"Εφημερίς χιουμοριστική και σατιρική• για το κοσκίνισμα του καθαρού από το ακάθαρτο" - αυτός είναι ο υπότιτλος της εφημερίδας "Ράσετο" που κυκλοφορούσε στην πόλη Ρούσε από το έτος 1884. Κάτω από τον τίτλο της εφημερίδας διαβάζουμε επίσης τις εξής πληροφορίες: ότι "ένα τεύχος κοστίζει 20 στοτίνκι", ενώ δωρεάν το έντυπο δεν είναι διαθέσιμο.

Αυτή η χιουμοριστική εφημερίδα είναι μόνο μια από τις περιοδικές εκδόσεις που ψηφιοποιούνται στα πλαίσια σχεδίου που περιλαμβάνει τις τέσσερις από τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες της χώρας – τη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Σόφιας, την Εθνική Βιβλιοθήκη "Ιβάν Βάζοφ" στο Πλόβντιφ και τις δημοτικές Βιβλιοθήκες του Βελίκο Τύρνοβο και του Μπουργκάς. Το πρόγραμμα καλύπτει τα πλήρεις κείμενα και περιλαμβάνει 124 τίτλους περιοδικών που κυκλοφορούσαν την περίοδο 1844-1944.

"Ο κύριος στόχος αυτού του σχεδίου ήταν να διατηρηθούν τα παλιά περιοδικά και εφημερίδες", είπε σε συνέντευξη για τη Βουλγαρική Ραδιοφωνία η Σπάσκα Ταραντόβα, αναπληρώτρια διευθύντρια της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Σόφιας και συντονιστής της κοινοπραξίας των τεσσάρων αυτών βιβλιοθηκών. "Ο δεύτερος στόχος, στη συνέχεια, είναι να ψηφιοποιηθούν οι νεότερες, αλλά πεπαλαιωμένες και φθαρμένες περιοδικές εκδόσεις που απειλούνται με καταστροφή με την πάροδο του χρόνου. Υπάρχουν περιοδικές εκδόσεις από τη δεκαετία του ‘60 του περασμένου αιώνα που τυπώθηκαν σε χαρτί κακής ποιότητας. Και, προκειμένου να αποθηκευτούν και να χρησιμοποιηθούν, είναι καλό να συμπεριληφθούν σε προγράμματα για τη δημιουργία ηλεκτρονικών αντιγράφων τους. Έτσι, οι αναγνώστες θα χρησιμοποιούν, κατά κύριο λόγο, τα ηλεκτρονικά αντίγραφα και τα αντίτυπα σε χαρτί θα διατηρηθούν. Τα πλεονεκτήματα είναι πάρα πολλά: τα ψηφιακά κείμενα μπορούν να διαβάζονται εξ αποστάσεως και ταυτόχρονα από πολλούς χρήστες. Μια τέτοια γρήγορη και εύκολη πρόσβαση φέρνει τεράστια οφέλη τόσο στη βιβλιοθήκη όσο και στους χρήστες".

Η Σπάσκα Ταραντόβα δείχνει το περιοδικό "Ντενίτσα", συντάκτης του οποίου ήταν ο μεγάλος μας συγγραφέας Ιβάν Βάζοφ

Ο "Ενοποιημένος κατάλογος των περιοδικών εκδόσεων", που καταρτίζεται από τις τέσσερις βιβλιοθήκες, περιλαμβάνει κυρίως τοπικές εκδόσεις και υπάρχει η προοπτική να περιληφθούν και άλλες βιβλιοθήκες της χώρας. Δεν υπάρχει πιθανότητα εκδόσεις, που περιλαμβάνονται στον κατάλογο της Εθνικής Βιβλιοθήκης των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου ή της Ακαδημίας Επιστημών, να εγγραφούν και δεύτερη φορά στον καινούργιο κατάλογο, καθώς οι κατάλογοι αυτών των δυο κεντρικών βιβλιοθηκών συλλέγουν κυρίως εφημερίδες και περιοδικά εθνικού και όχι τοπικού χαρακτήρα. Στο πρόγραμμα ψηφιοποίησης συγκαταλέγονται, για παράδειγμα, περιοδικά όπως "Αρχαιολογικές Ειδήσεις του Εθνικού Μουσείου της Σόφιας", το οποίο άρχισε να κυκλοφορεί το 1907• "Μπεσέντα" (Συνομιλία) – ένα περιοδικό θρησκευτικού περιεχομένου, το οποίο ασχολείται με θέματα "απ’ όλους τους κλάδους της επιστήμης και την οικογενειακή ευσέβεια». Άλλες ενδιαφέρουσες εκδόσεις είναι η κυριακάτικη εφημερίδα "Μπορμπά" (Αγώνας) που εξέδιδε στο Πλόβντιφ το 1885 ο γνωστός επαναστάτης, πολιτικός και συγγραφέας, Ζαχάρι Στογιάνοφ, το λογοτεχνικό και επιστημονικό περιοδικό "Ζβεζντά" (Αστήρ) από το Βελίκο Τύρνοβο και το μηνιαίο λογοτεχνικό περιοδικό «Ντενίτσα» (Εωσφόρος) με συντάκτη το μεγάλο Βούλγαρο λογοτέχνη Ιβάν Βάζοφ, καθώς και πολλά άλλα. Σε ένα από τα τεύχη του περιοδικού "Ντενίτσα", από το 1890, υπάρχουν συγκεντρωμένα διηγήματα και μυθιστορήματα, ταξιδιωτικές σημειώσεις, ποιήματα, κριτικά σχόλια και βιβλιοπαρουσιάσεις, ή όπως τιτλοφορούνται «ειδήσεις από το χώρο της λογοτεχνίας".

