Meslek hayatı ve özel hayat arasındaki denge, gittikçe güncellik kazanan bir konsept. Çalışan insanların aşırı stres ve tükenmişlik sendromu yaşamamaları için iş yükümlülüklerinin ve özel hayat önceliklerinin başarılı bir şekilde bir arada götürülmesi, Ekonomik ve Sosyal İşler Kurulu tarafından yapılan ve sonuçları bundan kısa süre önce açıklanan analizin de konusu oldu.

Kurul’un işverenler ve devlet kurumlarına yönelik verdiği tavsiyeler arasında esnek çalışma modellerinin teşvik edilmesi ve çalışan velilere kolaylık sağlanması için kreş ve ana okullara erişim imkanının ve çocuk bakım hizmetlerinin genişletilmesi gerekliği öne sürüldü.

İş ve özel hayat arasındaki denge, bir yandan aileye ve sosyal hayata yeterince zaman ayırmak, eş dost ve hısım akraba ile suç duygusu olmadan ilişkiler sürdürmek anlamına geliyor. Diğer yandan çalışan insanın fiziksel ve psikolojik sağlığı, sağlıklı uykusu ve beslenmesi, fiziksel aktivitesi de son derece önemli. Özgürlük, özerklik, zaman ve enerji dağılımı üzerindeki kontrol da mühim bir husus. Yapılan işten memnuniyet duyulması özel hayat pahasına olmamalıdır.

Ekonomik ve Sosyal İşleri Kurulu Başkanı Zornitsa Rusinova, bu konuda şöyle konuştu:

“Bulgaristan’da kadro kıtlığı yaşanmayan bir sektör neredeyse yok. Dolayısıyla iş ve özel hayatın bir arada yürütülmesine yönelik iyi politika ve önlemler, kadro çekmenin önkoşullarından biridir. Özellikle gençler ne iş yapacaklarına dair karar verirken bu konuya kilit önem taşıyan bir unsur gözü ile bakıyorlar. Diğer yandan teknolojilerin gittikçe ağır basması ile işverenlerin çalışanlara sağlayabilecekleri tedbirlerde dengeli yaklaşımın uygulanması, iş yerindeki stresi büyük ölçüde azaltabilir, çalışanlara daha iyi ruh sağlığı garantileyebilir, sonuç itibari ile iyi iş ortamının önkoşullarını temin edebilir. Teknolojilerin gelişmesi ile çalışmakla geçirilen zaman sık sık iş saatlerini aşar, işkoliklik ve aşırı çalışma, gitgide yaygınlaşan bir uygulama haline gelir.”

İş piyasasındaki güvensizlik, yaşam maliyetinin artması ile birlikte insanları fazla mesai yapmaya mecbur ediyor. Aşırı çalışma meselesi, kişinin azmi ve kişisel tutumu ile de ilgili olabilir. Başkalarına görev vermekte zorlanan, yaptıkları işi birinci sırada tutan, boş zamanlarında bile aklı işle meşgul olan kişiler var.

Kadınlar için iş hayatı ve özel hayat arasındaki dengeyi sağlamak daha da zor olmaya devam ediyor. 2021 yılında yapılan sayım ve Çocuklar İçin Ulusal Ağ tarafından düzenlenen araştırmanın sonuçlarına göre Bulgaristan’da çocuklarını tek başına yetiştiren annelerin sayısı 304 000 kadardır. Çoğu kadın olan çok sayıda nitelikli uzman, daha esnek olmak adına işten ayrılmayı veya daha düşük ücretli pozisyonlarda çalışmayı göze alıyorlar. Bulgaristan, hamilelik ve annelik izni süresinin en uzun olduğu ülkeler arasında yer alıyor, fakat uzun annelik izni çocuk doğuran kadının kariyerini olumsuz yönde etkileyebiliyor. Dolayısıyla Ekonomik ve Sosyal İşler Konseyi’nin önerisi, profesyonel gelişmesini çocuk yetiştirmekle bir arada yürütmek isteyen kadınlar için uzaktan çalışma ve esnek mesai saatleri gibi imkanların teşvik edilmesi yönündedir.

İş saatleri organizasyonunun 12 yaş altı çocukları bulunan ebeveynlere ve yaşlı aile fertlerine bakan kişilere destek verilmesinin önemli bir aracı olduğunu öne süren Zornitsa Rusinova, devletin desteği ile küçük çocuklara saat başı bakım hizmeti mekanizmasının da yeterince gelişmiş olmadığını belirtti.

"İş Kanununda ofisten ve uzaktan olmak üzere karma iş şekli, adapte edilmiş grafikler ve değişen iş saati gibi imkanlar mevcut. Mevcut düzenlemelerin uygulanması yolu ile çocuk ve yaşlıların bakımını üstlenen çalışanlara daha çok seçenek sağlanabilir.”

İşverenlerin spor aktiviteleri, psikolog desteği ile stres yönetme teknikleri gibi fiziksel ve ruhsal sağlığına yönelik “wellness” (esenlik) programlarına yatırım yapmaları tavsiye edildi.

İş ile özel hayat dengesi konusunda radyomuza konuşan biri 4, diğeri ise 11 yaşında olan iki çocuk annesi, 41 yaşındaki Viktoriya Mirkova, uzaktan yarım gün çalışmanın sağladığı avantajlar ve dezavantajlara ilişkin şunları paylaştı.

"İkisi arasındaki dengeyi yakalamak, çocuklarla birlikte olmak kolay değil. Bir çocuğa yardım edilmezse, takip edilmezse, ek çaba harcaması istenmezse eğer, sonucun kötü olacağı kesindir. Öte yandan sosyal ilişkilerin sınırlı olması ve evden çalışma, bazen insanın depresyon yaşamasına, motivasyonunu kaybetmesine yol açabilir. İş yerinde tam gün çalışan iş arkadaşlarınla aynı seviyede olma şansını yitirmiş oluyorsun, ay sonunda gelen ücret de memnuniyet verici olmuyor” diyen Viktoriya ev işlerinin ve çocuklarla ilgili sorumlulukların dağılımının eşit olmamasının da ihmal edilemeyecek bir durum olduğuna dikkat çekti:

"İş hayatı ve özel hayat arasındaki dengenin sağlanmasın ve her ikisinin de başarı ile götürülmesi açısından eşin desteği son derece önemli ve elzemdir”

Kaynak  : BNR “Horizont” Programı

Röportaj  : Maria Kostova

Çeviri : Tanya Blagova