Άγνωστες σελίδες του παρελθόντος, ζωές που σημαδεύτηκαν από την πορεία του χρόνου ή την αίσθηση αποστολής και αξιοπρέπειας βρίσκουμε στις ταινίες του Κωσταντίν Μπόνεφ. Είναι ανάμεσα στους σκηνοθέτες που δημιουργούν διαχρονικά έργα – τόσο ντοκιμαντέρ, όσο και ταινίες μεγάλου μήκους. Άσχετα αν γίνεται λόγος για τα γεροντάκια που έμειναν μόνα τους σε κάποιο ξεχασμένο χωριό, για τη σωτηρία χιλιάδων Εβραιόπουλων που ταξίδευαν προς την Παλαιστίνη, μέσω της Βουλγαρίας, στα χρόνια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου ή την αντιπολεμική δραστηριότητα του μεγάλου Βουλγάρου λογοτέχνη Γιορντάν Γιόφκωφ.

Ο Μπόνεφ κέρδισε πολλά βραβεία, στη Βουλγαρία και το εξωτερικό, μεταξύ των οποίων το Μεγάλο Βραβείο ντοκιμαντέρ "Κένταυρος", του φεστιβάλ στην Αγία Πετρούπολη, το ευρωπαϊκό βραβείο που φέρει το όνομα του Βίλι Μπραντ, το ειδικό βραβείο της κριτικής επιτροπής του Μονάχου, την ειδική διάκριση του κινηματογραφικού ομίλου "Μοσφίλμ". Ακόμα – ένα "Χρυσό Ρυτόν" από το ομώνυμο φεστιβάλ βουλγαρικών ντοκιμαντέρ και ταινιών κινούμενων σχεδίων, ένα "Χρυσό Κιβώτιο" από το Διεθνές τηλεοπτικό φόρουμ που διεξάγεται στο Πλόβντιφ. Ο Κωσταντίν Μπόνεφ είναι τρεις φορές κάτοχος του βραβείου του καλύτερου σκηνοθέτη της Ένωσης Βουλγάρων Κινηματογραφικών Παραγόντων.

Μερικές ταινίες του είναι εμπνευσμένες από την εκκλησιαστική τέχνη. Αυτό δεν είναι τυχαίο, καθώς τα παιδικά του χρόνια συνδέονται με την πόλη της Τριάβνα, γνωστή από την Αναγέννηση για τους ζωγράφους και ξυλογλύπτες της. Μορφές και παραστάσεις έργων μαστόρων της εποχής εκείνης παρουσιάζονται σε δυο ντοκιμαντέρ του – "Το Πνεύμα του Ναού" και "Η Γοητεία του Βουλγαρικού Τέμπλου".

"Γεννήθηκα στην Τριάβνα, μεγάλωσα ανάμεσα στις εκκλησίες και τις εικόνες της", λέει ο σκηνοθέτης. 
"Εκείνα τα χρόνια εμείς, τα παιδιά, παίζαμε στην αυλή της εκκλησίας. Βαφτίστηκα όταν ήμουν μόλις 10 ημερών και γνώριζα τον παπά μου με βάφτισε. Οπότε, εντελώς φυσιολογικά και αυθόρμητα συνήθιζα με αυτό το είδος τέχνης. Στο κάτω-κάτω, όλη η ευρωπαϊκή τέχνη καθορίζεται από τις χριστιανικές αξίες, διότι είναι οι αξίες που θέλει να αναπτύσσει. Είναι και θέματα των έργων μας. Στην ουσία, η διάκριση μεταξύ φωτός και σκότους, καλού και κακού, γέννησης και θανάτου παγκοσμίως βρίσκονται στη βάση των έργων της τέχνης, ανεξάρτητα αν παρακολουθούμε ευρωπαϊκές, γιαπωνέζικες ή ιρανικές ταινίες".

Μια από τις ταινίες του Κωσταντίν Μπόνεφ,
"Διακονία", είναι αφιερωμένη στο μεγάλο Βούλγαρο μουσικολόγο και συνθέτη εκκλησιαστικών ύμνων, Πέταρ Ντίνεφ. "Όταν ο παραγωγός Λιουμπομίρ Χαλάτσεφ μου μίλησε σχετικά με το θέμα, ομολογώ πως ήξερα πολύ λίγα για τον Ντίνεφ", λέει ο σκηνοθέτης. "Για μας ήταν πολύ σημαντικό να μπούμε στην προσωπική του ζωή, να μάθουμε τι άνθρωπος ήταν. Ανακαλύψαμε το σημειωματάριό του, όπου σημείωνε τα σημαντικά αλλά και ορισμένα ασήμαντα πράγματα που συνέβαιναν στην καθημερινή του ζωή. Μια από τις μεγαλύτερες συμβολές του είναι ότι επαναφέρει στη ζωή πολλά παλιά βουλγαρικά μουσικά έργα που ξεχάστηκαν για αιώνες".

