İsrail’de yaşayan Bulgar Yahudileri için 10 Mart çok özel bir gün. Bundan 77 yıl önce Bulgaristan kendi topraklarında yaşayan 50 bine yakın Yahudi’nin Almanya ve işgal altındaki Polonya’nın ölüm kamplarına gönderilmesini önledi.  

Doktor İda Sarova- Pinhas İkinci Dünya Savaşında “ölüm fabrikasından” Nazilerin milyonlarca Yahudi’nin hayatına kıydığı o dönemleri hatırlayanlardan biri. İda ve ailesi “kurtarılan Bulgar Yahudilerinden“ olup, Hitler yönetimdeki Polonya’nın “Treblinka” ölüm kampı fırınlarında yanmaktansa, İsrail’de büyük bir doktor sülalesinin temelini atmayı başarıyor. Günümüzde doktor İda Sarovo 65 yıldan beri nöroloji uzmanı doktor.

Yafo'da Bulgar Yahudilerinin kurtuluş anıtı.

Nesilden nesile aktarılan hekimlik bölümleri göz hastalıkları, çocuk endokrinoloji ve nöroloji. Doktor ailesinin daha genç fertleri Bulgarcayı zor konuşuyor, o yüzden ailenin tarihini doktor Sarova’dan öğrendik. BNR’nin İsrail muhabiri Fenya Dekalo onunla konuştu:

İda’nın babası doktor Sarov Cenevre’de tıp bitirdi ve ardından Plovdiv’de çalışmaya başlar. İkinci Dünya Savaşında muayenesini kapatıp, Rodoplara göç etmek zorunda kalmış.

"Bulgaristan’da birinci sınıftan itibaren Plovdiv’de Fransız Kolejinde okudum, diyor doktor Pinhas. 1940 yılında Yahudi karşıtı kısıtlamalar başlayınca, evde annemle okumaya başladım.Doktor Yahudilerin çalışması yasaklanınca babam Rodoplara bir köye köy doktoru olarak sürgün edildi. Bansko, Şiroka lıka, Kilifarevo, Gorna ve Dolna Oryahovitsa gibi yerlerde kaldık. Şiroka Lıka köyünde babam beni okula yazdırdı. Ben artık yakamda sarı yıldızla geziyordum. Bir gün okula müfettiş geldi ve o sarı yıldızı görünce “Bu Yahudi’nin okulumuzda işi ne” diyerek, beni kovdurdu. Babam bana bir kuzu aldı ve çobanlarla beraber kuzumu gütmeye çıkıyordum. Bir süre sonra başka bir müfettiş gelmiş okula. Sınıfta öğretmen defterini görünce “İda Sarova nerede” diye sormuş. Yahudi olduğum için kovduklarını söylemiş öğretmenler. “Burada yasalar var ve okuması lazım” diye itiraz etmiş müfettiş.  Babam bundan sorumlu tutulacaktı, fakat köyün muhtarı onu savunmuş, köy doktorsuz kalmasın diye orada bırakılmış.

Daha sonra Plovdiv’e dönüğümüzde babaannemin yanında bir odada yaşamaya başladık. Bizim kendi evimize devlet bir papazı yerleştirmişti. Oradan geçerken benim piyanomda çaldığını duyuyordum. Güzel çalıyordu. Öyle veya böyle. Sağ kaldık”.

İkinci Dünya Savaşı ardından Bulgaristan’daki Yahudiler İsrail’e göç eder. Doktor Sarov’un ailesi de İsrail’e göç eder. Doktor Sarova tıp eğitimini bırakıp, onu İsrail’de tamamlar. Doktor olarak mezun olduktan sonra eşi doktor Pinhas ile tanışır. Eşi de aynen onun gibi Bulgaristan doğumlu. Doktor Pinhas ünlü göz doktoru profesörü olur. İki doktorun kızları ve damatları da doktor ve tıp alanında kendini kanıtlamış doktorlardır.  

Doktor Sarova’nın en büyük torunu da doktor oldu ve yapay zeka alanında prestijli ihtisaslarda bulundu.

Fotoğraf: Fenya Dekalo

Çeviri: Sevda Dükkancı