Hasatalar, yaklaşık 160 ilacın piyasadan kaybolduğunu söylüyor. Ülkede ilaç eksikliğinden sadece hastalar değil, doktorlar da şikayetçi. Ulusal Eczacılık Odası başkanı Anton Vılev BNR’ye yaptığı açıklamasında online bilgilendirme platformunda 450 ilaç için soru geldiğini söylüyor. Vılev’e göre, son yıllarda büyük oranda yaşam kurtaran ilaç piyasadan çekilmiştir.

Sebepler arasında Vılev, ilaç şirketlerinin finansal isteğinin kaybolmasına yol açan çok eski fiyat belirleme sistemini gösteriyor. Diğer sebeplerden biri de genel olarak özel ağır hastalıkları olan ve nakliye yapılan hastalar için pahalı yaşam kurtaran ilaçların yetersizliğine yol açan yeniden ihracat. “Problem sistematik ve derindir” diyor Anton Vılev ve devam ediyor:

“Acil olarak global devlet önlemleri alınmalı. Bizim, bu gibi kriz dönemlerinde ne yapılacağını belirlemiş bir ulusal ilaç politikamız ve sistemimiz mevcut değil. Bizim, bir hastanın Bulgaristan’da özel tedavasi yapılamadığında bunu başka bir yerden alabilmesine yönelik planlanan önlemlerimiz bulunmuyor.”

Mevcut sağlık düzenlemesine göre, hastane Sağlık Bakanlığı aracılığı ile ilaç talebinde bulunabilir, bu hasta için önemliyse devlet onu getirtiyor. Ancak bu prosedür idari yönden o kadar ağır ki, çoğu zaman hasta bunun sonucunu bekleyemiyor. “Düşünme biçimi tamamen değişmeli ve ilaç dağıtım sistemi merkeze alınmalı, onun ekonomik değil, devlete bağlı işlev gördüğü açık olarak bilinmeli ve ilaçların piyasaden çekilmesine yol açan her tür eylemin yasaklanması gerekiyor” diye vurguluyor Vılev.

Sözlerine göre, Bulgaristan’daki en büyük çelişki, yasa gereği her çalışan bireyin bir defa gelirleri için vergi ödüyor olması, ikinci defa da sağlık sigortası ödüyor olması. “ Bu, Ulusal Sağlık Sigortası Kasası’nda toplanan fondur ve hatta 2019 yılı için oluşturduğumuz en büyük bütçedir – 4 milyar leva” diyor Vılev.

Ulusal Hasta Örgütü Başkan Yardımcısı Nataliya Maeva “İlaç eksikliği sorunu yeni değil. Geçen yıllara dönersek bu türden sorunların arttığını görüyoruz. Söz konusu vakada sağlık sisteminde kötü planlama görülüyor” diyor ve ekliyor:

“Pahalı ilaçlar için ihaleler olduğunu biliyoruz, ancak bana göre Bulgaristan’daki sağlık idaresinin eyleme geçmesinin zamanı gelmiştir, çünkü burada söz konusu onkolojik hastalıkları olan hastalar için gereken ve hayat kurtaran, ancak gerçekleştirilemeyen tedavi. Onkolojide limit olamaz ve hiç kimse bir hastanın yaşayıp yaşamayacağına karar verme hakkına sahip değil. Ağır hastalıkla mücadele eden hastalar ve doktorların bunun için şartları ve imkanları olmalı. Devlet bunu yapamıyorsa, neyin yolunda gitmediğini düşünmelidir. Sağlık sigortası modelinin değiştirilme zamanı nihayetinde gelmedi mi, bu tür pahalı ilaçları satın almakla görevli sistem reformdan mı geçirilmeli? Aslında sağlık sigortası kasası ödemeyi sağlayan bir finansal araçtır, ancak Sağlık Bakanlığı’nın nadir hastalıkları da içeren bir elektronik sistem oluşturulması için çaba göstermesi gerektiğini düşünüyorum. Böylece her gelecek yıl için tedavi masraflarının ne kadar olacağı bilinecektir.”

Maeva’nın sözlerine göre, sağlık kaydının yapılmaması da sistemi zorluyor. Bu kayıt yapılırsa, ilacın planlanması ve zamanında getirilmesi için, kolay bir biçimde hastalığın geçmişi ve hastanın neye ihtiyacı olduğu görülebilir.

“Ancak şu anda parça parça çalışılıyor. İlerde çalışmaların devam etmesi gereken şekil bu değildir” diyor Nataliya Maeva.

Çeviri: Özlem Tefikova