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι μετά την εισβολή των Τούρκων στα τέλη του 14ου αιώνα, πολλά εκκλησιαστικά βιβλία στη βουλγαρική γλώσσα μεταλαμπαδεύτηκαν στη Ρωσία όπου σώθηκαν. Μέσα τους φυλάσσονται οι μεσαιωνικοί βουλγαρικοί εκκλησιαστικοί ύμνοι που στη ρωσική μουσική παράδοση ονομάζονται "Βουλγαρικός ρυθμός".

"Αυτά τα κείμενα ήταν γραμμένα σε ειδική σημειογραφία, τα λεγόμενα νεύματα. Ο Πέταρ Ντίνεφ ανέλαβε το τεράστιο έργο της μεταγραφής αυτών των ύμνων στη σύγχρονη σημειογραφία. Επιπλέον, είναι και λαμπρός συνθέτης που, όπως κάθε άνθρωπος που αφιερώθηκε πλήρως στα έργα του, έζησε πάρα πολύ απλά. Εγώ δεν ξέρω αν θα γινόταν γνωστός, αν δεν υπήρξε ο μεγάλος βαθύφωνός μας Μπορίς Χρίστοφ που εκτέλεσε το έργο του "Τον Ευγνώμονα Ληστή" και έτσι έμαθαν οι άνθρωποι ότι υπάρχει τέτοιος μουσικοσυνθέτης που σ’ αυτό το είδος μουσικής είναι στο επίπεδο του Τσαϊκόφσκι. Το λέω εντελώς υπεύθυνα, οι μουσικολόγοι είναι πεπεισμένοι ότι έτσι είναι. Μέχρι σήμερα δεν δημοσιεύθηκαν όλα τα έργα του που άλλωστε είναι πάρα πολλά. Για παράδειγμα, μέχρι σήμερα κανείς δεν έψαλε τα έργα της σειράς του "Επί Ποταμών Βαβυλώνος". Παραμένουν γραμμένα στα τετράδια και περιμένουν την ώρα τους".

Άποψη από την πόλη Τριάβνα το βράδυ

Πού είναι η θέση του πνεύματος στα χρόνια που ζούμε – ένα μείγμα πλούτου και φτώχιας, νέων τεχνολογιών που παίρνουν τη θέση του βιβλίου; Σύμφωνα με τον Κωσταντίν Μπόνεφ η πνευματικότητα δεν βρίσκεται σε αντίθεση με τις νέες τεχνολογίες, αυτά αλληλοσυμπληρώνονται. Ανεξάρτητα από την κρίση και έλλειψη υλικών αγαθών, δεν θα χαθεί και το αποδεικνύουν οι έξυπνοι και μορφωμένοι νέοι στη χώρα μας.

"Η πνευματικότητα πάντα ήταν παραμελημένη", λέει ο σκηνοθέτης. "Οι άνθρωποι που έφερναν την σπίθα του πνεύματος πάντα ήταν καταδιωγμένοι και συκοφαντημένοι. Αυτή είναι η μοίρα τους. Όσοι την δέχθηκαν ως δεδομένο, δεν φωνάζουν ότι έδωσαν χρήματα σε κάποιο ίδρυμα ή για κάποια φιλανθρωπική εκστρατεία. Η ελπίδα μου είναι ότι τα πράγματα στην Βουλγαρία έτσι ή αλλιώς θα έρθουν στη θέση τους».

Το Πάσχα των παιδικών χρόνων του Κωσταντίν Μπόνεφ πάντα σχετίζεται στις αναμνήσεις του με τον παπα-Χρήστο, τον άνθρωπο που τον βάφτισε στην ηλικία των 10 ημερών. Το περίεργο είναι ότι μόλις 7 χρονών ο ίδιος γίνεται ανάδοχος ενός παιδιού συγγενικής οικογένειας. Ακόμα και σήμερα ο σκηνοθέτης προτιμά να γιορτάζει το Πάσχα στη γενέτειρά του.

Πώς βλέπει την πόλη Τριάβνα σήμερα;
"Η Τριάβνα φαίνεται μια μικρή κεντροευρωπαϊκή πόλη. Οι κάτοικοί της προφανώς την φροντίζουν καλά. Δεν γνωρίζω άλλη βουλγαρική πόλη, στην οποία οι χώροι πρασίνου να είναι τόσο όμορφοι όπως στην Αυστρία. Όλα τα σπίτια στο κέντρο είναι φρεσκοβαμμένα και όμορφα. Η Τριάβνα περιλήφθηκε στο πρόγραμμα μικρών ευρωπαϊκών πόλεων που στην ανάπτυξή τους χρησιμοποιούν μόνο φυτικά προϊόντα. Αν προσθέσουμε και τα μουσεία, τις πολυάριθμες πινακοθήκες, τα μικρά εργαστήρια όπου φτιάχνονται εικόνες ή γλυπτά, καταλαβαίνετε γιατί η ατμόσφαιρα εκεί είναι απίστευτη!"

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