Velingrad’ın Tarih Müzesi Bulgaristan’da en zengin ve büyük süslü Paskalya yumurtaları koleksiyonuna sahip. Bu geleneğin korunmasında Mariya Malçeva’nın katkısı çok büyük. Mariya, sadece bu geleneği korumakla kalmamış, aynı zamanda 70 yıl ve öncesinden unutulmaya yüz tutan yumurta süsleme modellerini de araştırıp, buluyor.

Ressam 21 Kasım 1899 yılında, günümüz Velingrad’ın semti olan Lacene köyünde dünyaya gelir. Yerel lisede orta öğrenimini gördükten sonra, Sofya’da Sanat Akademisinde eğitimine devam eder. Başkentte dönemin ünlü sanatçı ve aydınlarla tanışır, daha geç dönemde Bulgar Ressamlar Birliğine dönüşen “Yeni Ressamlar Birliği” örgütünün oluşturulmasında önemli yer alır. 

16 Mayıs 1986’da Sofya’da hayatını kaybeden Mariya Malçeva, arkasında zengin süslerle dekore edilmiş Paskalya yumurta modelleri, düğün mendilleri ve rengarenk çorapları miras bırakarak.

20. yüzyılın 50’li yıllarında komünizm döneminde dini bayramlara sıcak bakmayan dönemlerde Mariya Malçeva Velingrad’da yaşlı kadınlarla görüşüyor, köylerde geziyor ve Pasklaya yumurtaları süsleme modellerini araştırıyor.

„Onun yaptıkları bizim etnografya tarihinde eşsiz bir şey değil. Daha etnograf Dimitar Marinov’tan 20. asır başından benzeri resimler var muhafaza edilen. Mariya Malçeva o zamanlar yapılan yumurta süsleri ve resimlerinin açık bir örneğini sunmuş. Malçeva, modelleri koruyup, Kamenitsa, Lacene ve Rakitovo köylerinde Paskalya yumurta boyama sanatını günümüze dek getirdi”.

Bunları belirtti Velingrad Tarih Müzesinden Georgi Kumanov ve müzelerinde ünlü ressamın 58 tablosu ve 107 süslenmiş yumurta modellerinin bulunduğunu söyledi. 200’den fazla model çok ayrıntılı ve yumurtanın tüm taraflarından gösterilerek çizilmiş.

Velingrad’a has yumurta kırmızı üzerinde beyaz detaylı, özel bir kalem ve mumla baştan başa süslenmiş bir Paskalya modelidir. 

Velingrad müzesi Mariya Malçevadan başka bir değerli mirasa da sahip- 65 düğün mendili modeli ve 25 adet desenli örme çorap örneği. 

„Resimlerle süslenmiş boyalı yumurtalarda 1956 gibi yapılış yıllarını yazmış. Mendillerde ise 1830- 1850 gibi yıllar yazılmış. Bu da çok eski mendillerin söz konusu olduğu ve bu objelerin bize geleneksel mendillerin enteresan bir manzarasını aktardığını gösteriyor.

Modellerden bazıları yalın, bazılarında aba iplik veya sırmalar dokunmuş, bazılarına ipek iplikler işlenmiş. Onlarda da eski zamanlardan gelen müthiş el işi örneklerini görmek mümkün” dedi Kumanov. Velingrad Pasklaya yumurtaları boyama ve süsleme geleneği bugün de ayakta. Mariya Malçeva’nın modelleri ise, kalpten gelen o gizemi dışa vurmaya yardımcı oluyor.

Geleneksel motiflerden bazıları günümüzde de hayat bulurken, bazıları ise çağdaş sanatçıların ve yumurtaları boyayan kişinin gönlünden geliyor”.  

Foto: Velingrad Tarih Müzesi

Çeviri: Sevda Dükkancı