa nineleri ve onların kız torunları” topluluğu da katılırken tiyatro ve sinema oyuncusu Tatyana Lolova bazı metinleri seyirciler için okudu. Kitabın editörü Doçent Doktor Vihra Baeva şunları anlatıyor.

“Kitap, BAN neznindeki Etnografya ve Folklor Enstitüsü ve Etnografya Müzesi ekibinin bir projesi sonucu gerçek oldu. Üç yıl boyunca toplam 13 meslektaş ile birlikte çalıştık. Enstitünün arşivinde korunan metinleri dünya yüzüne çıkardık, ki bunlar son derece zengin ve ilginç metinlerdir. Bizler bu metinleri çağdaş dilimize uygulamaya çalıştık, tabii ki bunu dikkatli bir şekilde yaptık ve kısa yorumlar ekledik, öyle ki günümüz okurunu folklor dünyasına kazandırabilmek amacıyla.“

Doçent Doktor Bayeva anlatmaya devam ediyor:

“Bu konu daha Bulgar bilimin yaratılmasından bu yana karşımıza çıkıyor”- diye devam ediyor Doçent Doktor Baeva. “Bu, son derece parlak, renkli ve ilginç görüntü Bulgar folklorunun tüm tarzlarında yer almaktadır. Günümüzde, ejderha konusu fıkralarda kullanılmaktadır. Günümüzde yılan, insanoğlunun tarihinde geniş yer alırken Ejderhalar, (zmey, zmeitsa, hala) bizim açımızdan kurgu dünyasının ürünüdür. Zmey, yani Ejderha, ana konu olurken birçok görevi vardır- kendisi yeraltı dünyasıyla yakından bağlantısı vardır, fakat mevcut kanatları sayesinde gökyüzü ile de bağlantılıdır, ki uçarken ağızından ateş püskürüyor ve gökyüzünde parlayan bir küreyi andırıyor. Diğer taraftan Ejderhanın sularla bağlantısı da çok sıkı, çünkü pınar, göl ve derelerde yaşayıp aynı zamanda da yüksek ağaçların tepelerinde de yaşayabiliyor. Bu Ejderhaya “Zmey Goryanin” ismi veriliyor. Ki bu kahraman, atalarımızın dünyasında geniş yer almıştır. Bütün bunlar, Ejderhanının eski bir Tanrının mirasıçısı olarak karşımıza çıktığını ve Hıristiyanlığın kabul edilmesinden dolayı günümüze kadar ulaşmadığını, fakat “gizli” bir şekilde günümüzde de mevcut olduğunu söyleyebilirim.“

Kitapta Ejderhanın en yakın “akrabası” olan “zmeitsa” (burada ejderjanın dişisi olarak anlatılan kahramandır) bazen onun kızkardeşi, bazen ise sevgilisi olarak tanımlanıyor. Onunla ilgili de birçok metin var. Ejderhanın aşkı olduğu gibi dişi ejderhanın aşkı da çok tehliklidir. Aşık oldukları oğlanlar veya kızlar hastalanıp yatağı düşüyor, hızlı bir şekilde zayıflamaya başlıyorlar. Bazen oğlan veya kız anneleri farklı şifalı bitkilerle çocuklarını Ejderhadan kurtarmayı başarıyorlar. “Lamya”, dedikleri kurgu kahramanı, aç gözlülüğü ile ünlüdür, karşısına ne çıkarsa herşeyi yutuyor. Hasat için tehlike oluşturuyor, çünkü hasatı çalıp başka bir yere taşıyabiliyor. Diğer kurgu kahramanı “Hala”, daha fazla hasat için yok edici olan fırtınalar ve dolu yağışları gibi atmosferik etkileri temsil ediyor. “Lamya” ve “Hala”, genelde dişi kahramanlar olarak Ejderhaya rakip çıkıyorlar. Havada meydana gelen gökgürültülü fırtınalar Ejderha ile Lamya veya Hala arasındaki bir dramatik savaş olarak kabul ediliyor.

Doç.Dr. Vihra Baeva(sağ kenarda) Pirin köyünde alan araştırmalarında. Fotoğraf: Vladimir Maçokov
“Ciddi konuların yanısıra korkunç ve kahramanlık konuların yanısıra komik olanlarla birleştirmek folklor için özgü bir yöntemdir. Örneğin hastalıklı ve güçsüz oğlanlar biraz şans ve keskin zekalarıyla canavarları yenmektedir. 20.asrın 80’li yıllarından günümüze kadar gelen bir hikayede bir Ejderhanın hastalanıp yere düştüğü, daha sonra ise BAN ekibinin gelip Ejdarhayı alıp araştırmak için götürdüğü anlatılıyor. Tabii ki, bu arşartımadan ortaya çıkan sonuçları bilmiyoruz. Bunu şaka olsun diye söylüyorum, ama Bulgarların hayal gücü sınır tanımıyor ve bizler de bütün u metinler üzerinde çalışmaktan büyük zevk aldık“


Çeviri: Şevkiye Çakır




Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Kategorideki diğer yazılar

Deneysel piyes toplumda duyarsızlık ve umursamazlığa karşı ses yükseltiyor

Sofya’da  “Sistematik hata 2052”  başlıklı piyes, 60’lı yıllarda oyuncuların gazete makaleleri kullandığı sözümona “gazete tiyatrosu” yazan  Brezilyalı yönetmen Augusto Boal’ın  “Forum- tiyatrosundan” esinlenen oyun olarak sanatseverlerle buluşacak...

Eklenme 07.03.2025 05:30

Ressam Emil Stoyçev hayal dünyasını kan dolaşım sistemi olarak görüyor

“Hayal benim kan dolaşım sistemimdir” adlı unutulmaz sergi Sofya Şehir Sanat Galerisinde 90. yıldönümüne ressam Emil Stoyçev’in eserlerini sunuyor.   Son 30 yılını Paris ile Sofya arasında geçiren sanatçı, her iki şehirde de resim çizmeye..

Eklenme 05.03.2025 06:30

Ardan Özmenoğlu’nun “İlklerin İzinde” sergisi Sofya’da sanat severlerle buluşacak

7- 14 Mart tarihlerinde Sofya Vivacom Arthall sanat galerisinde Ardan Özmenoğlu’nun “İlklerin İzinde” isimli solo sergisi gerçekleştirilecek . Başkentteki ilk solo sergisinde sanat severlerle buluşacak olan Özmenoğlu, tarih boyunca pek çok..

Eklenme 04.03.2025 06:35