Stara Planina (Sıra Dağların) güney eteklerinde bulunan güzel kasabalar Karlovo, Kazanlık, Strelça ve Peruştitsa'da çok eski zamanlardan beri yetiştirilen mis kokulu yağ gülü "Çariçe Gül" olarak biliniyor. 40 küsür yıldır Karlovo’da Çariçe Gül’ün tacını taşıyan en güzel kızın seçilmesi geleneği ayakta tutuluyor.

Gül ile ilgili ilk bilgiler, antik Yunan tarihçi Herodot'un vakayinamelerinde en güzel kokulu güllerin Trakya topraklarında yetiştiğinden bahsettiği zaman, antik çağa kadar uzanır. Yağı gülü, 13. yüzyılda, Fransa Karlı IX Louis tarafından düzenlenen Sekizinci Haçlı Seferi sırasında, Haçlılardan birinin Suriye’ninŞam şehrinden Şam Gülünü Fransa'ya getirdiği zaman konuşulmaya başlandı. 

İsmi de oradan geliyor - Rosa Damascena, yani Şam Gülü. 

Daha geç tarihlerde - 18. yüzyılda Osmanlılar, Şam gülünü Bulgaristan’ın Stara Planina, Sıra Dağların güney eteklerinde bulunan vadilere getirdi. 

Gülün, bu topraklarda ve iklimde en iyi yetiştiği ortaya çıktı. Böylece yağ gülü, bölgede yaşayanların hayatına girdi ve tarımda önemli yer aldı. 

Büyük öneme sahip olmasından dolayı bölgeye Gül Vadisi ismi verildi. 

Gül yetiştiriciliği ve gül yağı üretimindeki zirve, gül yağı ticaretinin bir aile işletmesi olarak geliştiği 19. yüzyılda meydana geldi. 

• Gül vadisi gül, lavanta ve binyıllık tarih kokusu ile baş döndürüyor

Bu dönemde gül yetiştiriciliği yaklaşık 200 bin vatandaşın temel geçim kaynağı oldu. Gül yetiştiriciliğindeki hızlı büyümenin nedeni ise, ağırlıklı olarak yurtdışı alıcıların ödediği yüksek fiyattır. 

Edirne, İstanbul, Londra, New York, Viyana gibi ana büyük şehirlerde temsilciliklerini açan ilk büyük gül yağı tüccarları ortaya çıktı. 

Dudak uçurtacak sermaye sahibi olanlar arasında Karlovo'dan Hristo ve Nikola Pulievi kardeşler de var. O zamanlar Bulgar gül yağının fiyatı altın fiyatıyla ölçülüyordu. 

Bulgar gül yağının olağanüstü kalitesi nedeniyle, bugün de yüksek parfümeri ve kozmetik sınıfında hala çok değerlidir ve aranan ürünlerin başında geliyor. 

Örneğin, Bulgar gül yağı, Cavalli’nin “Just Pink”, Elizabeth Arden’in“Аvenue 5-th”, Armani’nin “City Glam”gibi en pahali parfümlerin ana maddesidir. Örneğin Clive Christian’ın500 ml’lik “Her Majesty”parfümünün fiyatı 200 bin avro ve parfümün tek bir damlası, 170 pembe çiçeğin damıtılmasıyla elde edilen gül esansı içeriyor. 

Günümüzde gülün büyük ekonomik önemine rağmen ülkemizde gül dikili alanlar önemli ölçüde azalmaktadır. 

Nedeni, güllerin işlenmesi ve hasat edilmesinin zahmetli çalışmasının ve çoğu zaman da hasat edilen pembe çiçeklerin düşük alım fiyatının temelinde yatıyor. 

Gül yetiştiricileri, gül tarlalarının yetiştirmesinin ve maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle, gülleri köklemek ve yerlerine başka bitkiler ekerek daha kârlı olacağını söylüyorlar. 

Büyük bir sorun, ekonomik kriz ve dörtnala yükselen enflasyon ortamında gül yetiştiriciliği gibi geleneksel geçim kaynağını korumak için devletten yardımın yapılmamasıdır. 

Bu yıl bir kilo Bulgar gülü 2.50 levaya satın alınıyor, 1 kilo gül yağı ise 5000 doların üzerinde alıcı buluyor.  

Bulgar gül yağı hakkında daha konuşulacak çok şey var. 

Sarı-yeşil bir renge ve hoş, özel bir kokuya sahip olan gül yağı, insan sağlığı için birçok değerli bileşen içerdiğinden kozmetiklerin yanı sıra aromatik bir gıda olarak da kullanılmaktadır. Sakinleştirici etkisi olan aromatik çay, gül yapraklarından yapılan reçelin yanısıra, misafirlerimize ikram etiğimiz lokum da, ürünlerden sadece bir kaçı. 

Çeviri: Şevkiye Çakır

Foto: BGNES, EPA/BGNES, arkiv