Είμαστε ορθόδοξοι χριστιανοί και οι Έλληνες και οι Βούλγαροι, και οι θρησκευτικές μας παραδόσεις συνδεδεμένες με την γιορτή των Χριστουγέννων είναι παρόμοιες. Γι αυτό αποφασίσαμε να σας μιλήσουμε για τα λαϊκά έθιμα και δοξολογίες γύρω απ΄αυτήν την γιορτή. Εάν στις παραμονές των Χριστουγέννων χιονίζει, οι μέλισσες θα είναι πολλές, πίστευε κάποτε ο λαός μας. Την ίδια νύχτα τα όνειρα και οι ευχές επαληθεύονται.

Η ημερομηνία των Παραμονών των Χριστουγέννων 24 Δεκεμβρίου (στη βουλγαρική λαϊκή παράδοση Μπάντνι βέτσερ - μελλοντική βραδιά) καθιερώθηκε από την Εκκλησία τον 6το αιώνα. Μέχρι τότε αυτές τις μέρες της χρονιάς σημειώνονταν διάφορες ειδωλολατρικές γιορτές, αφού όλες αυτές ήταν συνδεδεμένες με την προετοιμασία της νέας αρχής.

Στα βουλγαρικά εδάφη γιορτάζονταν η γέννηση του νέου ηλίου, αφού αυτή η περίοδος του έτους ήταν πολύ ειδική. Στις Παραμονές των Χριστουγέννων άρχιζαν κάποτε οι λεγόμενες βρώμικες ημέρες, κατά τις οποίες γίνονταν η ανανέωση των φυσικών ενεργειών. Ο λαός πίστευε, ότι αυτήν την νύχτα ο ουρανός άνοιγε, δηλαδή άνοιγαν τα σύνορα μεταξύ του γήινου και του ουράνιου κόσμου.

Μία από τις πρώτες δουλειές, που έκανε κάποτε ο Βούλγαρος στις παραμονές των Χριστουγέννων, ήταν να προετοιμάσει το λεγόμενο μπάντνικ – ένα μεγάλο κομμάτι δένδρου, που κόβεται την ίδια μέρα. Πρέπει οπωσδήποτε να είναι από δένδρο, που γεννάει πολλά φρούτα. Αυτό το ξύλο παραμένει στην φωτιά καθ΄όλη την νύχτα. Το έθιμο υπάρχει σε κάποιες περιοχές της Βουλγαρίας μέχρι και σήμερα.

© Φωτογραφία: BGNES

Το τραπέζι κατά τις Παραμονές των Χριστουγέννων είναι μια παράδοση, που τηρείται μέχρι και σήμερα. Γίνεται λόγος για την τελευταία ημέρα της χριστουγεννιάτικης νηστείας, γι άυτό η τροφή ετοιμάζεται μόνο από φυτικά προϊόντα. Κάποτε όλοι τηρούσαν την νηστεία, ενώ σήμερα είναι σημαντικά λιγότεροι. Αλλά και σήμερα τα φαγητά είναι μονό αριθμό – 7, 9 κλπ.

Ακόμη και τα μεγάλα εστιατόρια περιλαμβάνουν στο μενού λάχανοντολμάδες, φασόλια, σιτάρι, κολοκύθι, ξηρά φρούτα, ακόμη και πίτα με νόμισμα μέσα. Κάποτε το μαγείρεμα άρχιζε από το πρωί. Βασικό μέρος στο γιορταστικό τραπέζι λάμβανε το άρτος. Οι γυναίκες ζύμωναν τρία είδη ψωμιού – για τον Θεό, για τις αγροτικές δραστηριότητες και οι κοπέλες ζύμωναν ένα ειδικό ψωμί ως δώρο αγάπης για τους νέους.

Την νύχτα των Χριστουγέννων όλα τα σπίτια του χωριού γύριζαν ομάδες νέων, που τραγουδούσαν για υγεία, ευφορία και ειρήνη. Οι κοπέλες χάριζαν τα ψωμιά τους στον νέο, που τους άρεσε.

Το όμορφα στολισμένο ψωμί και σήμερα καταλαμβάνει ιδιαίτερη θέση στο τραπέζι. Μέσα του βάζουν ένα νόμισμα. Όποιος βρει το νόμισμα στο κομμάτι του θα είναι τυχερός. Το πρώτο κομμάτι είναι για την Θεοτόκο. Εάν το νόμισμα είναι μέσα, όλοι στο σπίτι θα είναι τυχεροί.

Στην εποχή μας οι νέοι λαμβάνουν την συνταγή για το ψωμί από το Ιντερνετ και ύστερα δημοσιεύουν φωτογραφία στο κοινωνικό δίκτυο. Οι πιο έμπειρες νοικοκυρές έχουν διατηρήσει τις συνταγές από τις μητέρες και τις γιαγιάδες τους. Έχουν διατηρήσει και το αίσθημα ιεροτελεστίας κατά την προετοιμασία της τροφής. Τα φαγητά στο τραπέζι τακτοποιούνται με ειδική προσοχή. Τίποτε δεν πρέπει να λείπει – για να υπάρχει ευημερία το επόμενο έτος. Και όταν αρχίσει ο δείπνος, κανείς δεν πρέπει να σηκώνεται από το τραπέζι, για να μην φύγει η καλή τύχη.

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα