Sofya’ya yaklaşık 30 kilometre uzaklıktaki Pernik şehrinde yalnızca Balkanlar’da değil Avrupa’da eşi benzeri olmayan yeraltı Madencilik Müzesi bulunuyor. Bir zamanlar “Eski madenler” olarak bilinen gerçek bir maden işletmesi içinde inşa edildi. 1891 yılında açılan müze, şehir merkezinde, belediye binasından sadece birkaç yüz metre uzağında yer almaktadır. Günümüzde yalnızca ziyaretçileri ağırlayan bir müze olarak faaliyet gösterse de, Kurtuluş’tan sonra Bulgaristan’ın en önemli ekonomik merkezlerinden biriydi
Geçmişte, Sofya yakınındaki Graovo ovasında bir köy olan Pernik, 1929 yılında, madencilik sektörünün gelişmesi ve takip eden ekonomik yükselişi nedeniyle şehir ilan edildi.

“Eski madenlerin” iki galerisinde yer alan müzenin uzunluğu 630 metre. Bu rota boyunca ziyaretçiler, Bulgaristan’daki kömür madenciliğinin tarihine ışık tutan keski ve çekiçle yapılan el işçiliği, kömürün taşındığı tahta arabaları ve sedyeleri, at arabalarından Siemens elektrikli lokomotiflere ve maden makinelerine uzanan madencilik süreçlerini görebilirler.
Pernik Bölge Müzesi’nden Silviya Noteva, Bulgaristan Radyosu’na verdiği demeçte şunları belirtti:

"Balkan yarımadasında eşi benzeri olmayan bir müzedir. Avrupa’da - Belçika, Fransa ve Almanya’da bu tür müzeler var, ancak hiçbiri gerçek maden galerilerinde yer almıyor. Müzemiz, 1891 yılında açılan Pernik Devlet maden ocağının ilk galerisinde bulunuyor. Madencilik müzemizde madencilerin izinden yürüyebilir, ilk aletleri, makineleri ve madenciliğin nasıl geliştiğini görebilirsiniz. Müzemizi benzersiz kılan da budur. Madencilik sektörü 34 sergi nişinde sergilenmektedir. Çocuklarımızın Pernik’in tarihini öğrenmeleri için her okul tatilinde “ Müzede tatil” etkinliği düzenliyoruz”.

Pernik’teki madenler,  devlet içinde devlet gibi varlığını sürdürüyordu- kendi polisi, itfaiyesi ve daha fazlasına sahipti. Yıllar içerisinde burada 12 binden fazla kişi çalıştı. Pernik ilinin hızlı gelişimi buna bağlıdır.

Yer altı müzesinde sergilenenler otantik olmakla beraber ziyaretçilerin, madenin kapatıldığı 1970’li yılların sonlarına kadar burada çalışan madencilerin “ayakkabılarına girmelerini” sağlayarak deneyimlerini zenginleştirir.

Pernik Bölge Müzesi müdürü Milan Milanov ise şunları paylaştı:

"Yeraltı madencilik müzesinin benzersizliği, 19. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın 70’li yılların sonlarına kadar kömür çıkarma sürecinin tamamını göstermesindir.  Ses ve ışık tasarımıyla kömürün nasıl elle çıkarıldığını, madencilere tahliye uyarısını yapılabilmesi ve galerilerde bulanabilen grizu gazı (kömür madeni metanı) ile meydana gelebilecek kazaların önlenmesi için kanaryaların gerçekte nasıl kullanıldığını göstermeye çalıştık.“

Pernik, Bulgaristan'ın madencilik başkenti olarak bilinse de, günümüzde şehir nüfusu geçimini kömür madenciliğinden sağlamıyor. Tam tersine şehirde faal maden neredeyse kalmamıştır ve birçok insan yakınındaki Sofya'da çalışmaktadır.

Milan Milanov sözlerini şöyle sürdürdü: "Bu hassas bir konu – Pernik sadece kahverengi kömür madenciliği ile değil makine mühendisliği ile de Bulgaristan’ın sanayi kalbi olarak biliniyordu. Büyük makine imalat tesisleri, büyük metalurji işletmesi (Stomana Penik-Çelik Pernik) vardı. Maalesef 1989 yılından sonra işletmelerin büyük bir kısmı kapatıldı. Ülkemizde yer altı madenleri kalmadı. Her gün 25 bin kişi iş dolayısıyla Sofya’ya gidip geliyor. Çalışan maden ocağı var, ancak geçmişte 12-15 bin olan işçi sayısı günümüzde 1500-1600 civarındadır!"

Pernik, kısıtlı geçim kaynaklarına rağmen ve şehirle ilgili şaka ve mitlere rağmen, Sofya’ya sadece yarım saat uzaklıkta olan harka bir destinasyondur.  
Canlı ve gençlerle dolu olan şehir geleceğe yönelik umut vaat etmektedir. Eşsiz Madencilik Müzesi ise her gün yakından ve uzaktan ziyaretçilerini bekliyor.

Şehirde, ayrıca Bulgaristan’ın en büyük Ortaçağ kalelerinden biri olan Krakra kalesini görebilirsiniz ve tarih müzesini ziyaret edebilirsiniz.  

İlgili yazılar:

• Pernik’te sıradışı bir müze

• Pernik şehrinde madencilik müzesi

Çeviri: Ergül Bayraktar