Maastricht kriterlerine göre bir devletin bütçe açığı GSYİH'nın yüzde 3'ünü, devlet borcunun toplam tutarı ise yüzde 60'ını geçmemelidir.

Şimdiye kadar ülkemizde bu kriterlere titizlikle uyuluyor, kamu harcamaları ise sıkı sıkıya izleniyordu. Bunun sonucunda Bulgaristan, bu göstergeler itibari ile AB'nin önde giden ülkeleri arasında yer alıyordu.

Dahası da bütçe girdileri sık sık kamu harcamalarının üzerinde olmasının sonucu bütçe fazlasının oluşması izleniyordu, hazine yedeği ise 6,5 milyar avroyu buluyordu.

Ancak şimdi durum farklı görünüyor. Sadece 1 ay içinde bütçe fazlasının yerini epey büyük bütçe açığı aldı. 2 milyar avronun üzerindeki bütçe açığı Halk Meclisi tarafından onaylanan bütçe kapsamında olup GSYİH'nın yüzde 3'ünü geçmediği için ve geçen yılda toplanan kamu borcu sadece 1,9 milyar avro tutarında olduğu için durum şimdilik kontrol altında olmaya devam ediyor.

Maliye Bakanlığı Kasım ayında devlet bütçesinde 327 milyon avro tutarında fazla olduğunu bildirdi. Bundan bir ay sonra bu fazla ve büyük miktarda diğer kaynakların harcanmış olduğu ve 2 milyar avronun üzerinde açığın olduğu öğrenildi.

Maliye Bakanlığına göre yıllık bütçe açığı, bütçe yasasında belirtilen azami tutarın (2.3 milyar avro) 300 milyon avro altında kalacak.

Bütçe açığında sağlanan iyileşmede etkili olan esas faktör, gelir kısmının daha büyük derecede gerçekleşmesi olmakta. Önceki 2020 yılına kıyasla nominal gelir artışı 4 milyar avro (yüzde 17,8) kadardır. Sadece gelir ve damga vergisinden tahsil edilen 14,4 milyar avro, planlanan tutarın 400 milyon avro üzerindedir.

2021 yılı için ülkenin bütçesindeki gelirler, yardım ve bağışların toplam 26 milyar avro tutarında olması bekleniyor, ki bu rakam planlanan 25.5 milyar avroya göre güncelleştirilen yıllık hesaplara göre yüzde 103,2 oranında gerçekleşme anlamına geliyor.

2020 yılına kıyasla gelirler 4 milyar avro ile artmış bulunuyor. 2021 bütçe harcamalarının tutarı (Bulgaristan Cumhuriyeti'nin AB bütçesi ödeneği dahil olmak üzere) 29 milyar avro kadar olup bütçede öngörülene göre yüzde 101,8 oranında gerçekleşme anlamına geliyor.

Kamu finanslarında izlenen bu beklenmedik ve hızlı değişikliği ne ile izah etmek mümkün?

Her şeyden önce sosyal harcamalara ve koronavirüs pandemisi ile ilgili harcamalara işaret etmek gerekir. Sağlık krizi ve artan enflasyon ortamında hükümet, iş sektörü ve yardıma muhtaç vatandaşlara destek vermeyi sürdürdü.

Daha önce uygulanan önlemlere emekliler ve sağlık sistemi lehine yapılan yeni kamu harcamaları eklendi.

İş sektörüne verilen elektriğin şok derecesindeki zamlanmasınıı telafi etmek için de kaynak ayrıldı. Ayrıca gelenek üzerine devlet, yıl içinde biriken borçlarını yılın son ayı içinde ödemeye çalışıyor.

Bütçedeki açığın kapatılması için ek kaynakların gerekli olacağı ortadadır. Bu kaynaklar büyük ihtimalle dış borcun artırılması yolu ile temin edilecek. Bu durum ülkenin finansal istikrarı açısından tehlike oluşturmuyor, çünkü ülkemizin borçları GSYH'nın yüzde 30'una tekabül ederken Maastricht kriterlerine göre üst sınır yüzde 60 olmakta.

Çeviri: Tanya Blagova