Η κατεδάφιση παράνομων σπιτιών των Ρομά στη Βάρνα και κυρίως στην Στάρα Ζαγκόρα προκάλεσε δυνατή απήχηση. Ακούστηκαν πολλές αντίθετες γνώμες – από απόλυτη επιδοκιμασία έως δριμεία καταδίκη. Η Βουλγαρική Επιτροπή του Ελσίνκι ακόμη και κατηγόρησε τις δημοτικές αρχές στη Στάρα Ζαγκόρα για άσκηση "θεσμοποιημένης ρατσιστικής βίας". Τέθηκαν επί τάπητος και πολλά ερωτήματα. Γιατί, για παράδειγμα κατεδαφίζονται τα παράνομα σπίτια των Ρομά, ενώ δεν λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα για τις παράνομες οικοδομές και ξενοδοχεία στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας; Μέχρι πότε οι Ρομά θα χρησιμοποιούνται στα πολιτικά παιχνίδια και ποιος επωφελείται από τη μη ένταξή τους στην κοινωνία;

"Αντιπαραθέτουμε μια κοινότητα, η οποία δεν έχει εξασφαλισμένα ίσα δικαιώματα με τους εθνικούς Βουλγάρους, για να αποκομίζουμε πολιτικά οφέλη. Και βεβαίως, παραβιάζουμε το δίκαιο, γιατί δεν μιλάμε για παράνομες οικοδομές, αλλά για το δικαίωμα αξιοπρεπούς ζωής", ήταν κατηγορηματικός ο Βίκτορ Λίλοφ, μέλος του Συμβουλίου πολιτών του Μεταρρυθμιστικού Μπλοκ και μακροχρόνιος μουσικός παραγωγός της τσιγγάνικης ορχήστρας "Καραντίλα". Ο ίδιος ήταν ένας από τους συμμετέχοντες στο ειδικό στρογγυλό τραπέζι, αφιερωμένο στο πρόβλημα, που διοργάνωσαν η Βουλγαρική Ραδιοφωνία και το πρόγραμμα Binar της Εθνικής Ραδιοφωνίας.

Ακριβώς στο ίδιο πνεύμα είναι η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο, το οποίο καταδίκασε τη Βουλγαρία σε παρόμοια δικαστική υπόθεση. Σύμφωνα με ειδικούς, το γκρέμισμα των σπιτιών στη Στάρα Σαγκόρα εγκυμονεί κίνδυνο από επόμενη καταδικαστική απόφαση του Δικαστηρίου του Στρασβούργου. Άλλοι όμως υποστηρίζουν κατηγορηματικά την ενέργεια αυτή.

"Ο νόμος πρέπει να τηρείται αυτσηρά. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος παράνομες κατοικίες να νομιμοποιούνται μόνο για το γεγονός που εκεί μένουν άνθρωποι που ισχυρίζονται ότι αφού για 20 χρόνια κανείς δεν γκρέμισε τα σπίτια τους, έχουν το δικαίωμα να μένουν εκεί", επεσήμανε ο ευρωβουλευτής του VMRO Άνγκελ Τζαμπάζκι.

Σύμφωνα με τον υφηγητή Μιχαήλ Ιβανόφ, πρώην σύμβουλος του Προέδρου της Δημοκρατίας για τα εθνικά θέματα και τα θέματα θρησκευμάτων, είναι απαραίτητο: "Να αναγνωριστεί το πρόβλημα των αστικών περιοχών όπου μένουν μειονότητες ως πρόβλημα προτεραιότητας για τη Βουλγαρία. Και το πρόβλημα αυτό να λύνεται με την απαραίτητη χρηματοδότηση και με τη συμμετοχή των ανθρώπων που μένουν στις περιοχές αυτές".

Οι συμμετέχοντες στο στρογγυλό τραπέζι ενώθηκαν γύρω από την άποψη ότι στη βάση του προβλήματος βρίσκεται η αδράνεια του κράτους, το οποίο πάνω για από 20 χρόνια δεν κατόρθωσε να εκπονήσει συνεπή και αποτελεσματική πολιτική όχι μόνο ως προς την εγκατάστασή τους σε κατοικίες, αλλά και γενικότερα ως προς την κοινωνική ένταξη των Ρομά.

Σύμφωνα με τον Ιβάν Τσακάροφ, δήμαρχο της περιοχής της πρωτεύουσας "Κράσνα πολιάνα", όπου μένουν πολλοί εκπρόσωποι της μειονότητας των Ρομά, το βουλγαρικό κράτος υποτιμά το τεράστιο δυναμικό της κοινότητας αυτής. "Πρόκειται για μια κοινότητα, οι εκπρόσωποι της οποίας είναι νέοι και ικανοί για εργασία, και θέλουν να δουλεύουν. Δεν τους εμποδίζει η βαριά δουλειά", τονίζει ο ίδιος.

Η εκπαίδευση είναι το βασικό και ίσως το σημαντικότερο μέσο κοινωνικής ένταξης, το οποίο όμως ακόμη δε χρησιμοποιείται επαρκώς. "Η κοινωνική ένταξη των Ρομά προχωρά πολύ αργά", λέει ο Έντσο Στέφανοφ, εκπρόσωπος της κοινότητας των Ρομά.

Εκτός από αποτέλεσμα πολιτικών, η κοινωνική ένταξη των Ρομά εξαρτάται και από τις προσπάθειες καθενός μέλους της Κοινωνίας των пολιτών. Εξαρτάται από τη συνειδητοποίηση της ανάγκης για κατάργηση των στερεοτύπων, τα οποία καταδικάζουν την κοινότητα σε διαχωρισμό – μια πραγματικότητα, από την οποία χάνουν όλοι.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα