Bulgaristan Ulusal Radyosu(BNR) 90. kuruluş yıldönümünü kutlamasından tam bir ay sonra, tarih, tarihi yazan bizlerle diyaloğunu sürdürüyor. BNR’de 25 Şubat’ta düzenlenen etkinlikte “Bulgaristan Ulusal Radyosu’nun 90 yılı- nesiller boyu Bulgarın radyosu” başlıklı serginin açılışı yapıldı. Edebiyat, Sanat, Kültür (LİK) dergisinin BNR’nin yıldönümüne adanan Şubat ayı sayısı da tanıtıldı. Sergi, Devlet Arşivleri, BNR ve Bulgar Telgraf Ajansı(BTA)’nın fonlarından derlenen ve kamu radyosunun uzun hikayesine ışık tutan fotoğraflar ve belgelerden oluşuyor.

BNR Genel Müdürü Milen Mitev katılımcılara hitaben yaptığı konuşmada şunları söyledi:

"Medyanın içinde bulunduğumuz zamanda çalışması değil. Bütçe ile ilgili gerginliklerden tutun dezenformasyonla mücadeleye kadar pek çok zorluklarla karı karşıyayız. Bu sergide yer alan fotoğraflara baktığımızda şaşırma, gurur, hatta öfke uyandıran belgeler görüyoruz. Radyo tarihinden güzel anlar ve başarıların yanı sıra radyo sahibi insanların isim listeleri gibi bizde çelişkili duygular uyandıran şeyleri de görüyoruz. Bizde az da olsa öfke uyandıran şeyleri de hatırlamalıyız, zira tarihi unutursak, tekerrüre mahkumuz. Geride bıraktığımız bu 90 yılın yalnızca bir başlangıç olduğuna ve en güçlü yıllarımız önümüzde olduğuna inanıyorum!”

Devlet Arşivleri Başkanı Doç. Dr. Mihail Gruev, kamu radyosunun yaklaşık yüz yıllık çalışmaları, Bulgaristan’ın üç dönem tarihini yansıttığını, dolayısıyla Bulgaristan Ulusal Radyosu’nun kuruluş yıldönümü hem Bulgar arşivlerinin hem de toplumun bir bayramı olduğunu belirtti.

Dragan Tsankov No: 4’te mesleki hayatına başlayan BTA Genel Müdürü Kiril Vılçev’in de içinde bulunduğu nesiller boyu gazeteciler için kamu radyosu çalışma modeli oldu ve olmaya devam ediyor.

BNR’nin Birinci Stüdyosu önündeki alan, BTA’dan meslektaşların açık stüdyosuna dönüştü ve sağlanan video bağlantısıyla BTA’nın ve BNR’nin Blagoevgrad, Varna,Veliko Tırnovo, Üsküp, Odessa, Ruse ve Sliven'den muhabirleri etkinliğe katıldı. 33. Bulgar Antarktika seferine eşlik eden BTA muhabiri Milena Ostrovska’nın BNR’nin müzik redaktörü Marina Velikova ile “Az.az. Kiril ve Metodiy” Bulgar araştırma gemisinde gerçekleştirdiği video görüşmesine de yer verildi.

BTA Genel Müdürü Kiril Vılçev etkinlikte şöyle konuştu: "Bugün Bulgaristan Ulusal Radyosu ve Bulgar Telgraf Ajansı, Bulgaristan’daki medyalar arasında işbirliğinin örneğini veriyoruz, çünkü kamu yararı aramızdaki rekabetin önüne işbirliğini koyuyor. Günümüzde daha fazla fikir birliğine ihtiyaç duyulan iki konuya dikkat çekmek istiyorum. Birincisi medyalar arasındaki karşılıklı saygı. İkincisi, özellikle devlet bütçesinin kabul edildiği bu haftada son derece önem taşıyor. O da sadece kamu medyanın değil özel medyanın finansmanı, gazetecilerin öğretmen muamelesini görmesini sağlayacak şekilde siyasetçileri etkilemede el birliğidir. Toplumumuz, öğretmenlerin ülke için ortalama maaşın üzerinde, ortalama maaşın yüzde 125’i kadar ücret alması gerektiğini haklı olarak düşünüyorsa, bana göre gazeteci maaşları da öğretmenlerin maaşlarıyla eşitlenmelidir. Zira yapay zekadan önce medyadaki doğal zeka ile ilgilenmeliyiz.”

