Ο Πέταρ Μπερόν - ο διαφωτιστής και εγκυκλοπαιδιστής της Αναγέννησης

Την 21η Μαρτίου συμπληρώνονται 140 χρόνια από το θάνατο του δόκτορα Πέταρ Μπερόν, του μεγάλου Βούλγαρου επιστήμονα και διαφωτιστή, ενός από τους μεγάλους δάσκαλους της εθνικής Αναγέννησης.

Το πραγματικό του όνομα είναι Πέταρ Χατζημπέροβιτς και γεννήθηκε στην πόλη Κότελ από πλούσιους και σεβαστούς γονείς. Μαθητεύει σε θρησκευτικό σχολείο, όπως όλοι οι συνομήλικοί του την εποχή που η Βουλγαρία αποτελούσε μέρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Портрет на Петър Берон, художник Николай Павлович

Στις αρχές του 19ου αιώνα, κατά τη διάρκεια ενός από τους πόλεμους μεταξύ της Ρωσίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, η οικογένεια του χάνει την περιουσία της και ο νεαρός Πέταρ πηγαίνει στην πόλη Βάρνα, στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, όπου αρχίζει να εργάζεται σαν παραγγελιοδόχος. Καταφέρνει να συγκεντρώσει αρκετά χρήματα και πηγαίνει στο Βουκουρέστι όπου συνεχίζει τις σπουδές του σε ένα καλό ελληνικό σχολείο.

Στη συνέχεια πηγαίνει στην πόλη Μπρασνόφ, στη Ρουμανία, όπου εργάζεται σαν διδάσκαλος στην οικογένεια του πλούσιου Βούλγαρου Αντών Ιβάνοβιτς. Το 1824 εκδίδει, με την υποστήριξη του Ιβάνοβιτς, το πρώτο νέο βουλγαρικό αναγνωστικό με τίτλο "Ιχθυολογικό αλφαβητάριο", το οποίο παίρνει αυτό το όνομα λόγω της εικόνας του δελφινιού που είναι ζωγραφισμένη στο εξώφυλλό του. Με το αναγνωστικό αυτό αρχίζει η κοσμική μόρφωση στη Βουλγαρία.

Ο Πέταρ Μπερόν πηγαίνει στη Γερμανία, συνοδεύοντας τα παιδιά του Αντών Ιβάνοβιτς. Σπουδάζει φιλοσοφία στη Χαϊδελβέργη, τελειώνει τη σχολή της ιατρικής και γράφει τη διδακτορική του εργασία στο Μόναχο. Εγκαθίσταται στη ρουμανική πόλη Κραϊόβα όπου εξασκεί το επάγγελμα του γιατρού για εννέα χρόνια.

Το 1839 ιδρύει, μαζί με συγγενείς του, εμπορική εταιρεία η οποία σημειώνει μεγάλη επιτυχία και αποκτά μεγάλη περιουσία. Με τα χρήματα του από το εμπόριο και με τα έσοδά του από το τσιφλίκι που έχει αγοράσει, χρηματοδοτεί τις επιστημονικές του δραστηριότητες.

Ο Πέταρ Μπρερόν ζει στο Παρίσι, αλλά επισκέπτεται συχνά, για επαγγελματικούς ή επιστημονικούς λόγους, την Αθήνα, το Βερολίνο, την Βιέννη, το Λονδίνο και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Το 1871 δολοφονείται στην κατοικία του στην Κραϊόβα, κατά πάσα πιθανότητα λόγω οικονομικών διαμαχών σχετικά με το ποιος θα κληρονομούσε την περιουσία του. Ο Μπερόν ζούσε μετρημένη ζωή, δεν είχε οικογένεια και παιδιά. Όσο ζούσε έκανε πολλές δωρεές σε βουλγαρικά σχολεία και ήθελε η περιουσία του να χρησιμοποιηθεί για τη μόρφωση των Βούλγαρων.

