Evgeniy Oraşıkov, ülkenin kuzeydoğusunda bulunan tarım arazilerinin en pahalı olmaya devam ettiğini belirtti. Sözlerine göre son yıllarda hava koşulları ve daha düşük olan verim, fiyatlara etkisini gösteriyor.

"Ulusal İstatistik Kurumu NSİ verilerine bakacak olursak 2023 yılında Kuzeydoğu bölgesinde bulunan tarım toprağı en pahalı, Kuzeybatı ve kuzey iç bölgesindeki araziler ise biraz daha ucuz oldu. Bu eğilimin bu yılda da sürmesini bekliyorum. Fiyatlarda beklenen hafif düşüş, her bölgenin özelliklerine göre değişiklik gösterecek”.

Tarım topraklarının fiyatlarına ilişkin genelleme yapmaktan kaçınan Oraşıkov, bu konuda resmi verilerin açıklanmasını beklemeyi tercih ettiğini söyledi.

NSİ verilerine göre son 10 yıllık dönemde tarım toprağı fiyatlarının yüzde 100 oranında zamlandığını belirten Tarım Arazileri Sahipleri Birliği Başkanı, fiyatın arazinin özelliklerine göre değişiklik gösterdiğini, sulanan veya yüksek verim alınan bölgelerde bulunan tarlaların daha yüksek fiyattan alıcı bulduğunu belirtti, ayrıca otlak ve işlenmeyen tarlaların mevcut olup olmadığı durumunun da arazi alım satım işlemlerine yansıdığını kaydetti.

Son 15 yılda Tarım Arazileri Mülkiyeti ve Kullanılmasına ilişkin yasaya tam 35 kere değişiklik getirildiğine dikkat çeken Birlik Başkanı, son dönemde tarım toprakları ilişkilerinin düzenlenmesi ve uzun vadeli toprak ilişkilerinin ve uzun süreli sözleşmelerin getirilmesi yönünde seslerin duyulması konusunda bunun yanlış ve Anayasa’ya aykırı düşen bir durum olacağını savundu. Son bir yılda getirilmeye çalışılan yasal değişiklikle kırsal alanın üçte birlik bölümü ve içinde yer alan özel arazilerin idari yoldan çiftçilere dağıtılmasının ve kırsal topraklarının nasıl kullanılacağını üçte iki oranında hukuki dayanağı bulunan çiftçiler tarafından belirlenmesinin hedeflendiğini söyleyen Oraşıkov, Birliğin görüşünün arazi dağıtımının tarla sahipleri ve kullanıcıları arasındaki gönüllü ilişkilere dayalı olması gerektiği yönünde olduğunu öne sürdü.

Tarım Arazileri Sahipleri Birliği’nin uzun süreli tarım toprağı kullanma sözleşmelerinin tek taraflı olarak feshedilmesi imkanının getirilmesi yönündeki ısrarı konusuna açıklık getiren Oraşıkov, şöyle konuştu:

“İcar ve Tarım Yasasına göre 5 yıl gibi uzun süreli olan sözleşmelerde toprağı kiralayan kişi, kira ücretini ödemeyi keserse eğer, toprak sahibi sözleşmeyi sonlandırmak için uzun süren ağır bir yargı süreci başlatmak zorundadır. Üç merciden geçen yargı süreci, 5 yıldan uzun sürebilir. Sürecin sonucunda ise toprak sahibinin, anlaşılan kira tutarının yüzde 80’ini bile alamaması ihtimali mevcuttur.”

Oraşıkov, sözleşme ilişkilerinde mevcut olan bu dengesizliğin kullanıcıyı favorileştirdiğini, tarla sahiplerini risk almamak üzere bir yıllık sözleşmeler yapmaya ittiğini, dolayısıyla kira sözleşmelerinin yüzde 90’ından fazlasının bir senelik olduğunu ileri sürdü ve son dönemde tarım üreticilerinin toprak kiralama ücretlerinin belirlenmesinde devletin söz sahibi olması yönündeki taleplerine ilişkin şöyle konuştu:

“Kira ücretlerinin düzenlenmesi, serbest sözleşme ilişkilerine bir nevi müdahale oluşturup tarım arazisi kiralama sözleşmesi taraflarından birine, yani toprağı icarla kullanan kişiye öncelik sağlayan bir durumdur. Bunun doğru olmadığını düşünüyoruz.”

Tarım Arazileri Sahipleri Birliği’nın devletin toprak ilişkilerine olan müdahalesinin asgari düzeyde olması gerektiği inancını dile getiren Oraşıkov, bu ilişkilerin tarla sahipleri ve kullanıcıları arasında, hatta kullanıcılar arasında bile gönüllülük esasına göre yapılan sözleşmelere dayalı olması gerektiği ve idari müdahalenin kaldırılmasının bu ilişkileri daha açık ve net hale getireceğini savundu.

Tarım toprağı piyasasındaki durumu değerlendiren Evgeniy Oraşıkov, mevcut ekonomik konjonktür göz önüne alındığında 2025 yılında tarla kiralama fiyatlarındaki artışın devam etmesi potansiyelinin bulunmadığını ifade etti. 

Kaynak: BNR Horizont Programı

Söyleşi: Veselina Milanova

Çeviri: Tanya Blagova

Foto: arşiv, Şevkiye Çakır