λέει στη συνέντευξή του στη Βουλγαρική Ραδιοφωνία ο πατήρ Μπογιάν Σαράεφ, ιερέας του ναού της Σύλληψης της Θεοτόκου στην πόλη Κίρτζαλι. "Παρά το γεγονός αυτό, το μορφωτικό του επίπεδο φτάνει σε εξαιρετικά υψηλό σημείο, ανώτερο κι από αυτό των αποφοίτων διάσημων ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων της εποχής εκείνης. Στην ηλικία των είκοσι ετών, όντας μοναχός, πηγαίνει στους Άγιους Τόπους και στη συνέχεια, στο Άγιο Όρος. Ρομαντικός και περιπλανώμενος, ο Ματέι Πρεομπραζένσκι σύντομα αποκτά πλούσια πείρα και εξελίσσεται σε άτομο με εξαιρετικά πλούσια εγκυκλοπαιδική μόρφωση".

Το ανήσυχο πνεύμα του τον οδηγεί στις γραμμές της Πρώτης βουλγαρικής λεγεώνας (βουλγαρικός στρατιωτικός σχηματισμός στο εξωτερικό), όπου γνωρίζεται με τον Βασίλ Λέφσκι και άλλους αγωνιστές.

"Αν και μοναχός, γυρίζει με την αντάρτικη ομάδα στην περιοχή του Αίμου, για ένα διάστημα δύο ετών και στη συνέχεια πηγαίνει να μονάσει στο Άγιο Όρος. Στο διάστημα αυτό γράφει μερικά ενδιαφέροντα βιβλία και κάνει πείραμα για την εφαρμογή της
"αέναης κίνησης" με τη χρήση των κυμάτων της θάλασσας", μας πληροφορεί ο πατήρ Σαράεφ. "Στη Βουλγαρία ασχολείται με τον επαναστατικό αγώνα. Ακολουθεί τον Βασίλ Λέφσκι, περιοδεύοντας μαζί του τις αντάρτικες ομάδες. Οι δύο επαναστάτες πραγματοποιούν το σχέδιο δημιουργίας αντάρτικων ομάδων, οι οποίες δρουν μέσα στη Βουλγαρία, πιστεύοντας ότι η απελευθέρωση δεν μπορεί να επιτευχθεί με διαφορετικό τρόπο, παρά μόνο μέσα από την ίδια τη χώρα. Ο πατήρ Ματέι συγγράφει βιβλία, ασχολείται με τη μηχανική, τη γεωργία και την ιατρική, είναι γνώστης των βοτάνων και των ιδιοτήτων τους".


"Ο Ματέι Πρεομπραζένσκι" της ζωγράφου Καλίνα Τάσεβα

Ο Ματέι Πρεομπραζένσκι ιδρύει ένα από τους πρώτους λαϊκούς μορφωτικούς συλλόγους, που λειτουργούν σαν τόποι εγρήγορσης του εθνικού πνεύματος και δημιουργούνται στην περίοδο της Αναγέννησης.

"Ο Ματέι Πρεομπραζένσκι ασχολείται με τη δημιουργία ειδικών εφέ για το θέατρο, τα οποία δίνουν την εντύπωση πραγματικών εκρήξεων. Σχεδιάζει όπλα για τον εθνικοαπελευθερωτικό αγών που προετοιμάζεται. Ορισμένοι ερευνητές αναφέρουν ότι προχώρησε στο σχεδιασμό πολυβόλου όπλου. Ο Ματέι Πρεομπραζένσκι δεν είναι από τις πολύ γνωστές προσωπικότητες της ιστορίας της Βουλγαρίας, αν και το όνομά του αναφέρεται στις Εγκυκλοπαίδειες", αναφέρει ο πατήρ Μπογιάν Σαράεφ. "Ίσως ο λόγος είναι ότι ήταν εξαιρετικά σεμνή προσωπικότητα. Αν και συγγραφέας βιβλίων, ποτέ δεν έγραψε ούτε μια γραμμή για τον εαυτό του. Η γεμάτη με ρομαντισμό, ηρωισμό και αυτοθυσία ζωή του, δεν τελειώνει με ηρωικό τόπο. Ο Ματέι Πρεομπραζένσκι δεν πέφτει νεκρός σε κάποια μάχη, ούτε δεν εκτελείται από τους κατακτητές. Απλά πεθαίνει από μόλυνση του αυτιού του σαν ένας συνηθισμένος άνθρωπος και, ίσως γι' αυτό, το όνομά του σχεδόν ξεχνιέται από την ιστορία μας. Στην ουσία, στην πίστη, το πνεύμα και την επαναστατική δύναμη, ο Ματέι Πρεομπραζένσκι είναι σχεδόν ισάξιος του μεγάλου μας επαναστάτη Βασίλ Λέφσκι. Η διαφορά τους έγκειται στο ότι ο Λέφσκι βγάζει το ράσο, για να μην τον εμποδίζει στις επαναστατικές του δραστηριότητες, ενώ ο Ματέι Πρεομπραζένσκι εξακολουθεί να το φέρει μέχρι το τέλος της ζωής του. Μάλιστα το χρησιμοποιεί σαν ένα είδος ασπίδας. Είναι ο πρώτος συγγραφέας βιβλίων που μετέφερε στα δισάκια του αλόγου του τόσο θρησκευτικά όσο και κοσμικά λογοτεχνικά έργα. Διέδιδε, απαγορευμένα από τις αρχές της εποχής, επαναστατικά βιβλία και ενημερωτικά έντυπα".

Ο πατήρ Ματέι Πρεομπραζένσκι δεν τυχαίνει της αρμόζουσας αναγνώρισης από τους συγχρόνους του και τη σημερινή εκκλησία. Στο μοναστήρι της Μεταμόρφωσης, στο οποίο έγινε μοναχός και από το οποίο πήρε το όνομά του, δεν υπάρχει ίχνος του επαναστατικού και εγκυκλοπαιδικού του έργου.

"Ο πατήρ Ματέι Πρεομπραζένσκι φρόντιζε να δίνει την εντύπωση ενός ατόμου αφηρημένου και αδιάφορου. Αυτό τον βοηθούσε στο να μπορεί να κινείται με περισσότερη ελευθερία και να επιτελεί καλύτερα το επαναστατικό και διαφωτιστικό του έργο", εξηγεί ο πατήρ Μπογιάν Σαράεφ. "Οι μοναχοί, όπως όλοι οι θνητοί περιορισμένοι άνθρωποι, δεν μπόρεσαν να δουν και να κατανοήσουν τι κρύβεται πίσω από τη συνηθισμένη του εξωτερική εμφάνιση. Για το λόγο αυτό ο βουλγαρικός λαός πρέπει να ξέρει ότι υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν εξαιρετικοί πνευματικοί οι οποίοι αντιπροσωπεύουν με τον καλύτερο τρόπο τη βουλγαρική εκκλησία», καταλήγει ο πατήρ Μπογιάν Σαράεφ.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης