Οι μεγάλες εμπορικές αλυσίδες για κατά σειρά φορά έγιναν αντικείμενο διαφωνιών στον δημόσιο χώρο. Βούλγαροι βουλευτές πρότειναν την ιδέα να μην λειτουργούν τα Σαββατοκύριακα, για να μπορούν οι καταναλωτές να ψωνίζούν στα μικρά μαγαζάκια της γειτονιάς. Η καθιέρωση ορίου των τιμών επίσης προκάλεσε ζωηρές συζητήσεις.

Αυτές οι παράξενες ιδέες για πρώτη φορά ένωσαν εμπόρους, παραγωγούς, οικονομολόγους και καταναλωτές, οι οποίοι ομόφωνα αντιτάχθηκαν στις προσπάθειες κρατικής ρύθμισης. Την ίδια ώρα μερικοί τοπικοί παραγωγοί ζήτησαν το 50% των προϊόντων στις εμπορικές αλυσίδες να είναι βουλγαρικής προέλευσης. Νέο μοντέλο- πάγκοι πολυτέλειας για βουλγαρικές τροφές σ' αυτές τις αλυσίδες προς το παρόν άμβλυνε τις διενέξεις μεταξύ εμπόρων και παραγωγών.

Ουσιαστικά, το πρόβλημα προστασίας της τοπικής παραγωγής αποδείχθηκε διεθνές. Η Κομισιόν προειδοποίησε, ότι το τελευταίο έτος πολλές χώρες του κόσμου προσπαθούν μέσω "βίαιου προστατευτισμού" να υπερασπίσουν τα εμπορικά τους συμφέροντα. Σχετικά ο Βούλγαρος οικονομικός αναλυτής Πέταρ Γκάνεφ μας υπενθύμισε τον Γάλλο οικονομολόγο Φρεντερίκ Μπαστιά και την ειρωνεία του απέναντι στην γνωστή "αίτηση των παραγωγών κεριών για απαγόρευση του ηλίου". Οι εν λόγω παραγωγοί απευθύνονται προς τον νομοθέτη, για να τους προστατεύσει από τον καταστρεπτικό ανταγωνισμό του ηλίου, που σκοτώνει την βιομηχανία τους. Αυτό το παράδειγμα αποδείχνει, ότι το να ευνοήσεις την τοπική παραγωγή αντιτάσσεται στα συμφέροντα των πολιτών.

Στη Βουλγαρία υπάρχουν περίπου 15 εθνικές και 15 περιφερειακές εμπορικές αλυσίδες στον χώρο των τροφίμων. Και αυτές κατέχουν συνολικά κάτω από το 40% της αγοράς. Όλα τα υπόλοιπα είναι στα μικρά μαγαζάκια, τα μπακάλικα, τις αγορές.
Για σχόλιο στο θέμα καλέσαμε τον Γιορντάν Ματέεφ, διευθυντή του Συνδέσμου μοντέρνου εμπορίου.

Υπάρχει, άραγε, πόλεμος μεταξύ παραγωγών και εμπορικών αλυσίδων;
"Πόλεμος δεν υπάρχει και ποτέ δεν υπήρχε", απαντά ο κ. Ματέεφ. "Οι Βούλγαροι παραγωγοί δουλεύουν υπέροχα με τις εμπορικές αλυσίδες ακόμη από τον ερχομό τους στην βουλγαρική αγορά, δηλαδή από το 2000. Χάρη στις εμπορικές αλυσίδες ένα μεγάλο μέρος των Βούλγαρων παραγωγών όχι μόνο διεύρυναν σημαντικά την μπίζνες τους, αλλά και κατόρθωσαν να πατήσουν και στις διεθνείς αγορές μέσω το δικτύου αυτών των αλυσίδων".

Ποια η ουσία του προβλήματος; 
"Όταν ένας παραγωγός δεν είναι ανταγωνιστικός, πρέπει να το μάθει", λέει ο Γιορντάν Ματέεφ, διευκρινίζοντας, ότι την άσχημη είδηση συνήθως λέει η εμπορική αλυσίδα, επειδή την μαθαίνει από τους καταναλωτές. "Όταν ο καταναλωτής δεν αγοράζει ορισμένο προϊόν και προτιμά το ανταγωνιστικό, αυτό είναι σαφές μήνυμα για τον παραγωγό, για το ότι πρέπει να βελτιώσει την ποιότητα ή να μειώσει την τιμή, για να καταστήσει το εμπόρευμα πιο ελκυστικό για τον καταναλωτή. Ο έμπορος δεν φταίει γι αυτό, είναι ζήτημα άσχημου μάνατζμεντ. Πολλοί Βούλγαροι παραγωγοί αποδείχτηκαν απροετοίμαστοι για τις συνθήκες της κρίσης. Ένα μέρος απ αυτούς έχασαν τις θέσεις τους στην αγορά".

Πώς θα σχολιάσετε την πρόταση σε κάθε σουπερμάρκετ να ανοίξει πάγκος μόνο βουλγαρικών προϊόντων;
"Αυτή είναι μία λαϊκιστική λύση των Βούλγαρων πολιτικών", είναι κατηγορηματικός ο Γιορντάν Ματέεφ. "Αντί να ασχολούνται με τα πραγματικά προβλήματα, όπως, π.χ., γιατί η βουλγαρική οικονομία είναι στα πρόθυρα ύφεσης, ασχολούνται με ιδέες, που όχι μόνο δεν θα βοηθήσουν, αλλά και θα βλάψουν. Παρόμοιες ιδέες, λοιπόν, για προστασία της βουλγαρικής παραγωγής απλώς δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Και η πραγματικότητα είναι, ότι η βουλγαρική παραγωγή βρίσκεται πλέον στις εμπορικές αλυσίδες – αυτό μπορείτε να το δείτε με τα μάτια σας".

Στην ΕΕ επίσης άρχισαν να μιλούν για προβλήματα μεταξύ εμπόρων και παραγωγών. Γι' αυτό η Κομισιόν βγήκε στις αρχές της χρονιάς με την λεγόμενη Πράσινη Βίβλο με δέκα αρχές της καλής εμπορικής πρακτικής. Σε πολλές χώρες καθιερώθηκε κρατική ρύθμιση, που σύμφωνα με τις Βρυξέλλες μάλλον βλάπτει. Μέχρι τα τέλη της χρονιάς η Κομισιόν θα αποφανθεί για το εάν να υπάρχουν παρόμοιες ρυθμίσεις.

"Γι' αυτό θεωρούμε, ότι όλα τα προβλήματα θα βρουν την λύση τους σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης", λέει ο Γιορντάν Ματέεφ.

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα