Το θρυλικό βουλγαρικό λιοντάρι

Ακούστε την εκπομπή

Update Required To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

Το λιοντάρι είναι εθνικό σύμβολο της Βουλγαρίας και απεικονίζεται στο εθνόσημο του κράτους. Το εθνικό μας νόμισμα ονομάζεται «λεβ» που είναι η αρχαία μορφή της λέξης «λέων». Ακόμα από την αρχαιότητα το λιοντάρι προσωποποιεί τη δύναμη και την εξουσία.

Στη μυθολογία πολλών λαών τα λιοντάρια θεωρούνται απεσταλμένοι του λαού, είναι ακατανίκητα και με ακλόνητο πνεύμα. Παράλληλα μ’ αυτό συμβολίζουν την υλική επιτυχία και πολυτέλεια. Το λιοντάρι ενσαρκώνει τα θετικά προσόντα που οι άνθρωποι επιδιώκουν.

Στη βουλγαρική μυθολογία το λιοντάρι επίσης συμβολίζει την ανώτερη, θεία δύναμη, ευγένεια, σύνεση και δικαιοσύνη.

Υπάρχει και άλλη μορφή του «βασιλιά των ζώων». Σε πολλά λαϊκά παραμύθια ξεγελιέται από τα μικρότερα και λιγότερο δυνατά ζώα. Μάλλον οι πιο διαδεδομένες είναι οι ιστορίες, στις οποίες το λιοντάρι ορθώνεται εναντίον του ανθρώπου και νικιέται όχι από τη δύναμη, αλλά από το μυαλό του αντιπάλου του.

Η πιο διαδεδομένη είναι η μορφή του λιονταριού ως σύμβολο της βουλγαρικής κρατικής ισχύος και μάλλον γι’ αυτό είναι παρούσα στην επίσημη κουλτούρα του λαού μας ως μέρος της μορφής βασιλιάδων και στρατηλάτων.

Σύμφωνα με ορισμένους επιστήμονες η μορφή του λιονταριού μεταφέρθηκε στα εδάφη μας νότια του Δούναβη μαζί με τα άλλα τοτεμικά σύμβολα των Πρωτοβούλγαρων, όπως το φίδι, ο ιππέας, ο αετός. Βαθμιαία καταξιώνεται ως δεσπόζουσα μορφή και σώζεται στο λαϊκό συμβολισμό παρ’ όλες τις αντιξοότητες της ιστορίας.

Απεικονίσεις λιονταριού εντοπίζονται σε διάφορα ιστορικά μνημεία στη Βουλγαρία. Οι παλιότερες βρίσκονται σε πλάκες που έχουν ανακαλυφθεί στην πόλη Στάρα Ζαγκόρα και χρονολογούνται στον 9-10ο αι. Στη γνωστή επιγραφή του χάνου Ομουρτάγκ, επίσης του 9ου αι., αναφέρεται «Ο χάνος Ομουρτάγ... κατοικώντας στον οικισμό Πλίσκα, έκτισε κάστρο στην όχθη του Τούτσα και ...τοποθέτησε σ’ αυτό το κάστρο τέσσερις κίονες και στους κίονες δύο λιοντάρια.» Λιοντάρι απεικονίζεται και δίπλα στον ξακουστό Ιππέα της Μαντάρα, λαξεμένο στους βράχους κοντά στο ομώνυμο χωριό του Δήμου του Σούμεν. Το μεσαιωνικό ανάγλυφο συγκαταλέγεται ανάμεσα στα βουλγαρικά μνημεία που περιλαμβάνονται στον κατάλογο της ΟΥΝΕΣΚΟ για την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά.

Το λιοντάρι είναι ένα από τα σύμβολα των Βούλγαρων βασιλιάδων, για παράδειγμα του Ιβάν Σισμάν, ενός από τους τελευταίους ηγεμόνες του Δεύτερου βουλγαρικού κράτους.
Κατά την Αναγέννηση το λιοντάρι είναι το πιο διαδεδομένο βουλγαρικό σύμβολο. Ο μοναχός Παΐσιος Χιλανδαρινός γράφει στο έργο του «Ιστορία σλαβοβουλγαρική» ότι οι Βούλγαροι είχαν λιοντάρι στη βασιλική σφραγίδα – σύμβολο της τόλμης και της ακατανίκητης δύναμης των Βούλγαρων στρατιωτών, οι οποίοι πολεμούσαν σαν «λιοντάρια».

Για τους μεγάλους μας επαναστάτες Ρακόβσκι, Καραβέλοφ και Λέφσκι, οι οποίοι συμμετείχαν στους αγώνες κατά της οθωμανικής κυριαρχίας, η εθνική ιδέα δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς τη σημαία, στην οποία απεικονίζεται λιοντάρι. Ακόμα και ο πιο αγαπητός εθνικός ήρωας, Βασίλ Ιβάνοφ Κούντσεφ, μένει στην ιστορία ως Λέφσκι – όνομα που προέρχεται από τη βουλγαρική λέξη για το λιοντάρι.

Οι απεικονίσεις του λιονταριού σχεδόν σ’ όλες τις σημαίες των επαναστατών της Απριλιανής εξέγερσης (1876) αποδεικνύουν ότι το λιοντάρι θεωρείται εθνικό σύμβολο. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της εξέγερσης σημαίες με εξαγριωμένο λιοντάρι και τα λόγια «Ελευθερία ή θάνατος» κατασκευάζονται στις τέσσερις επαναστατικές περιοχές.

Συνήθως με το καθήκον αυτό καταπιάνονται οι ντόπιοι ζωγράφοι ή δασκάλες. Και μέχρι σήμερα στις μουσειακές συλλογές στη χώρα μας φυλάσσονται πολλές τέτοιες σημαίες. Οι περισσότερες είναι κατασκευασμένες από πράσινο μετάξι και οι απεικονίσεις είναι ζωγραφισμένες ή κεντημένες. Το λιοντάρι είναι σε εραλδική στάση και με τα πόδια του πατάει την ημισέληνο – το σύμβολο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Το ίδιο σύμβολο εμφανίζεται στις στολές των επαναστατών – στα καλπάκια και στα κουμπιά. Στη λαογραφία, όπως και στην αναγεννησιακή λογοτεχνία τα μικρά λιονταράκια ονομάζονται «λιονταρίσια σήματα» και αποτελούν αναφαίρετο μέρος της μορφής των επαναστατών. «Νέοι Βούλγαροι παλικαράδες, με «λιονταρίσια σήματα» στα μέτωπα και στα μάτια φλόγα», λέει ένα από τα δημοφιλέστατα αναγεννησιακά τραγούδια.

Μετάφραση: Έλλη Γκέκοβα

Διαδώστε

Το θρυλικό βουλγαρικό λιοντάρι

Περισσότερα στην κατηγορία

Φεστιβάλ κεντήματος στο χωριό Βαρντίμ

Η Ριμπάριτσα φιλοξενεί φολκλορικό φεστιβάλ

Διεθνές Λαογραφικό Φεστιβάλ «Βίτοσα» στην Σόφια