Günün Programı
Yazı Boyutu
Bulgaristan Ulusal Radyosu © 2024 Tüm hakları saklıdır

Geleceğe, güzelliğe dair umudun sembolü – martenitsi veya Rodop baynitsileri

5
Photo: Bulgaristan Bilimler Akademisi - BAN

Bulgaristan’da Martenitsa’nın baharın müjdecisi olduğu ve karanlığı kovduğu kabul edilir. Her yıl bir Mart’ta Bulgarlar memleketlerinden uzakta olsalar bile, sağlık ve refah dilekleriyle akraba ve dostlarını bükülmüş beyaz ve kırmızı iplerle süsler. Asırlardır nesilden nesile aktarılan bu gelenek, kalpleri sevinç ve mutlulukla doldurmakta. Hatta bir Mart günü güneşli ve sıcak olursa, yaz aylarının yağmurlu, gök gürültülü olması durumunda ise hasadın çok zengin olacağına dair inanış var.

Bulgaristan topraklarında martenitsa geleneğinin ortaya çıkmasıyla ilgili birçok efsane olmasına rağmen, kimse ilk marteniçkanın ne zaman ve nerede ortaya çıktığını tam olarak bilmiyor. Ülkemizin her köşesinde folklorün ayrılmaz bir parçası olan marteniçkanın büyülü bir şekilde tüm kötülüklerden, yani doğal felaketler ve vahşi hayvanlardan koruduğuna inanılır. Bulgaristan Bilimler Akademisi BAN’dan Dr. İglika Mişkova, martenitsaların “sağlığın garantisi ve bahar mevsimiyle birlikte gelen yeni başlangıca geçiş olarak algılandığını” paylaştı ve devamında şunları söyledi:


“Geleneksel toplum zamanlarında, martenitsalar, bugünün aksine genellikle ailenin en yaşlı kadını tarafından yapılırdı. En çok hayat veren, hahay tecrübesi olan kadının ellerinden çıkardı. Martenitsi yapmak için insanlar bir zamanlar çoğunlukla tarladaki çalıların etrafına asılan koyunların yünlerini topluyorlardı. Yani yün koyunların kırkılması ile elde edilmezdi, kendi kendine düşüp yıldızların altında kalır, çayırlardaki tüm otların büyülü gücünü toplarmış. Bu yünün bir kısmı kırmızıya boyanır, diğer kısmı beyaz bırakılırmış. Gelenekte, martenitsa hazırlayan yaşlı kadının temiz kıyafetler giymesi gerekiyordu, ayrıca martenitsa ile çalışmaya başlamadan önce ateşe dokunmaması gerekiyordu. İplerin bükülmesi sol tarafa, kapalı gözlerle yapılması gerekiyordu ki, yılanların, kurtların, martenitsayı takacak olan kişiyi tehdit eden tüm düşmanların gözleri de aynı şekilde kapansın. Tüm bu ipleri büktükten sonra martenitsa gece boyunca bir gülün üzerinde bırakılırdı, çünkü gülün arındırma, koruma gibi sihirli bir gücü var. Ancak o zaman, tüm bunlar yapıldıktan sonra martenitsalar evdeki herkese ve evcil hayvanlara takılmaya hazır hale gelirdi.”

Bugün tüm bu gereklilikleri yerine getirmek zor ve bu yüzden nerede, nasıl yapıldığını bilmeden tüccarlardan satın alınmakta. Ancak son zamanlarda insanlarda doğal yün, ahşap ve diğer doğal malzemelerden yapılan martenitsaları geleneksel desenlerde tercih etme eğilimi yaygın. Bu mattenitsaları yaparken herkes kendi yeteneğini, ruhunun güzelliğini ortaya koyar. Dr. İglika Mişkova, “martenitsa atılmaz, bir meyve ağacına asılır, yada bir taşın altına veya kümes hayvanlarının olduğu bir yere, örneğin tavuk kümesine konulabilir,” dedi ve şöyle devam etti:

“Eğer martenitsa bir kayanın altına konulmuşsa, diğer gün gidip o kayanın altında ne bulunacağına bakılmakta. Taşın altında çok sayıda karınca varsa, o zaman yıl içinde çok sayıda kuzu olacağına, solucan veya böcek varsa çiftlikte daha çok buzağı veya at olacağına inanılırmış,” diye paylaştı martenitsa geleneğinin araştırmacısı ve bazı özellikler üzerinde şöyle durdu:


Rodoplarda yerel martenitsalara özgü olan ise mavi, yeşil ve pembe renklerin eklenmesiyle yapılmasıdır. Bu bölgede sıklıkla martenitsalara baynitsi denilir. Diğer ilginç martenitsalar ise mavi rengin ağırlıklı olarak eklendiği Sofya bölgesinde yapılan martenitsalar. Ülkenin diğer bölgelerinde halkın asıl geçim kaynağının ne olduğuna bağlı olarak uygun süslemeler eklenir. Ayrıca geleneksel toplum yıllarına özgü olan, ancak günümüzün martenitsalarında görülmeyen, eksik olan bir şey de var. Bu, eskiden martenitsaya sıklıkla takılan bir diş sarımsak. Mavi renk, mavi boncuk son derece güçlü bir koruyucu fonksiyona sahiptir. Martenitsalar tüm yıl boyunca takılmaz, ilk leylek, kırlangıç ​​veya çiçek açan meyve ağacı görülene kadar takılır. Çoğu zaman Beşaret Yortusuna kadar, yani 15 Mart’a kadar takılır,” diye hatırlattı etnolog Dr. İglika Mişkova.


Çeviri: Bedriye Haliz




Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Galeri

Kategorideki diğer yazılar

Folklor sevdalısı Hristofor Radanov 80.yılını BNR’de dev konserle kutlayacak

Halk Müziği orkestra şefi ve besteci Hristofor Radanov 80.yılını BNR’nin Birinci Stüdyosunda dev bir  folklor konseriyle kutlayacak. 1991- 2011 yılları arasında şefliğini yaptığı BNR halk müziği orkestrasının temsilinden başka,..

Eklenme 07.12.2023 06:00

Yavor Rusinov ve Büyük Bulgar Sesleri Korosu’ndan “Temen Güro” şarkısı

Bulgar folkloru ve yorumlanması, çoktandır her tarzdan müzisyenleri heyecanlandırıyor. Onlardan biri olan besteci, düzenlemeci ve yapımcı Yavor Rusinov, Bulgar folklor motiflerinin modern müzkle harmanlanmasında piyoner olarak biliniyor. Bu yöndeki..

Eklenme 10.11.2023 14:42

Deyan Dençev: Her müzik aletinin canı var

Razgrad’lı kemençe ustası Deyan Dençev, yurtta olduğu gibi yurt dışında da ün yapmış bir isim. Daha ikinci sınıf öğrencisiyken halk müziğine has bu yaylı müzik aletini eline alan, daha sonra Şiroka Lıka Folklor Sanatları Okulu’ndan mezun olan..

Eklenme 11.10.2023 10:15