Covid-19 salgını ve bir yıldan beri hayatımızın bir parçası haline gelen salgın karşıtı önlemler birçok sektöre son derece negatif etki sağladı. Yaz aylarında çok kısa bir süre için bazı branşlarda görülen canlanma sadece 4 ay çalışabilen eğlence sektöründeki mekanlarda barlar ve gece kulüplerinde hiç hissedilmedi.

Restoranların bir bölümü, tamamen adrese sipariş şeklinde çalışmaya başladı ancak onlar da oldukça büyük kayıp yaşadı. Hastaların sayısının düşmesine rağmen, yeme içme mekanlarının doluluk kapasitesinin azaltılarak da olsa ne zaman çalışmaya başlayacakları henüz belli değil.

Bu da Bulgaristan Yeme İçme Mekanları Derneği’ni, taleplerinin yöneticiler tarafından işitileceği umudu ile 27 Ocak’ta ulusal protesto ilan etmeye zorladı.

Endüstriyel Sermaye Birliği Başkanı Vasil Velev’in sözlerine göre:

“Birçok işletme artık “uçurumun kenarına geldi” ve geciken desteğin de bunda payı var. Henüz alınmayan paralar çok önceden harcandı. Kredi verenlerden gelecek paraları beklemek işletmelerin iflas ilan etmesini sadece geciktirmiş oluyor, öyle ki durum hiç de parlak değil. Belki kısmen açılma yönünde düşünülmeli, çünkü uzun süre çalışmamak, hatta adil bir tazminat karşılığında bile olsa, ekonomi, iş sektörü ve insanlara zarar veriyor.”

Tazminatlarla ilgili durum ne?

Çalışma ve Sosyal Politika Bakanlığı verileri, şu an itibarı ile 40 bin kişi ücretsiz izinde ve günlük 24 levalık yardım programına başvurduğunu gösteriyor. Fakat bu paraların ödenmesi hantal bürokrasi prosedürlerinden dolayı gecikti.

Vasil Velev’e göre, daha geçen yılın Mart ve Nisan aylarında Covid’in ilk dalgasında ilk “kapanma”da devletin işletme sahiplerine henüz ödemediği tazminatlar var:

“Bu işletmelere yapılacak tazminatların sürekli ertelenmesi işleri o dereceye getirecek ki, tazminat ödenecek işletme kalmayacak. 60/ 40 önlemi kapsamında işyerlerinin korunuyor olması okadar da büyük etki yaratmıyor, çünkü bu destekler işletmelerin kapatılmasından sonra devam etmeyecek. Aynısı cironun bir kısmını ödeme ile ilgili kapatılan işyerlerine yönelik yeni önlemler için de geçerli.”

Gerçekten işsizliğin artması riski hiç de az değil. artacak işsizliğin gerçek boyutları henüz sadece tahminlerde yer alıyor. Bulgaristan İstihdam Birliği üyesi Georgi Pırvanov, şunları paylaştı:

“Yıl oldukça negatif start yaptı. Ocak ayının ilk haftasında 15 bin yeni işsiz kaydı gerçekleşti. Pandemi başından bu yana 150 bin kişi işsiz kaldı. Bence işsizlerin gerçek sayısı yaklaşık 200 bin, çünkü bazı kişiler ücretsiz izinde, işsiz olarak kayıtlı değil. Devlet kayıtlı işsizleri söylüyor – yüzde 7. Ancak pandemi öncesi işsizliğe bu yeni rakam eklenirse, sayı çok büyük oluyor. Restoranların ve AVM’lerin daha Şubat ayında açılmasını umuyorum.”

Fakat buna rağmen, Pırvanov’a göre insanların bu mekanları sakin bir şekilde tekrar ziyaret etmeye başlaması zaman alacak. Diğer yandan devletin gençlere de dikkat çevirmesi son derece önemli. Dışarda gerçek sosyal irtibat eksikliği ve spor yapma imkanının olmaması onları giderek daha umutsuz hale getiriyor. Gençler arasında da işsizlik oranı oldukça yüksek, ancak bu kalıcı olmayacak, çünkü onlar yeni meslekler edinme ve deneme, yurtdışında çalışma fırsatları aramaya yatkınlar.

Pırvanov’a göre, tam da bu tür “göçün” önlenmesi gerekiyor.

Redaktör: Yoan Kolev

Çeviri: Özlem Tefikova