Δύο περιοδικά από τα τέλη του 20ου αιώνα - το λογιτεχνικό "Ντενίτσα" και το "Βουλγαρική ανασκόπηση για επιστήμη, λογοτεχνία και κοινωνική ζωή"

Η Δημοτική Εφημερίδα της Σοφίας είναι εξαιρετικά χρήσιμη για όλους, όσοι ενδιαφέρονται για το παρελθόν της βουλγαρικής πρωτεύουσας. Στο τεύχος με αριθμό 24 της εφημερίδας, από το 1927, διαβάζουμε ενδιαφέρονται στοιχεία για την επέκταση του δικτύου τραμ. Μαθαίνουμε ότι με ρητή εντολή του δημάρχου Βλαντιμίρ Βάζοφ γι’ αυτό το έργο θα υπάρξει δημόσια συζήτηση πριν να εγκριθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο. Στο τεύχος 26 του ίδιου έτους διαβάζουμε τους τρόπους με τους οποίους ο δήμος θα προσπαθήσει να αυξήσει τα έσοδά του – κι αυτοί είναι τα τέλη για τη χρήση του δικτύου ύδρευσης, η διάθεση απορριμμάτων, το φόρο επί των ακινήτων, το φόρο επί των "επαγγελματικών υπηρεσιών", το φόρο επί των κερδών των επιχειρήσεων, επίσης τα διάφορα τέλη επί της τιμής των εισιτηρίων για το κινηματογράφο, το θέατρο, το βαριετέ κλπ. Το κόστος των εισιτηρίων για τα δημόσια λουτρά παραμένει το ίδιο.

Σ’ ένα άρθρο που τιτλοφορείται "Μια έρευνα" γράφει τα εξής: "Μια ειδική επιτροπή έρευνας χειρίζεται τη διανομή δημοτικών οικοπέδων που έγινε στο παρελθόν για βιομηχανικούς σκοπούς. Μέχρι τώρα, η επιτροπή διαπίστωσε πολλές περιπτώσεις κατάχρησης και ιδιωτικοποίησης της δημοτικής περιουσίας. Είναι καιρός στους παραβάτες να επιβληθούν σημαντικές κυρώσεις. Υπάρχουν περιπτώσεις που δημοτικό οικόπεδο αποκτήθηκε για βιομηχανικούς σκοπούς, αλλά βλέπουμε εκεί χτισμένη κατοικία".

Άλλωστε η εκατονταετία 1844-1944 είναι μια εξαιρετικά πλούσια σε ιστορικά γεγονότα – και τραγικά και ευχάριστα – περίοδος. Για όλα αυτά μαρτυρούν οι έντυπες εκδόσεις.
"Τα περιοδικά συμβάλλουν στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, είναι ένα ενδιαφέρον πεδίο για τους ερευνητές", επισημαίνει η Σπάσκα Ταραντόβα. "Μέχρι τώρα, η μεταφορά μέχρι τις βιβλιοθήκες αποτελούταν κάποιο εμπόδιο για τα άτομα που ασχολούνται με έρευνες. Τα προγράμματα ψηφιοποίησης θα διευκολύνουν κατά πολύ την πρόσβαση στις πληροφορίες. Έτσι και οι ευκαιρίες για έρευνα και δημοσιεύσεις θα αυξηθούν. Αλλά, για να διατηρήσουμε την ιστορική μνήμη, θα πρέπει συνεχώς να επεκτείνουμε τα προγράμματα ψηφιοποίησης".

© Φωτογραφία: Βενέτα Παβλόβα

Η μεταφορά των περιοδικών σε ηλεκτρονική μορφή γίνεται με τη βοήθεια σαρωτών. Στην πρώτη φάση του σχεδίου προμηθεύθηκαν μεγάλοι σαρωτές για τη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Σόφιας και την Εθνική Βιβλιοθήκη "Ιβάν Βάζοφ" στο Πλόβντιφ. Κατά τη δεύτερη φάση θα αγοραστούν μικρότερες συσκευές για τις βιβλιοθήκες στο Βελίκο Τίρνοβο και το Μπουργκάς.

Τι άλλο καινούργιο να περιμένουμε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Σόφιας μετά την υλοποίηση του σχεδίου;
"Τώρα είμαστε πολύ απασχολημένοι λόγω του σχεδίου αλλά μετά την ολοκλήρωσή του ο σαρωτής θα είναι πλέον σε θέση να εξυπηρετεί τις ανάγκες των αναγνωστών μας", εξηγεί η κα Ταραντόβα. "Θα προχωρήσουμε στην ψηφιοποίηση και άλλων τίτλων περιοδικών, από τα νεώτερα χρόνια, που απειλούνται με καταστροφή και διαβάζονται με μεγάλο ενδιαφέρον από τους αναγνώστες μας. Μελετάμε τη δυνατότητα να κάνουμε το ίδιο και για τα βιβλία πιο ζητιούνται πιο πολύ από φοιτητές και μαθητές. Πρόκειται για βιβλία που περιλαμβάνονται στα προγράμματα της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αλλά για τον άλφα ή τον βήτα λόγο δεν επανεκδόθηκαν μέχρι σήμερα".

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