"Ήταν ένας εκλεπτυσμένος άνθρωπος", μας λέει η κα Μιχαέλα Πάντεβα, γραμματέας του τμήματος "Υφαντουργίας" της Ένωσης Καλλιτεχνών της Βουλγαρίας. "Το πιο σημαντικό στοιχείο της διδασκαλίας του ήταν η ίδια η λάμψη της προσωπικότητάς του. Κατάφερνε να κάνει στους φοιτητές να αισθάνονται ίσοι μ’ αυτόν, να δημιουργεί μια φιλική ατμόσφαιρα χωρίς περιττές αποστάσεις ή οικειότητες. Στο ατελιέ του έρχονταν φοιτητές άλλων ειδικοτήτων, φίλοι, συνάδελφοι με τους οποίους κάναμε παρέα. Έρχονταν ακόμα και την ώρα που εργαζόμασταν χωρίς να αισθάνονται παρείσακτοι. Ο Μαρίν Βαρμπάνοφ ήταν φίλος με όλους. Ποτέ δεν θα ξεχάσω τις ατελείωτες ώρες των συζητήσεων που είχαμε μετά τα μαθήματα ή τα Σαββατοκύριακα. Όταν επέστρεφε από τα ταξίδια του στο εξωτερικό, μας μιλούσε για τις πόλεις που επισκέφτηκε, για τις γκαλερί και τις εκθέσεις που είδε, τους καλλιτέχνες που συνάντησε. Πράγματα που εμείς, την εποχή εκείνη, δεν μπορούσαμε να μάθουμε με άλλο τρόπο. Την εποχή εκείνη δεν μπορούσαμε ούτε να ονειρευτούμε ότι υπάρχει τέτοιος κόσμος και τέτοια ζωή".

"Το πιο πολύτιμο μάθημα που μας δίδασκε, ήταν να έχουμε το θάρρος να πειραματιζόμαστε χωρίς το φόβο ότι μπορεί να αποτύχουμε", συνεχίζει η ίδια. "Μας έβαλε από τους πρώτους μήνες των σπουδών μας στην αίθουσα του τυπογραφείου και μας έμαθε διάφορες τεχνικές, έφερνε ειδικούς από υφαντουργικά εργοστάσια για να μας εξηγήσουν τον τρόπο λειτουργίας των μηχανημάτων, τις τεχνολογίες κατασκευής των υφασμάτων, των τρόπων καλλιτεχνικής επεξεργασίας και της εκτύπωσης πάνω σ’ αυτά. Επί των ημερών του η Ακαδημία αγόρασε μηχανήματα τα οποία συνεισέφεραν στο να γίνουμε αποδοτικοί και χρήσιμοι στη βιομηχανία, χωρίς να παύουμε να είμαστε δημιουργοί. Στη σύγχρονη εποχή αυτό, δυστυχώς, δεν συμβαίνει. Πλέον υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ του βιομηχανικού και του καλλιτεχνικού σχεδιασμού".

Ο καθηγητής Βαρμπάνοφ είναι από τους πρωτοπόρους στον τομέα της καλλιτεχνικής υφαντουργίας. Στη δεκαετία του ’70 άρχισε να πειραματίζεται σε διάφορες καλλιτεχνικές τεχνικές. Δημιουργούσε φόρμες από ίνες τις οποίες κάλυπτε με ρητίνη και έφτιαχνε υφασμάτινα γλυπτά. Συνδύαζε παραδοσιακές τεχνικές με τους σύγχρονους τρόπους επεξεργασίας και εφαρμογής της υφαντουργίας. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους που μερικά από τα έργα του αποκαλέστηκαν "κοσμοπολίτικα" ή και "μνημειακά". Ενώ δίδασκε στο Παρίσι, επέστρεφε στις περιόδους που οι φοιτητές έκαναν υπεράσπιση των διπλωματικών τους εργασιών. Μια από τις επιστροφές του συμπίπτει με την πραγματοποίηση έκθεσης, στην οποία οι καλλιτέχνες της Βουλγαρίας είχαν τη δυνατότητα να παρουσιάσουν τα καλύτερα και πιο ελεύθερα έργα τους, χωρίς να τους να συμμετάσχουν σε διαγωνισμό. Ήταν απλά μια ελεύθερη έκθεση.


