Ο καθηγητής Ντιμίταρ Οβτσάροφ και η μακριά πορεία του στην αρχαιολογία

Πρόσφατα ο διάσημος Bούλγαρος αρχαιολόγος, καθηγητής Ντιμίταρ Οβτσάροφ, συμπλήρωσε τα 80 του χρόνια. Το επιστημονικό του ενδιαφέρον επικεντρώνεται κυρίως στον τομέα της βυζαντινής και μεσαιωνικής βουλγαρικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Από το 1983 έως το 1993 ήταν επικεφαλής του Τμήματος Μεσαιωνικής Αρχαιολογίας στο Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών.

Έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας, το Νέο Βουλγαρικό Πανεπιστήμιο, το Σλαβικό Πανεπιστήμιο και την Εθνική Ακαδημία Καλών Τεχνών. Έχει ερευνήσει πάνω από 15 αρχαιολογικούς χώρους στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων και των παλιών βουλγαρικών πρωτευουσών Πλίσκα και Μεγάλης Πρεσλάβας. Επίσης, έχει κάνει ανασκαφές στο φρούριο Ούρβιτς, κοντά στην Σόφια και στο οχυρωματικό ανάχωμα Ρεκεσία, κοντά στην πόλη Γιάμπολ.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Οβτσάροφ, μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα αντικείμενα που βρέθηκαν από τον ίδιο, είναι τα χειρουργικά εργαλεία ενός Θράκα γιατρού από τα τέλη του 2ου–τις αρχές του 3ου αιώνα, κοντά στο χωριό Λιούμπλεν, δήμου Πόποβο. Το μοναδικό εργαλείο ταξιδεύει συχνά στον κόσμο με εκθέσεις, αφιερωμένες στον πολιτισμό των Θρακών. Περιλήφθηκε στην έκθεση κειμηλίων από την Βουλγαρία, που παρουσιάστηκε στην Ιαπωνία πριν από δύο χρόνια. Η πριγκίπισσα Ακισίνο έμεινε πάρα πολύ ευχαριστημένη από αυτό και ο αρχαιολόγος της έστειλε επεξηγηματικό κείμενο για το αρχαίο μνημείο.

"Εμείς συχνά σκεφτόμαστε ότι οι άνθρωποι που έζησαν εκατοντάδες, ακόμη και χιλιάδες χρόνια πριν από εμάς, δεν ήξεραν τίποτα, ήταν αρκετά πρωτόγονοι, αλλά αυτό καθόλου δεν είναι αλήθεια – λέει ο Ντιμίταρ Οβτσάροφ. – Μπορείτε να δείτε πώς αλλάξαμε τις εντυπώσεις μας για τους αρχαίους πολιτισμούς, όταν κοντά στην Βάρνα βρέθηκε μια τεράστια και καταπληκτική νεκρόπολη με τα αρχαιότερα επεξεργασμένα χρυσά σκεύη στον κόσμο (Θεωρείται ότι χρονολογούνται από τα τέλη της 5ης χιλιετίας προ Χριστού). Στην πραγματικότητα, στην Βουλγαρία είμαστε απόγονοι μεγάλων πολιτισμών».

Όσο για τις μεσαιωνικές πρωτεύουσες Πλίσκα και Πρεσλάβα, ο αρχαιολόγος ξεκίνησε τις έρευνές του εκεί από τα οχυρώματα. Τα εξέτασε πολύ προσεκτικά. Όπως αποδεικνύεται, οι κατασκευαστές τους είχαν εντυπωσιακές γνώσεις για τις οχυρώσεις και στρατιωτική κουλτούρα.

«Μετά όμως ήρθε άλλη μια πρόκληση – οι ανασκαφές, τις οποίες έκανα στο μεγάλο βασιλικό συγκρότημα στην Πρεσλάβα. Δεν ήξερα τι θα βρεθεί εκεί, σκέφτηκα ότι θα υπήρχαν κτίρια, τα οποία σχετίζονται με τη δυναστεία, με τους βασιλείς Συμεών και Πέτρο. Βρήκαμε, όμως, το θρησκευτικό κέντρο της χώρας, το Πατριαρχείο", εξηγεί ο αρχαιολόγος. "Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι και η μεγάλη και η μικρή εκκλησία, και το λουτρό, και το Πατριαρχείο, επαναλαμβάνουν τη δομή παρόμοιων κτιρίων της Κωνσταντινούπολης. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Όταν άρχισε να χτίζει τη νέα πρωτεύουσα Πρεσλάβα, ο βασιλιάς Συμεών θα θυμόταν την Πόλη του Βοσπόρου, όπου πέρασε μεγάλο χρονικό διάστημα στα νεανικά του χρόνια. Αρκετές πληροφορίες για τη ζωή των ανθρώπων της Πλίσκα, της Μεγάλης Πρεσλάβας και άλλων μεσαιωνικών πόλεων, μου έδωσαν οι επιγραφές, τα γκράφιτι, πάνω στα τείχη τους, στους τοίχους των ανακτόρων, των εκκλησιών, κλπ. Τα γκράφιτι αυτά έχουν διαφορετικά θέματα: χριστιανικά και παγανιστικά σύμβολα, πολεμικές, κυνηγητικές, ακόμη και ερωτικές σκηνές. Μου προκάλεσαν το ενδιαφέρον, εργάστηκα πολύ πάνω σ’ αυτά και έκανα τη διδακτορική μου διατριβή γι’ αυτά τα φαινομενικά πολύ απλά ευρήματα, που όμως μιλούν για τη ζωή, την τέχνη και τον πολιτισμό των ανθρώπων του Μεσαίωνα".

