65 χρόνια από το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου

Πέρασαν 65 χρόνια από το τέλος του Β' Παγκόσμιου Πόλεμου, του πιο καταστροφικού στην ιστορία της ανθρωπότητας, ενός πόλεμου που αποτέλεσε σύγκρουση ιδεολογιών και εθνών, απολυταρχικών και δημοκρατικών καθεστώτων. "Οι αιτίες της έναρξής του δημιουργήθηκαν 20 χρόνια πριν την έναρξή του, όταν, στην Συνδιάσκεψη του Παρισιού, οι νικητές του Α' Παγκόσμιου Πόλεμου επέβαλαν άδικα μέτρα κατά των ηττημένων", λέει στη συνέντευξή του στη Βουλγαρική Ραδιοφωνία ο ακαδημαϊκός κ Γκεόργκι Μάρκοφ, διευθυντής του Ινστιτούτου Ιστορίας της Ακαδημίας Επιστημών της Βουλγαρίας.

"Η Βουλγαρία κρατά ουδέτερη στάση στην πρώτη περίοδο του πόλεμου", λέει ο ακαδημαϊκός Μάρκοφ. "Στα τέλη του 1940, μετά την αποτυχία της φασιστικής Ιταλίας να καταλάβει την Ελλάδα, ο Χίτλερ αποφασίζει να στείλει τον 6ο γερμανικό στρατό για να βοηθήσει το Μουσολίνι. Ο 6ος στρατός βρίσκεται στη Ρουμανία και για να επιτεθεί στην Ελλάδα πρέπει να διασχίσει το έδαφος της ουδέτερης Βουλγαρίας, η οποία πιέζεται να γίνει μέλος του Άξονα που αποτελείται από τη Γερμανία, Ιταλία και Ιαπωνία. Αν και ο τότε τσάρος της Βουλγαρίας Μπορίς ο Γ' δεν επιθυμούσε την είσοδο της χώρας στον πόλεμο, δεν μπορούσε να αποφύγει το πέρασμα των γερμανικών στρατευμάτων από το βουλγαρικό έδαφος. Για το λόγο αυτό συμφωνεί και την 1η Μαρτίου του 1941 ο τότε πρωθυπουργός Μπόγκνταν Φίλοφ υπογράφει την ένταξη της Βουλγαρίας στον Άξονα και έτσι αποφεύγεται η κατάληψή της και όλα τα σκληρά αποτελέσματα τα οποία υπέφεραν οι πολίτες της Ελλάδας και της Γιουγκοσλαβίας".

Με την ένταξή της στον 'Αξονα, η Βουλγαρία καταφέρνει να εφαρμόσει ένα πιο ιδιαίτερο καθεστώς. Δεν συμμετέχει στις πολεμικές επιχειρήσεις στα μέτωπα, με μόνη εξαίρεση την είσοδό της στη σημερινή Βόρεια Ελλάδα, τη σημερινή Δημοκρατία της Μακεδονίας, την Ανατολική Σερβία και τις αποκαλούμενες Δυτικές περιφέρειες (σήμερα στη Σερβία). Σε αρκετές από τις περιοχές αυτές ζούσαν, την εποχή εκείνη, πολλοί Βούλγαροι. Στη διάρκεια του πολέμου, η Βουλγαρία είναι η μόνη χώρα του Άξονα που διατηρεί διπλωματικές σχέσεις με την Σοβιετική Ένωση. Η προσπάθεια να σταλούν οι Εβραίοι στα στρατόπεδα εξόντωσης συναντά την έντονη λαϊκή αντίδραση με αποτέλεσμα τη σωτηρία 50 χιλιάδων Βούλγαροι Εβραίων. Στο στρατόπεδο εξόντωσης "Τρεμπλίνκα" στέλνονται ωστόσο 11.350 Εβραίοι από τις κατεχόμενες από τη Βουλγαρία περιοχές της Βόρειας Ελλάδας και της Μακεδονίας.

"Μετά την 22η Ιουνίου του 1941, όταν η Γερμανία επιτίθεται στην ΕΣΣΔ, με διαταγή της Κομιντέρν (Κομουνιστική Διεθνής) αρχίζει στη Βουλγαρία η ένοπλη αντίσταση", συνεχίζει ο ιστορικός Γκεόργκι Μάρκοφ. "Ο ένοπλος αγώνας αρχικά εκφράζεται με αντάρτικες ομάδες και σαμποτάζ. Μετά την μάχη του Στάλινγκραντ που άλλαξε την πορεία του πολέμου, η ένοπλη αντίσταση δυναμώνει. Η αντίσταση δεν έχει εθνικοαπελευθερωτικό χαρακτήρα όπως στην κατεχόμενη Ελλάδα και τη Γιουγκοσλαβία, αλλά αποσκοπεί στην κατάληψη της εξουσίας και βρίσκεται υπό την ηγεσία του τότε Βουλγαρικού Εργατικού Κόμματος (Κομουνιστικού). Με διαταγή του Γκεόργκι Ντιμιτρόφ, Βούλγαρου ηγέτη της Κομιντέρν, σχηματίζεται το Πατριωτικό Μέτωπο, στο οποίο συμμετέχουν δυνάμεις από τη νόμιμη αντιπολίτευση όπως από το "Ζβενό", το Δημοκρατικό Κόμμα και τους Αγροτικούς. Την 9η Σεπτεμβρίου του 1944, μια μέρα μετά την είσοδο του Κόκκινου στρατού στη Βουλγαρία, γίνεται πραξικόπημα και την εξουσία αναλαμβάνει το Πατριωτικό Μέτωπο με πρωθυπουργό τον Κίμων Γκεοργκίεφ".

