Orhan Kemal’i ölümünün 55. yılında anıyor, BNR Altın Arşivinden  “Gurbet Kuşları” romanı radyoya uyarlanarak kayda alınan piyesi dikkatinize sunuyoruz.

1968 yılında Sofya Radyosu’nun stüdyolarında yazılan eser, bugün de muhafaza ediliyor ve adeta yayınlarımızın tarihçesine de ışık tutuyor.  

Yönetmen- rejisör,o dönemlerde Bulgaristan Türklerinin efsane ismi Ali Derviş oynayanlar arasında Osman Aziz, Mustafa Göç, İstanbul doğumlu Vera İvanova, Fadilet Tatarova, Ahmet Recep, Nevriye İsmailova gibi isimleri tekrar duyacağız.  

Kimdir Orhan Kemal?

Mehmet Raşit Öğütçü, yazar olarak Orhan Kemal 15 Eylül 1914, Adana'da doğdu, 2 Haziran 1970’de Bulgaristan, Sofya’da vefat etti.

Türk edebiyatının büyük ustaları arasında anılan yazar; roman, öykü, oyun, şiir gibi farklı tarzlarda birçok esere imza atmış olsa da daha çok romancılık yönü ile tanınmıştır.

 İlk öykü kitabıEkmek kavgası (1949) ve Küçük adamın notları başlığı altında yayımladığı öz yaşam öyküsü roman dizisiyle yaygın bir üne kavuştu.

Edebi hayatı 1960'lı yıllarda zirveye ulaştı.Adana'da toprak ve fabrika işçilerinin dünyasını,  İstanbul'daki gecekondu mahallelerini, fabrika çevrelerini eserlerine yansıttı.  Murtaza hanımın çiftliği, 72.Koğuş adlı eserleri başyapıtlarındandır. 

1938'de askerliğini yapmak üzere Niğde'ye  gitti. Askerliğini yaparken Maksim Gorki ve Nazım Hikmet kitapları okumak", "yabancı rejimler lehinde propaganda ve isyana muharrik" suçundan 5 yıl hapis cezasına mahkûm edildi ve Kayseri Hapishanesi’ne gönderildi. İlk şiirini Kayseri Hapishanesi’nde yazdı. Duvarlar adlı şiiri Yedigün dergisinde Reşat Kemal imzası ile yayımlandı.]

1940'ta, Bursa Cezaevi'nde ünlü şair Nazım Hikmet ile tanıştı. Onun toplumcu görüşlerinden etkilendi.

İlk düzyazı denemesi olan Onsekiz Yaş adlı romanını Nazım Hikmet'in yardımı ile yazdı. 

1944'te doğan oğluna Nazım adını verdi. Bu yıllarda hikâye yazmaya devam eden ve edebiyat dergilerinde eserleri yayımlanan Orhan Kemal, okurlar tarafından beğenilen, tanınmış bir yazar oldu.

1966'da "hücre çalışması ve komunizm propagandası" yaptıkları gerekçesi ile iki arkadaşı ile birlikte tutuklandı.

Bulgar Yazarlar Birliği'nin çağrısı üzerine 1970 yılında Sofya'ya gitti.

Asıl amacı babaannesinin soyunun bulunduğu yerleri gezip not almak ve "93'ten Bu Yana" adıyla ailesinin hikâyesini yazmaktı. Ancak bu isteğini gerçekleştiremedi.

Bulgaristan’da geçirdiği bir beyin kanaması nedeniyle tedavi görmekte olduğu hastanede 2 Haziran 1970'te öldü.

Cenazesi özel bir araba konvoyuyla birlikte 5 Haziran 1970'te Türkiye’ye götürüldü. İstanbul,Zincirlikuyu mezarlığına defnedildi.

Orhan Kemal, yoksul kesimin, işçilerin, öğrencilerin, "kerhanedeki adamın" yaşamını anlatan öykü ve romanlar yazmış ve insan-toplum ilişkilerini gerçekçi bir dille yansıtmıştır. 27 roman, 19'u öykü kitabı ile anı, inceleme, oyun, röportaj türünde kitaplar bırakmıştır.

Onlardan birçoğu Bulgarca da tercüme edildi.