Ανάμεσα στα έργα του καθηγητή Οβτσάροφ είναι ένα όμορφο πλούσια εικονογραφημένο βιβλίο για τον πρώιμο βυζαντινό πολιτισμό στα εδάφη μας. Σε αυτό παρουσιάζει την σύνθεση ανάμεσα στην αρχιτεκτονική και τη μνημειακή τέχνη: γλυπτική, ζωγραφική, μωσαϊκά. Στόχος του είναι να δείξει πώς η νέα χριστιανική κοσμοθεωρία αποκτά έδαφος ήδη στον τέταρτο αιώνα, επί του Μεγάλου Κωνσταντίνου, πώς αυτός ο πολιτισμός αναπτύχθηκε στον 5ο και τον 6ο αιώνα. "Όπως αποδείχθηκε, στα εδάφη μας υπάρχουν πολλά μνημεία της εποχής εκείνης που δεν είναι λιγότερο ενδιαφέροντα από εκείνα που βρίσκονται στην Τουρκία, Ελλάδα και Ιταλία που επίσης είναι τμήματα της βυζαντινής παράδοσης", δήλωσε ο επιστήμονας.

Ο Ντιμίταρ Οβτσάροφ έχει συγγράψει πάνω από 300 άρθρα, μελέτες και μονογραφίες. Για περισσότερα από 20 χρόνια ήταν συντάκτης του περιοδικού "Αρχαιολογία" και από το 1993 έως το 2001 διετέλεσε αρχισυντάκτης του. Αυτή η τόσο ενδιαφέρουσα επιστήμη, που αποκαλύπτει τα μυστικά του παρελθόντος, κατά τη γνώμη του, θα έπρεπε να παρουσιάζεται με δύο τρόπους. Ο πρώτος σχετίζεται με τις επιστημονικές μελέτες που απευθύνονται στους ειδικούς. Αυτές υποδεικνύουν την ακριβή τοποθεσία, τις διαστάσεις, τα σχέδια, τα υλικά, από τα οποία χτίστηκε ένα κτίριο, και αυτές οι λεπτομέρειες δεν ενδιαφέρουν πολύ το κοινό. Ο δεύτερος τρόπος παρουσίασης είναι η μη επιστημονική συγγραφή.

"Αυτό είναι πολύ δύσκολο, διότι όταν ένας αρχαιολόγος αποφασίσει να παρουσιάσει στο ευρύ κοινό τα πορίσματα της επιστημονικής έρευνάς του, θα πρέπει να έχει το χάρισμα του αφηγητή, του μυθιστοριογράφου ακόμη", συνεχίζει ο καθηγητής Οβτσάροφ. "Δεν πειράζει που το έργο του δεν θα είναι τόσο περίπλοκο όπως τα μυθιστορήματα. Αυτή η εργασία με ελκύει πάρα πολύ και προσπαθώ με τα βιβλία μου να παρουσιάσω τα πράγματα με αυτό τον τρόπο. Πριν από χρόνια, κυκλοφόρησε ένα βιβλίο μου με τον τίτλο "Ο άνθρωπος, έστω και καλά να ζήσει, πεθαίνει". Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από μια επιγραφή του χάνου Ομουρτάγκ (814-831), στην οποία ο ηγεμόνας αναφέρει τα έργα του, τα οποία έκανε και κάνει τελικά αυτή τη φιλοσοφική περίληψη. Σε αυτό το βιβλίο αφηγούμαι με έναν εύκολο και προσιτό τρόπο πώς οι αρχαιολόγοι αναζητούν, ανακαλύπτουν ή και δεν ανακαλύπτουν τους τάφους Βούλγαρων ηγεμόνων, αρχίζοντας από τον Κουμπράτ (7ο αι.) και φτάνοντας μέχρι τον τελευταίο βούλγαρο βασιλιά του Μεσαίωνα, Ιβάν Σισμάν (1371-1395). Ακόμη και τώρα ξεφυλλίζω αυτό το βιβλίο και σκέφτομαι να το επανεκδώσω, καθώς συχνά μου λένε ότι είναι ενδιαφέρον".

Υπάρχει και τρίτος τρόπος παρουσίασης – όταν η επιστήμη μετατρέπεται σε σόου, με σκοπό την προσέλκυση της προσοχής των αναγνωστών, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη ορισμένα σημαντικά στοιχεία.

"Η αρχαιολογία δεν είναι αστείο πράγμα", λέει ο επιστήμονας. Ο γιος του, επίσης καθηγητής αρχαιολογίας, Νικολάι Οβτσάροφ, πήγαινε μαζί του σε ανασκαφές όταν ήταν ακόμα παιδάκι τριών ετών. Σήμερα είναι ένας από τους πιο ενεργούς, γόνιμους και δημοφιλείς βούλγαρους αρχαιολόγους.

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ

Διαδώστε

Ο καθηγητής Ντιμίταρ Οβτσάροφ και η μακριά πορεία του στην αρχαιολογία

Περισσότερα στην κατηγορία

Ημιμαραθώνιος κλείνει το κέντρο του Μπουργκάς

Στη Στάρα Ζαγκόρα στέλνουν γράμματα στον Αϊ Βασίλη

Σχολική εκστρατεία θα αντιμετωπίζει τη βία με θετικά μηνύματα

Στη Στάρα Ζαγκόρα στέλνουν γράμματα στον Αϊ Βασίλη

Ημιμαραθώνιος κλείνει το κέντρο του Μπουργκάς