Mevduatlar değer kaybedecek mi, mal ve hizmetlerin fiyatları yükselecek mi?

Bulgaristan’ın Döviz Kurları Mekanizmasına (ЕRM II Exchange Rate Mechanism ІІ) katılmasından sonra leva- avro kurunun düzenlenmesine imkan veren yasal değişiklikler ardından, toplum bu kaygıları dile getirmeye başladı.

“Avro Bölgesine üyeliğinin bekleme odası” adıyla bilinen bu mekanizma, avroyu para birimini kabul edecek olan bütün AB ülkelerinin geçtiği bir sistem oldu.

Buradaki fark ise, Bulgaristan’ın Bulgar levasını avro’yu sabit kurla belirlemiş para kurulunda bulunuyor olmasından kaynaklanıyor. Oysa ERM II ve Avro Bölgesinde banka birliğinde kurallar esnek döviz kuru olan devletlere göre yazılmış.

Bulgaristan vatandaşlarının bankadaki paralarının korunması için, Parlamento özel bir karar aldı ve eğer leva- avro’nun şimdiki kuru dışına çıkılırsa, ülkemizin ЕRM II mekanizmasından ayrılacağını beyan etti.

Hükümetin ve BNB- Bulgaristan Merkez Bankası müdürünün vaatleri ve toplumu sakinleştirici sözlerine rağmen, insanlar kaygılanmaya devam ediyor. “Para kurulunun babası” olarak bilinen Steve Hanke BNR’ye yaptığı açıklamada, Bulgaristan’ın ortak para birimi avro’ya geçmemesi gerektiğini kesin bir dille beyan etti. Hanke, yapılan yasal değişiklikleri eleştirdi ve Bulgaristan’ın Avro Bölgesine kabul edilmesinde “ayrımcı şartların” koşulduğu “gizli sözleşmelere” ihtimal verdiğini belirtti. 

Buna cevap olarak Maliye Bakanı Vladislav Goranov Bulgaristan’ın hiç bir şeklide gizli sözleşmeler yapmadığını söyledi ve Hanke’nin “Avro’ya geçmeyin” görüşüne kesinlikle karşı çıktı. Bakan Goranov Avro’nun ABD dolarından sonra dünya piyasalarında tedavülde olan ikinci para birimi olduğunu hatırlattı ve Bulgar levasının Avro Bölgesine aynı kurla gireceğini, levanın değer kaybetmeyeceğini vurguladı.

Benzeri ülkelerin Avro para birimine geçişlerindeki deneyimleri de çelişkili görüşler yaratıyor.

Litvanya, Letonya ve Estonya Bulgaristan’a sık, sık örnek verilen ülkeler oldu. Avro Bölgesine son kabul edilen bu üç ülke genelde olumlu örnek oluyor.

Makroekonomi uzmanı Prof. Karsten Staehr​ “Hiç bir yerde fiyatlar yükselmedi, banka mevduatları değer kaybetmedi, başka endişe verici olumsuzluklar olmadı” diyor.

Aynı zamanda 2004 yılında AB’ye üye alınan on ülkeden 3’ü hala Avro’ya geçmedi. Çekya, Polonya ve Macaristan’ın yakında ortak Avrupa para birimine geçmeye niyetleri bile yok.

BNR’ye konuşan Macaristan Merkez Bankası uzmanı Dula Pleschinger, 20 yıl sonra sadece Almanya ve Niderland’ın “Avro Bölgesi üyeliğinin galibi” çıkacağını öne sürdü.

Görüşler farklı ve çelişkili, endişe ve kaygılar da az değil. Bulgaristan’ı Avro para birimine geçiş yolunda neler bekliyor, takip edip, göreceğiz.

Çeviri: Sevda Dükkancı