Το "Ιχθυολογικό αλφαβητάριο" θέτει τα θεμέλια της κοσμικής εκπαίδευσης στη Βουλγαρία

Η επιστημονική δραστηριότητα του Πέταρ Μπερόν είναι εξαιρετικά σημαντική, αν και πολλές από τις ιδέες του δεν μπορούσαν να πραγματοποιηθούν την εποχή εκείνη. Έχει γράψει περισσότερες από είκοσι εργασίες που ξεπερνούν τις 10 χιλιάδες σελίδες συνολικά. Τα έργα του καλύπτουν ένα εξαιρετικά πλατύ φάσμα επιστημών: φυσική, χημεία, μετεωρολογία, γεωλογία, φιλοσοφία κ.ά. Την εποχή εκείνοι οι Ευρωπαίοι εγκυκλοπαιδιστές αποτελούν παρελθόν, αλλά λόγω της καθυστέρησης των επιστημών στις κατεχόμενες από την Οθωμανική αυτοκρατορία περιοχές, εμφανίζονται πολλές πολύπλευρα αναπτυγμένες προσωπικότητες.

Ο Μπερόν προσπαθεί να δημιουργήσει ένα κοινό επιστημονικό σύστημα, πράγμα που επιδρά στη βασική του εργασία με τον τίτλο "Πανεπιστήμη", η οποία εκδόθηκε στη γαλλική γλώσσα. Μερικές από τις ιδέες του μπορεί να θεωρούνται αμφισβητήσιμες, ακόμα και σήμερα, αλλά η διανόησή του ξεπερνά κατά πολύ αυτό που είναι αναγκαίο την εποχή εκείνη- την εκπαίδευση ενός λαού που διψά για ελευθερία. Ο Μπερόν, που μιλά 9 γλώσσες και γράφει σε 5 απ’ αυτές, συμμετέχει ενεργά στην επιστημονική ζωή και δραστηριότητα της Ευρώπης.

Το πιο διάσημο έργο του είναι το "Ιχθυολογικό αλφαβητάριο", το οποίο επανεκδίδεται έξι φορές μέσα σε μια εικοσαετία. Αποτελείται από οκτώ μέρη: το πρώτο είναι κλασικό αλφαβητάριο και γραμματική. Άλλα τμήματά του ασχολούνται με την αριθμητική, την ιστορία, τα θρησκευτικά, την ηθική και τη διαπαιδαγώγηση, τους μύθους και τις φυσικές επιστήμες. Είναι γραμμένο με βάση τη γνωστή μέθοδο της εποχής, την αλληλοδιδασκαλία, όπου οι μεγαλύτεροι μαθητές βοηθούν τους μικρότερους. Πρόκειται για μια ανθολογία βασικών γνώσεων, γραμμένη σε απλή γλώσσα και με τρόπο που τραβά τον αναγνώστη, που στοχεύει να δώσει την αρχή της μόρφωσης στα παιδιά της Βουλγαρίας.

Ο Πέταρ Μπερόν συνεχίζει το έργο του για τη μόρφωση του λαού του και μετά την έκδοση του Ιχθυολογικού αλφάβητου. Η προσφορά του στην εκπαίδευση των γυναικών είναι αξιόλογη. Με έξοδά του δημιουργούνται και λειτουργούν Σχολές θηλέων στη γενέτειρά του πόλη Κότελ, αλλά και σε άλλες πόλεις της Βουλγαρίας. μετά το θάνατό του η περιουσία του διατίθεται για τη μόρφωση και την εκπαίδευση των Βούλγαρων.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης

Διαδώστε

Ο Πέταρ Μπερόν - ο διαφωτιστής και εγκυκλοπαιδιστής της Αναγέννησης

Περισσότερα στην κατηγορία

Εβδομάδα Ορθόδοξου Βιβλίου στην Βάρνα

Ημέρες Κροατικής Αρχαιολογικής Κληρονομιάς στη Σόφια

Το Ψυχοσάββατο του Αρχαγγέλου Μιχαήλ τιμάμε τη μνήμη των νεκρών