BSP Cumhurbaşkanı Rumen Radev’in hükümet kurma yetkisini geri çevirdikten sonra mevcut parlamentoda kabine oluşturulamadı. Bunun ardından erken genel seçimlerinin 11 Temmuz’da yapılması planlandı. Şimdi bütün ilgi yeni düzenlemeleri uygulamak ve dürüst şekilde seçimlerin yapılmasından sorumlu Merkez Seçim Komisyonu’nun çalışmalarına odaklanacak. Komisyonun yeni üyeleri 11 Mayıs’ta Cumhurbaşkanı Radev’in tayini ile resmen göreve başlamış olacak.

Seçim Yasasındaki değişiklik 45. Dönem Halk Meclisi’nin kabul ettiği tek yasa değişikliği oldu.

Merkez Seçim Komisyonu’nun başkanı görevine geçecek olan “İma takav narod” partisi mensubu Kameliya Neykova BNR’nin “Nedelya 150” programında yaptığı açıklamada: “Umarım atanacak olan seçim komisyonu seçim mevzuatının zorluklarını göğüsleyebilir nitelikte olur” dedi.

15 Mayıs’a kadar Merkez Seçim Komisyonu yurtdışı seçim sandıklarıyla hazır olmalı. Bu liste Dışişleri Bakanlığına gönderilmelidir, dedi Neykova ve “Yurtdışında seçim sandıklarının gerekli organizasyonu yapamayacak duruma gelecek kadar artacağını sanmıyorum” açıklamasında bulundu.

Kameliya Neykova’ya göre kabul edilen değişikliklerin bazıları yenilik sayılmaz. Örneğin AB dışındaki ülkelerde 35 seçim merkezi kısıtlamasını kaldıran 14. madde yenilik sayılmaz, çünkü 2014 yılında önce de durum böyleydi, yani o zaman 35 sandık kısıtlaması yoktu.

Aynı zamanda başvuru olup, olmamasına bakılmaksızın diplomatik ve konsolosluk temsilciliklerde seçim sandıkları açılacak. Öte yandan geçen seçimlerde en az 100 kişinin oy verdiği merkezlere de “otomatik seçim noktaları” olarak adlandırılan sandıklar açılacak.

"Seçim Kanunu'nda bir yeniliğe göre, yaşadıkları adreste seçim hakkını kullanmak isteyen vatandaşlar elektronik yoldan GRAO dairesinin internet sitesine beyanname göndermeleri ve bunun için elektronik imza ihtiyacı bulunmamasıdır. Bulgaristan vatandaşlarının belediyelere gitmelerine gerek kalmadan, elektronik yoldan beyanname ile seçim hakkı başvuruları mümkün olacak”.

Asıl 45. Dönem Halk Meclisi’nin onayladığı en önemli değişiklik ise, seçimlerde oylamanın zorunlu olarak makineyle gerçekleşecek olmasıdır. Bu da beraberinde büyük bir soruyu beraberinde getiriyor: Yurtdışındaki seçim noktalarına makine tahsis edilebilecek mi?

"Makineli oylama ilk defa uygulamaya girecek bir yöntem değil. 2009 yılında Sofya’da birkaç seçim sandığında deneme olarak uygulandı. Daha sonra farklı merkezlere 500 oylama makinesi tahsis edildi, 2019 Avrupa Parlamentosu seçimlerinde ise makinelerin sayısı 3000’e yükseltildi.  4 Nisan 2021 genel seçimlerde makineli oylama daha etkin hal aldı ve sayıları 9 6000’a yükseldi.

Şimdi yurtdışı bölgelerinde de makineli oylama şartı Seçim Kanunu değişikliğiyle yasalaştı ve yeni bir durum oluşturdu. 300’den fazla seçime katılı başvurusu bulunan veya son seçimlerde 300’den fazla seçmenin oy kullandığı noktalarda oylama makinesi şartı getirildi.

Neykova, yurtdışında seçim sandığı sayısı ve çok fazla makine ihtiyacı konusunun spekülasyonlar için kullanılmamasını istedi. "Şahsen ben yurtdışında seçim sandıklarının gerekli organizasyonu yapamayacak duruma gelecek kadar artacağını sanmıyorum" dedi ve ön hesaplara göre, bu erken seçimlerde yurt dışına 300 ile 500 arasında makineye ihtiyaç duyulacağını kaydetti.  

Makineleri bir nevi eğitim derecesi olarak niteleyen ve bu oylamayı zorunlu hale getirmeyi eleştirenler var.

İşte yeni Merkez Seçim Komisyonu Başkanı Kameliya Neykova’nın cevabı:

"Ben bu oylamayı öyle tabir etmiyorum. Günümüzde Bulgaristan’ın bütün vatandaşlar farklı teknolojiler kullanıyor. Cep telefonu, bankomat, bilgisayar. Dolayısıyla makineyle oy kullanmak “eğitim derecesi" gerektiren bir olgu olarak kabul edilemez. Makineyle oylama bazı riskleri beraberinde getiriyor, özellikle organizasyon ve teknik sorunlar var çözüm bekleyen.

Yurtdışında makinelerin lojistiği ve muhafaza edilmesi önemli bir kou olacak. Seçim yasasındaki son değişikliğe göre bu Bakanlar Kurulu’nun yetkisi altında olacak. Bu makinelerin nasıl şartlarda ve ne şekilde korunacağına dair kararı Bakanlar Kurulu almalıdır.

Muhtemel teknik zorluklar konusunda Neykova şunları belirtti:

"Makinelerin internet ile bağlantısı yok. Elektrikler kesilirse makineler bir süre elektriksiz de çalışabilir. Makineli oylamayı sekteye koyan bir teknik sorun olursa, kağıt pusulayla oylamaya geçilecek.

Seyyar sandıklar ve hastanelerde kurulacak seyyar seçim merkezlerinde değişiklik olmayacak. Orada makineli oylama şartı geçerli olmayacak.

Röportaj: Yavor Stamatov, BNR- Horizont

Çeviri: Sevda Dükkancı