Έργα φοιτητών του Μαρίν Βαρμπάνοφ

"Ο Μαρίν Βαρμπάνοφ έλαμψε με το έργο που παρουσίασε", θυμάται ο κριτικός τέχνης Κρασιμίρ Ηλίεφ. "Το έργο του αποτελούταν από μια ατσάλινη σιδηροτροχιά γυαλισμένη, σε άσπρο χρώμα και τυλιγμένη με άσπρο χοντρό και παράλληλα ευγενικά λεπτό, μεταξένιο κορδόνι. Με τη δημιουργία του αυτή έδειχνε την απίστευτη διαφορά μεταξύ των τάξεων, τη διαφορά μεταξύ αυτού που προσπαθούσαμε να κάνουμε στη Βουλγαρία, στην κατεύθυνση της σύγχρονης τέχνης, αλλά έξω από τα κλισέ του σοσιαλιστικού ρεαλισμού και αυτού που μπορούσε να κάνει ο κοσμοπολίτης Μαρίν Βαρμπάνοφ. Ο Μαρίν σπούδασε στην Κίνα και επέστρεψε στη Βουλγαρία φέρνοντας μαζί του ένα μέρος της κινέζικης κουλτούρας. Στη Βουλγαρία ακολουθεί την παραδοσιακή την παραδοσιακή τεχνική της Ροδόπης με τα υπέροχα χαλιά, κιλίμια και φλοκάτες. Κατασκευάζει έργα εμπνευσμένα από τη βουλγαρική παράδοση".

"Στο Παρίσι εργάζεται σε τελείως διαφορετική κατεύθυνση", συνεχίζει ο Κρασιμίρ Ηλίεφ "Επιστρέφει στη ΛΔ της Κίνας και δημιουργεί δική του σχολή στην πόλη Χαντζόου, όπου διδάσκει άξια, για μερικά χρόνια, κερδίζοντας την αγάπη και την αναγνώριση. Αναγνωρίζεται και αγαπιέται από το κοινό της ΛΔ της Κίνας που ζει απομονωμένο από τις καλλιτεχνικές τάσεις και τους νεωτερισμούς της σύγχρονης εποχής. Ο Μαρίν τους δίνει όλα όσα ξέρει σαν καθηγητής και όλα όσα κατάφερε να επιτύχει σαν καλλιτέχνης. Τους μαθαίνει όλες τις γνωστές στον ίδιο τεχνικές. Στην πόλη Χαντζόου υπάρχει ένα έργο του το οποίο φυλάσσεται σαν εικόνισμα. Στο έργο του αυτό, που βρίσκεται στο ατελιέ υφαντουργίας, παρουσιάζει διάφορες τεχνικές ύφανσης και σύνδεσης των νημάτων. Ο Μαρίν τους διδάσκει να μην ακολουθούν τα ευρωπαϊκά και αμερικάνικα πρότυπα, αλλά να τηρούν τις παραδοσιακές καλλιτεχνικές αρχές, όπως την τέχνη του τυπώματος και της σφραγίδας και της καλλιγραφίας. Τους μαθαίνει να αναζητούν την έμπνευση στις παραδόσεις. Με τον τρόπο αυτό κάνουν ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία τους στην έκθεση της Λοζάνης. Με μοντέρνα τέχνη που, όμως, είναι ποτισμένη από την κινεζική παράδοση".

 
Έργο του Χου Σουέι, μαθητής του Βαρμπάνοφ στο Χαντζόου

Τρεις από τους μαθητές του Μαρίν Βαρμπάνοφ κατατάχθηκαν στις πρώτες θέσεις του μπιενάλε της Λοζάνης, του πιο έγκυρου παγκόσμιου φόρουμ της καλλιτεχνικής υφαντουργίας. Οι Κινέζοι μαθητές του, του είναι υπόχρεοι ακόμα και σήμερα για όλα όσα τους έδωσε. Το ατελιέ του Μαρίν Βαρμπάνοφ στην πόλη Χαντζόου είναι Ινστιτούτο σύγχρονης υφαντουργικής τέχνης και φέρει το όνομά του. Το 2009 οργανώθηκε στην πόλη Χαντζόου έκθεση με θέμα "Ο Μαρίν Βαρμπάνοφ και η κινεζική καλλιτεχνική πρωτοπορία στη δεκαετία του ‘80".

 
Έργα νεαρών καλλιτεχνών για την 50η επέτειο της ειδικότητας "Υφαντουργία"

"Οι Κινέζοι είναι καλλιτεχνικός λαός. Με ξάφνιασε και με ικανοποίησε άμετρα, ο τρόπος με τον οποίο πρόσεξαν τόσο τα μεγαλύτερα έργα του, όσο και κάθε μια λεπτομέρεια των σχεδίων του, κάθε κείμενο και ιδέα", λέει περιγράφοντας τις εντυπώσεις του από την έκθεση, ο κριτικός τέχνης Κρασιμίρ Ηλίεφ. "Από σχέδιά του μεγέθους Α4, έφτιαξαν πανό τα οποία κρέμονταν από την οροφή της αίθουσας".

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης