Ο δήμαρχος ενός μικρού βουλγαρικού ορεινού χωριού προτείνει πρωτότυπο βραβείο: δυάρι για την κυρία που παντρευτεί γιατρό και τον πείσει να έρθει να ασκεί το επάγγελμά του στο χωριό με πληθυσμό 970 κατοίκων. Αυτό το ανέκδοτο απεικονίζει τα μεγάλα ελλείμματα στο σύστημα υγείας στη Βουλγαρία.Εάν υπάρχει βραβείο για την πιο πολυσυζητημένη και την πιο ανησυχητική μετανάστευση, αναμφίβολα θα το κέρδιζε η μετανάστευση των γιατρών. Αυτό το είδος μετανάστευσης θα είναι το θέμα της έκθεσης της υφηγήτριας Άννα Κράστεβα από το Νέο Βουλγαρικό Πανεπιστήμιο, με την οποία η επιστήμονας θα συμμετάσχει στην επιστημονική συνδιάσκεψη που αρχίζει σήμερα και διοργανώνεται από το Ινστιτούτο Εθνολογίας και Λαογραφίας με Λαογραφικό Μουσείο της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών. Το θέμα της συνδιάσκεψης είναι «Βούλγαροι στο εξωτερικό, ξένοι στη Βουλγαρία: θεσμοί, οργανώσεις, κοινοτική ζωή».

«Εάν η μετανάστευση των γιατρών εφιστά την προσοχή, ο λόγος είναι η ομόφωνη αναγνώριση του εξαιρετικού χαρακτήρα της», επεσήμανε σε συνέντευξη για τη Βουλγαρική Ραδιοφωνία η υφηγήτρια Άννα Κράστεβα.

«Η πρώτη διάσταση αυτού του είδους μετανάστευσης είναι η επαγγελματική, συνεχίζει η ίδια. Οι γιατροί είναι μέρος της μετανάστευσης εξειδικευμένων στελεχών, της εκροής εγκεφάλων. Η δεύτερη διάσταση είναι η οικονομική.  Τεράστιο είναι το μερίδιο του κλάδου υγείας στις ανεπτυγμένες οικονομίες και το μερίδιο αυτό θα εξακολουθήσει να αυξάνεται.  Η τρίτη διάσταση είναι η ανθρώπινη, η οποία αποκαλύπτει τον εξαιρετικό χαρακτήρα της ιατρικής προς όφελος της κοινωνίας. Η τέταρτη διάσταση είναι η δημοκρατική. Η «Γιατροί χωρίς σύνορα» είναι μία μεγάλη, διεθνής οργάνωση με εξαιρετική επιρροή, η οποία αναπτύσσει ανθρωπιστική δραστηριότητα σε όλο τον κόσμο. Οι γιατροί στη χώρα μας επίσης έχουν δηλώσει σαφώς τη θέση τους ως πολιτών.»

Οι πολιτικές ελίτ περιγράφουν τη μετανάστευση των γιατρών ως απώλεια εξειδικευμένων νέων Βουλγάρων, ως επένδυση στη μόρφωση και μετατροπή της χώρας σε δότη των συστημάτων υγείας των ανεπτυγμένων ευρωπαϊκών και όχι μόνο ευρωπαϊκών κρατών. Οι γιατροί μιλάνε για τη μετανάστευσή τους ως αναγνώριση, ικανοποιητική πληρωμή, καλύτερες προοπτικές για επαγγελματική αποκατάσταση. Σύμφωνα με την υφηγήτρια Κράστεβα, οι οπτικές γωνίες είναι δύο:

«Η μία είναι η οπτική γωνιά του κράτους και η άλλη – των υπεύθυνων πολιτών που πήραν τη ζωή τους στα χέρια τους, συνεχίζει η ίδια. Η αδυναμία των βουλγαρικών ελίτ να ερμηνεύσουν την αυξανόμενη μετανάστευση των γιατρών ως κριτική στην πολιτική τους, δείχνει πόσο κοντόφθαλμες είναι. Φέτος στην επίσημη τελετή απονομής των πτυχίων στο Ιατρικό Πανεπιστήμιο Σόφιας, ο καλύτερος πτυχιούχος δήλωσε: «Το 80% των νέων γιατρών θέλει να βρει επαγγελματική αποκατάσταση στο εξωτερικό».

Ενώ οι πολιτικοί μας παραπονιούνται, οι γιατροί αναπτύσσουν ποικίλες και καινοτομικές μορφές κινητικότητας, λέει η υφηγήτρια Κράστεβα.

«Θα σας δώσω ένα βουλγαρικό παράδειγμα: ένας γιατρός που έχει ιατρείο σε μια από τις πολυτελέστερες συνοικίες του Παρισιού, μαζί με έναν συνάδελφό του, ο οποίος έχει ιατρείο στη Γερμανία, άνοιξαν ιδιωτική κλινική στη Βουλγαρία. Ο Γάλλος γιατρός δουλεύει μία εβδομάδα τον μήνα στη Βουλγαρία, και τρεις εβδομάδες στο Παρίσι και ο συνάδελφός του – δύο εβδομάδες στη Βουλγαρία και δύο εβδομάδες στη Γερμανία. Υπάρχουν και γιατροί που φεύγουν από τη χώρα για ορισμένη περίοδο και βρίσκουν καλή επαγγελματική αποκατάσταση στο εξωτερικό. Για διάφορους λόγους μετά επιστρέφουν στη Βουλγαρία και επενδύουν τις αποταμιεύσεις και τις γνώσεις τους εδώ. Οι γιατροί μας θέλουν να είναι μέρος του ευρωπαϊκού επαγγελματικού χώρου, ποτέ όμως δεν είχαν την επιθυμία και την πρόθεση να γίνουν μετανάστες – αντίθετα, θέλουν να εισάγουν στη Βουλγαρία τις θετικές πρακτικές στην εμπειρίας τους.»

Η Άννα Κράστεβα είναι κατηγορηματική ότι ο πρώτος και σημαντικότερος λόγος για την κινητικότητα των γιατρών είναι η έλλειψη αναγνώρισης και μετά έρχεται ο οικονομικός παράγοντας. Το άλλο που πρέπει να γίνει σαφές είναι η αλλαγή της λογικής και της δυναμικής του νέου κύματος γιατρών μεταναστών. «Η κινητικότητα είναι το καλύτερο φάρμακο για τη μετανάστευση», σχολιάζει η υφηγήτρια Κράστεβα.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα