Kukeri geleneğinin ana fikri, ölmekte olan ve daha sonra tekrar canlanan doğayı göstermek, ki bu fikir, Bulgarların tüm inançlarının bir parçasıdır. Söz konusu geleneğin temelinde tarlanın sürümü, tarlanın ekimi ve hasatın toplanması gibi  kır işleri yatıyor ve bu da ölüm ile doğuşu anlatan bir felsefe.

Yambol Tarih Müzesi’nin özel seyyar sergisi Kukeri geleneğini anlatıyor. “Kukeri oyunları- renk, büyü ve gizem şöleni” başlıklı sergi, 2017 yılında kuruldu ve bir kukeri grubundaki halk kıyafetlerini sergiliyor.

“Bunlar Yambol bölgesinden yaklaşık 16 halk kıyafetidir. Bölge Kukerlandiya olarak biliniyor- diye paylaşıyor Yambol Tarih Müzesi müdürü Stefan Bakırciyev ve devam ediyor. Kukeri geleneğinde yer alan kişiler ve oyunlar canlandırılıyor ve bununla birlikte de bölgenin farklı yerlerine ait altı maskeli halkı kıyafeti de gösteriliyor. Çünkü eskiden Yambol bölgesinde her köyün kendine ait Kukeri kıyafetleri ve maskeleri vardı."

Yambol bölgesindeki Kukeri oyunları bir tek Büyük Perhiz Arifesindeki Pazar günü veya ertesi gün-  Pazartesi oynanır. Maskeli erkekler, köylere özgü kadın halk kıyafeti giyer. Burada Kukeri maskesi çok önemli, çünkü bu bölgede çok farklı çeşidi var.

“Sergide yer alan en eski Kukeri kıyafetleri keçi veya koyun postundan yapılıyor ve genelde derinin tüyleri dışarda bırakılıyor. Postunun üst tarafına boynuzlar takılıyor. Burada özellikle altını çizmek gerekiyor-otantik Kukeri geleneği sadece erkekler tarafından yerine getiriliyor- diye belirtiyor Stefan Bakırciyev.

26 ile 29 Mart günleri arasında sergi Plovdiv şehrinde kapılarını ziyaretçilere açacak. Sergide, arşivden fotoğraflar ve belgeler, bu gelenek hakkında bilgiler yer alırken ziyaretçiler de Kukeri kıyafetinin sembolü ve anlamını yakından tanıyarak eski geleneklerinin atmosferini yaşama fırsatı bulacak.

“Fotoğraflar, 20. yüzyılın ilk on yıllarının başlangıcından itibaren geçen döneme ışık tutuyor. Sergide orijinal Kukeri kıyafetleri ve maskeler yer alıyor. Sirni Zagovezni (Büyük Perhiz’in Arifesindeki Gün) Yortusunda meydana çıkan Kukeriler, kötü ruhları kovmak ve bereketli hasat, sağlık ve insanlara ve hayvanlara doğurganlık dilekleri dilekmektir  –diye belirtiyor Stefan Bakırciyev.

Geçen yüzyılın başlarında Kukeri oyunları bir tek Bulgaristan’ın bazı bölgelerinde oynanıyordu, bugün ise hemen hemen her yerde var. Yortu, gelenekselliğini yitiriyor mu?

“Son yıllarda gelenek, çekiciliğinden dolayı gerçeğinden uzaklaşıp sıradan bir karnavala dönüşüyor – diye düşünüyor Stefan Bakırciyev. Kadın kukerilerin ortaya çıkması ise, bu geleneği tam bir maskeli baloya dönüştürüyor, hatta gelenekle hiç alakası olmayan karakterler de yer alıyor. İşte bundan dolayı birçok festivalin amacı, bu geleneğin otantiğini korumaktır.

27 Şubat ile 1 Mart 2020 tarihleri arasında Yambol şehrinde 21. Kukerlandiya Festivali düzenlenecek.

Fotoğraflar: BGNES ve arşiv

Çeviri: Şevkiye Çakır