Son birkaç haftadır “Erdemler ve dinler” dersinin 2026 yılından itibaren müfredatta zorunlu bir ders olarak okutulması mümkün mü? konusu ülke gündeminde yoğun ilgi uyandırdı ve farklı görüşlerin ortaya atıldığı tartışmalara yol açtı.

KNSB(Bağımsız Sendikalar Konfederasyonu)’ye bağlı Bulgaristan Öğretmenler Sendikası’na göre: “Bulgar okullarında zorunlu din dersinin okutulması gerekçelidir ve vatandaşların büyük bir çoğunluğunun isteği bu yöndedir”.  Sendika üyeleri bu konunun kamuoyunda tartışılmasını talep ettiler. Bundan dolayı bu hafta düzenlenen ve öğretmen maaşları ile orta öğretimdeki reformlar gibi önemli konuların ele alındığı forumda bu konu da dahil edildi.

Eğitim ve Bilim Bakanı Krasimir Vılçev, öğretmenlerle yapılan toplantıda, konunun artık gündemde olduğunu ve okullarda zorunlu din dersi uygulamasına doğru gidildiğini açıkladı. Halihazırda, din dersi eğitim müfredatında seçmeli ders olarak okutulmaktadır.

Sen Sinod’un istatistiklerine göre, “Din, Ortodoksluk, Hıristiyanlık” dersi 12 bin kadar az sayıda öğrenci tarafından öğrenilmektedir. Etnik mensubiyete göre “İslam dini” dersini yaklaşık 2 bin çocuk seçmeli ders olarak almaktadır.

Trend Sosyoloji Ajansı tarafından yapılan bir araştırmaya göre, ankete katılan vatandaşların yüzde 57'si okullarda din dersinin okutulmasını onaylamaktadır. Aynı araştırma, Bulgaristanlı öğrenciler için şu anda en yüksek değerin ailelerinin maddi refahı olduğunu ortaya koydu. Bazı analizatörlere göre bu durum, din eğitiminin zorunlu olması gerekliliğini ortaya koymaktadır.

Eğitim ve Bilim Bakanlığı’nın hazırladığı müfredatta farklı modüller öngörülüyor. Modüller, öğrencilere ve velilere dersin içerik ve odağını seçme imkanı verecek.

Dersin “Erdemler ve Dinler” adını taşıması ve mezhepsel çoğulculuk bağlamında Ortodoks Hıristiyanlarına yönelik olan bir eğitim seçeneğinin olması önerildi. Bunun yanı sıra mezhepsel olmayan ve Bulgaristan’da mevcut dini toplulukların dinler tarihi ile ilgili bir program da olacak. Din dersi çerçevesinde ahlak ve erdemler programını seçebilme imkanının olması da öngörülüyor. Dini bir profil istemeyen öğrencilere, tamamen felsefi bir okumayla erdemlerin öğretilmesine yönelik olan üçüncü bir seçenek sunulacak.  

Eğitim ve Bilim Bakanlığı’nda ele alınan farklı seçeneklere rağmen, böyle zorunlu bir dersin tam tersi bir etki yaratabileceğini görüşünü savunanlar da var, çünkü dersler diyalogdan yoksun çocuklar dini ilkeleri öğrenmek zorunda kalacak.

Bulgaristan Ulusal Radyosu'na konuşan psikolog ve nörobilimci Dr. Jenya Lazarova, “Ebeveynlerin ya da çocuğun dini aidiyeti ile çocuğun daha özgecili davranışlar sergileme, birine yardım etme, empati gösterme eğilimi arasında hiçbir bağlantı yoktur” dedi ve sözlerine şöyle devam etti:

"Öğretmenlerin ve rahiplerin konuşması sorun değil, ancak Bulgar Ortodoks Kilisesi’nin eğitim politikalarını belirlemesi eğilimi, bana göre biraz riskli. Hatta laik eğitimimiz için bir tehdit olabilir ve ne yazık ki dini eğitimin faydalarına ilişkin bilimsel verilere dayanmamaktadır.”

Bulgar Ortodoks Kilisesi Sen Sinodu Kültür ve Eğitim Dairesi’nde “Programlar ve projeler” uzmanı Desislava Panayotova’ya göre ise: “Endişeler yersiz, zira Bulgar okulu çocuklarımızı herhangi bir dini seçmelerine zorlamayacak, dinler hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlayacak. Din dersinin amacı belirli dini, ahlaki değerlerin ve dinin devletimizin ve kültürümüzün oluşumundaki rolünü ve öneminin öğretilmesidir.”

Desislava Panayotova sözlerine şöyle devam etti:

"Okul öncesi ve okul eğitimi kanununda yapılan değişiklikler yürürlüğe girdiğinde, toplumun çocukların okulda erdemli bir şekilde yetiştirilmesi gerektiği konusunda fikir birliğine varmasını umut ediyoruz. Bulgar çocuklarının çoğunluğu Ortodoks dinine mensup ve kilise tarihi, Bulgar Ortodoks Kilisesi’nin ulusal ve kültürel kimliğimize katkısı, Ortodoks inancının insan, dünya, erdemler ve hayatın anlamı ile ilgili öğretisi hakkında daha derin bilgilere sahip olabilecekler.

Nihai adı “Din” dersi ya da “Erdemler ve dinler” olsun, bu ders çerçevesinde biri Ortodoks Hıristiyanlık olmak üzere tüm vatandaşların, ebeveynlerin ve öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek mezhepsel çeşitlilik fırsatının olması amaçlanıyor.

Çeviri: Ergül Bayraktar

Foto:  Bulgar Ortodoks Kilisesi Sen Sinodu, „Trend“,  Ajansı, İrina Nedev, bg-patriarshia.bg