Ήδη 5 χρόνια επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Σόφιας "Άγιος Κλήμης της Αχρίδας" ετοιμάζουν το Ψηφιακό αρχείο "Βουλγαρικό χειρόγραφο". Το σχέδιο χρηματοδοτείται από το Πανεπιστημιακό Ίδρυμα Επιστημονικών Ερευνών. Μέχρι τώρα όλα τα χειρόγραφα από τη πολύτιμη συλλογή, εκείνη της Μονής της Ρίλας, ένα από τα μεγαλύτερα πνευματικά κέντρα του Μεσαίωνα, υπάρχουν σε ψηφιακή μορφή.

Όπως λέει η καθηγήτρια Ίσκρα Χρήστοβα–Σόμοβα, το σχέδιο σκοπεύει να ψηφιοποιήσει ακόμα και κάποιες μικρές συλλογές από τα περιφερειακά κέντρα, για να διευκολυνθούν οι ερευνητές. Το 2009 όλα τα χειρόγραφα του Ιστορικού μουσείου του Κιουστεντίλ επίσης έχουν ψηφιοποιηθεί.

Ευαγγέλιο από τον 14ο αιώνα

Για την ηλεκτρονική συλλογή μιλά η καθηγήτρια Χρήστοβα-Σόμοβα: "Η συλλογή περιλαμβάνει 20 χειρόγραφα. Δεν είναι λίγα - ανήκουν σε διάφορες εποχές και λογοτεχνικές σχολές που είναι αντιπροσωπευτικές για τη ζωή της Βουλγαρίας στα τέλη του 13 μέχρι το 19 αιώνα. Ανάμεσα στα χειρόγραφα είναι και δυο παλιές περγαμηνές από τα τέλη του 13 αιώνα. Πρόκειται για λειτουργικά βιβλία. Υπάρχουν και δυο χειρόγραφα από τον 14ο αιώνα. Το πρώτο είναι Τετραευαγγέλιο, στολισμένο σε βαλκανικό στιλ. Το άλλο χειρόγραφο είναι ψαλτήρι από τα τέλη του 14 το αιώνα. Υπάρχει και άλλο ένα Ευαγγέλιο από το 17ο αιώνα, και περιέχει μινιατούρες των ευαγγελιστών Δυστυχώς, η αρχή είναι καταστραμμένη και η πρώτη μινιατούρα του Ματθαίου έχει χαθεί τελείως. Είναι πολύ όμορφα στολισμένο. Θα αναφέρω επίσης, την συλλογή επιστολών των Αποστόλων από το 18ο αιώνα καθώς και ενδιαφέροντα χειρόγραφα από το 19ο αιώνα στην σλαβική και ελληνική γλώσσα. Ενδιαφέροντα είναι τα απομνημονεύματα του Βούλγαρου δασκάλου Βασίλ Σόλουνσκι, παρουσιασμένα από τον Εφρέμ Καράνοφ. Δεν είναι γνωστό πότε τα έγραψε, αλλά προκαλούν μεγάλο ενδιαφέρον. Από τη γραπτή γλώσσα γίνεται σαφές ότι ο λογοτέχνης ήταν εξαιρετικά μορφωμένος άνθρωπος".
 
Ευαγγέλιο από τον 17ο αιώνα

Η καθηγήτρια Χρήστοβα-Σόμοβα συνεχίζει: "Υπάρχει ένα τουρκικό φερμάνι του σουλτάνου Αμπντούλ Αζίζ, με το οποίο εγκρίνει την κατασκευή εκκλησίας στο Ντόλνο σέλο. Πρόκειται για χειρόγραφα που ακόμα δεν μελετήθηκαν", αναφέρει η καθηγήτρια Χρήστοβα-Σόμοβα. "Επίκειται να κάνουμε σύντομη περιγραφή που θα ανεβάσουμε στην ιστοσελίδα του σχεδίου. Τώρα στην ψηφιακή τους μορφή κάθε επιστήμονας μπορεί να χρησιμοποιεί τα χειρόγραφα αυτά. Ανάμεσα σ' αυτά υπάρχει και ένα τετράδιο που περιέχει στατιστικά στοιχεία του πληθυσμού της πόλης Κιουστεντίλ από το 1879", συμπληρώνει η καθηγήτρια. "Πρόκειται για απογραφή ακόμα το πρώτο χρόνο μετά την απελευθέρωση της Βουλγαρίας από τη οθωμανική εξουσία. Στο κατάστιχο περιγράφονται οι συνοικίες, οι οικογένειες και οι τέσσερις εθνικότητες στην πόλη - Βούλγαροι, Εβραίοι, Τούρκοι και Αθίγγανοι. Το χειρόγραφο αυτό μας δίνει στοιχεία για την αρμονία και την κατανόηση στην οποία ζούσαν οι εθνικές ομάδες στη πόλη", λέει καταλήγοντας η καθηγήτρια Χρήστοβα-Σόμοβα.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα