Bulgaristan’daki okuma evlerinin çoğu 100. yıl jübilelerini çoktan kutladılar. Bu tesadüfi değildir, çünkü bu okuma evleri Bulgarların bilgiye, manevi gıdaya ve eskinin ve gündeliğin içinden çıkma yönündeki haklı arzularını tatmin etmek için zor dönemlerde ortaya çıkmışlardır. Unutmamalıyız ki, biz Avrupa’da böyle kurumlara sahip olan tek halkız ve “halkı aydınlatanlar” olarak bilinen manevi önderlerine adanan bayram kutlayan tek ülkeyiz. Okuma evi, Avrupa şehirlerinde bilinen kütüphanelerden çok daha fazlasıdır. Bizde okuma evleri küçük topluluklarda tüm kültürel yaşamın merkezidir.

Daha Parlamento ve Hükümet yokken, uyanık ve vatansever Bulgarlar “Halk okuma evleri” kurumlarını kuruyorlar. Bu gelenek günümüzde de devam ediyor. Ülkemizdeki her okuma evi kendi orijinal faaliyetlerini düzenliyor ve çağdaş “halkı aydınlatan” kahramanları ile gurur duyuyor.

“Halkı aydınlatanların izinde” yıllık ödülleri de Bulgaristan halkının maneviyatını koruması ve okuma evlerinin korunması yönünde verilen bir ödüldür. Ödül Okuma Evleri Birliği tarafından artık 12 yıldır çağdaş bilim, kültür, eğitim ve maneviyat alanında önemli katkılar sağlayan kişilere takdim ediliyor.

Bu yıl ödül töreni hakkıyla “en büyük okuma evi” olarak bilenen Ulusal “Kiril ve Metodiy” Kütüphanesi’nde düzenlendi. Ödül alanlar arasında Patrik Neofit, Sofya’daki “Sveti Konstantin Kiril Filosof” lisesi müdürü Gergana Tonçeva yer alıyor.

Bu yıl ise ödül sahipleri Sofya Üniversitesi Rektörü Prof. Atanas Gercikov, Bulgar edebiyatının canlı klasiği Akademik Anton Donçev, hafif müzik sanatçısı Margarita Hranova, besteci Stefan Diomov, bankacı Levon Hampartsumyan oldu. Ulusal Kütüphane’nin Müdürü Krasimira Aleksandrova ve Sevlievo’daki “Razvitie 1870” Okuma evi sekreteri Galya Hristova da ödül aldı.

Günümüzde Bulgaristan’daki okuma evlerinin sayısı 2 800’ün üstünde ve pratikte bu ülkemizi Avrupa’da en büyük kütüphane ağına sahip ülke yapıyor.

Bulgaristan Bilimler Akademisi (BAN) üyesi tarihçi Georgi Markov, Bulgaristan manevi kültür merkezleri olan okuma evlerinin rolünü globalleşen dünyada daha birlik olmamızı sağlamak olduğunu ve bizlerin Avrupalı olmadan önce Bulgar olmamız gerektiğini belirtti. Bulgar tarihinin derin araştırmacısı BAN – Bulgaristan Bilimler Akademisi üyesi Georgi Markov 2019 “Halkı aydınlatanların izinde” büyük ödülünün sahibi oldu. Georgi Markov paylaşıyor:

“Benim için ruh maddenin üstündedir. Çünkü madde geçici. Bunu insanlar çoğu zaman anlayamıyor, çünkü çok pragmatik bir dünyada yaşıyoruz. Çoğu zaman genç tarihçi meslektaşlarımın ilk sorusu her hangi bir etkinliğe katılım için ne kadar ücret alacakları sorusu oluyor. Ve bu onların hatasıdır. Ben günümüzde Halkı Aydınlatanlar Günü’nü kutlamanın tekrar gelenek haline geldiği için çok seviniyorum, çünkü bu kişiler sayesinde biz bir halk olarak varlığımızı sürdürüyoruz. Onlar olmadan kendimizi koruyamazdık, biz Bulgarlar ise asimilasyona karşı açık, elverişli bir halkız – Sırbofiller var, zamanında Grekofiller vardı, peki komşu devletlerde Bulgarofiller nerede?” diye soruyor Bilim adamı Georgi Markov ve devam ediyor:

“Halkı aydınlatanlar sayesinde bizler asırlarca var olan bir halk olduğumuzun farkına varıyoruz ve bu nedenle bir ulus olarak daha güzel bir geleceği hak ediyoruz. Ben, bizler “Halkı aydınlatanların izindeki” kişiler olarak çok zor zamanlarda tarihi bir iyimserliğe sahip olan atalarımızın izinde yürüdüğümüz için çok mutluyum. Şimdi zorluk içinde olduğumuzu söylerken, atalarımızın Bulgar ruhunun korunması için çalışmayı başarabildiği çok daha zor dönemler olduğunu hatırlamalıyız.”

Fotoğraflar: BTA

Çeviri: Özlem Tefikova