BTA’nın Edebiyat, Sanat, Kültür dergisinin Şubat sayısı “90 yıl sonra BNR” başlığı ile çıktı ve Vılçev bunu radyoya aşk ilanı olarak tanımladı.  

Hem sergi hem Edebiyat, Sanat, Kültür dergisi, Radyo Sofya’nın ilk adımlarını, ilk müdürlerini, spikerlerini ve radyo ekiplerini, 20. yy’daki gelişimini hatırlatıyor. Sergi önce Sofya’daki Devlet Arşivleri binasında, daha sonra BNR’nin bölgesel radyoların bulunduğu şehirlerde ve sonunda yurtdışındaki Bulgar kültür merkezlerinde sergilenecek.

Serginin sanat kuratörü İvelina Velinova Bulgaristan Radyosu’na şunları paylaştı: "Bulgaristan’da kusursuz çalışan harika tasarlanmış radyolar üretilirdi. Bu 20. yy’ın 30’lu ve 40’lı yıllarıydı. Sergide böyle bir cihazın resmi var, hakikaten mükemmel tasarlanmış. Bundan dolayı sergi panolarını renk katarak, zamanın zevkini yansıtacak şekilde düzenledim.”

Çar Boris III. Boris 25 Ocak 1935 tarihli kararnamesinden sadece on üç ay sonra, Şubat 1936'da, bugün “Bulgaristan Radyosu” olarak bilinen Bulgar kamu radyosunun yabancı dilde yayınlarına başlandı. Başta Esperanto dilinde yayınlarla başlayan radyo, ertesi yıldan itibaren Fransızca, Almanca, İngilizce ve İtalyanca dillerinde düzenli yayınlar yapmaya başladı.

O dönemde Sirak Skitnik'e yakın olan veİtalyanca yayınları sunan aydın Petar Uvaliev vardı. Bulgaristan Ulusal Radyosu Altın Fonu'nda korunan 1995 yılına ait kayıtta bu dönemi şöyle anlattı

“Bu radyo tamamen inanılmaz bir şey gibi görünüyordu... Sınırlar ortadan kalkıyordu, çünkü seslerimiz yükseliyordu. Genç çocuklardık, belki henüz tam olgunlaşmamıştık ama uzaklardaki birilerine konuşuyorduk. Bundan 60 yıl önce dünya inatla düşmanlara bölünmüşken, radyo dalgaları nefret uçurumlarını aşıyordu. Radyo bize nefret etmemeyi öğretti.”

LİK dergisinin genel yayın yönetmeni Doç Georgi Lozanov: “İnsanlar bu medyadaki hikayeler sayesinde dünya görüşünü oluşturuyorlar” ifadesini kullandı ve şöyle devam etti:

"LİK dergisi ve yayın politikası kültürel hafıza alanıdır ve BNR, Bulgar kültürünün önemli fenomenlerinden biridir. Radyo, her şeyden öte çağdaş devasa bir okuma evidir. Ve bu sayısı BNR’nin tüm bu yüzlerini yansıtması gerekiyor-kesinlikle kolay bir iş değil!. Günümüzde ise hızlı, gösterişli, kolay sindirilebilir ve unutulabilir gazetecilik revaçta. Şarkılarda “Aşk nerede? soruyorsak, gazetecilikte “Hafıza nerede? diye sormalıyız.” diye belirten Doç. Georgi Lozanov devamla:

"Hafıza kimliktir. Ancak zordur, çünkü neofili denen bir şey var. Günümüz insanı sıkılmış bir insan olduğu için çağdaş dünya sürekli yeni bir şeye açlık duyuyor. Ona sürekli yeni ve yeni personajlar, konular, fikirler gerekli ki bir sonraki ortaya çıkana kadar dikkatini çeksin. Hafıza bir anlamda bu dünya görüşüne karşı direniştir. Dünyanın bu neofiliden yorulmaya başladığını düşünüyorum. Dahası, küresel planda oldukça endişe verici siyasi sonuçlar vermeye başladı, dolayısıyla gelecek nesillerin hafızaya ve BNR’ye adanmış bu gibi dergiye dönüş ihtiyacı olacak.”

Foto: Vesela Krısteva, BTA, Elena Karkalanova, Ani Petrova

Çeviri: Ergül Bayraktar