Στο τέλος του πόλεμου η Βουλγαρία βρίσκεται στο πλευρό των Συμμάχων και βοηθά στην τελική νίκη κατά των δυνάμεων του Άξονα. Πώς επιδρά η στάση της αυτή στο μεταπολεμικό μέλλον της χώρας;
"Στις 14ις Σεπτεμβρίου του 1944, με απαίτηση της Ανώτατης διοίκησης του Κόκκινου Στρατού, οι Ε.Δ. της Βουλγαρίας τίθεται υπό την επιχειρησιακή διοίκηση του στρατάρχη Τολμπούχιν, διοικητή του 3ου Ουκρανικού Στρατού", συνεχίζει ο Γκεόργκι Μάρκοφ. "Τους πρώτους τρεις μήνες τρεις βουλγαρικές στρατιές μπαίνουν στη Ν Σερβία, το Κόσσοβο και τη Μακεδονία, εμποδίζοντας την υποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από την Ελλάδα. Στη 2η περίοδο (από το Δεκέμβριο μέχρι το Μάιο) ο 1ος Βουλγαρικός Στρατός, με διοικητή τον στρατηγό Βλαντιμίρ Στόιτσεφ, συμμετέχει στην άμυνα του ποταμού Ντράβα, σταματώντας μια από τις τελευταίες γερμανικές επιθέσεις. Στη συνέχεια συμμετέχει στην επίθεση προς τον ποταμό Μουρ και στην κατάληψη της Βουδαπέστης και της Βιέννης από τον Κόκκινο Στρατό. Η συμμετοχή της Βουλγαρίας στη τελική φάση της επιχείρησης κατά της Γερμανίας έχει πολιτική σημασία, αλλά δεν επαληθεύει τις ελπίδες της κυβέρνησης του Πατριωτικού Μετώπου και η Βουλγαρία δεν αναγνωρίζεται σαν μέλος των Συμμάχων. Η Μεγάλη Βρετανία απαιτεί η Βουλγαρία να μην αναγνωρισθεί σαν χώρα που πολέμησε κατά του Άξονα και η βουλγαρική κυβέρνηση υπογράφει το Σύμφωνο ειρήνης του Παρισιού το 1947, σαν ηττημένη σύμμαχος του Άξονα. Παρόλα αυτά διατηρεί τα σύνορά της του 1941 στα οποία περιλαμβάνεται και η περιοχή της Νότιας Δοβρουτσάς, Η περιοχή αυτή της είχε αφαιρεθεί στις αρχές του 20ου αιώνα και της επεστράφη το 1940. αυτή είναι η μεγάλη εδαφική νίκη της Βουλγαρία, η οποία πληρώθηκε με το αίμα 34 χιλιάδων νεκρών και τραυματιών Βούλγαρων αξιωματικών και στρατιωτών".

Ποια είναι τα μαθήματα του πόλεμου και ποια η αξιολόγησή σας για τις σύγχρονες χειρονομίες συμφιλίωσης;
"Πρέπει να υπάρξει συμφιλίωση και να ξεπεραστούν οι ιστορικές έχθρες. Οι έχθρες αυτές έχουν συγκεντρωθεί από παλιά, αλλά οι περισσότεροι ευρωπαίοι κατάλαβαν, πιστεύω, μετά από τους δυο αυτούς καταστροφικούς πόλεμους, ότι για να ξαναγίνει η Ευρώπη το κέντρο του κόσμου θα πρέπει να επιτευχθεί συμφιλίωση. Κι αυτή θα πρέπει να αρχίσει από τους πολιτικούς", καταλήγει ο ιστορικός ακαδημαϊκός Γκεόργκι Μάρκοφ.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης

Διαδώστε

65 χρόνια από το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου

Περισσότερα στην κατηγορία

Βελίκο Τάρνοβο - μια πόλη αρχαία και νέα

Το Ντόμπριτς φιλοξενεί διεθνή διάσκεψη, αφιερωμένη στον Βλαδίσλαο Γ΄ της Βάρνας

Ο Πέταρ Μπερόν για τα πρώτα βήματα της βουλγαρικής μετάβασης και της δημοκρατίας σήμερα

105 χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης του Νεϊγύ