Στη μετάβαση προς τη δημοκρατία οι Βούλγαροι είχαν μόνο τέσσερις αιτίες για αισιοδοξία. Οι στιγμές αυτές ήταν στις αρχές της διακυβέρνησης των πρωθυπουργών Ιβάν Κόστοφ (1997), Συμεών Σαξκομπουργκότσκι (2001), Μπόικο Μπορίσοφ (2009), καθώς και η ένταξη της Βουλγαρίας στην ΕΕ το 2007. Αυτό δείχνουν τα στοιχεία της Gallup International βάσει των μοναδικών ως προς το είδος τους μηναίων δημοσκοπήσεων από τις αρχές της δεκαετίας του '90 του περασμένου αιώνα έως τα χρόνια μας.

Τα στοιχεία παρουσιάστηκαν από τον εκτελεστικό διευθυντή της εταιρείας, κ. Παρβάν Συμεώνοφ, σε φόρουμ αφιερωμένο στην 25^η επέτειο από την αρχή των δημοκρατικών αλλαγών στη Βουλγαρία στις 10 Νοεμβρίου του 1989. Το μότο της συζήτησης που διοργανώθηκε από την Gallup Internationalήταν "Η γενιά της αλλαγής", και σ' αυτήν συναντήθηκαν απόψεις και ερευνητική προσέγγιση αναλυτών από τη γενιά της μετάβασης.

Σύμφωνα με έναν από τους συμμέτοχους, τον κ. Τομά Μπίκοφ από το Ινστιτούτο για Δεξιά Πολιτική, αυτό που σήμερα ονομάζουμε μετάβαση, ουσιαστικά είναι επανάσταση. "Ο άξονας "κομμουνισμός - αντικομουνισμός" αντλήθηκε και αντικαθίσταται σήμερα από άλλο άξονα – "οι οπαδοί της φιλελεύθερης συναίνεσης και οι υπόλοιποι", δήλωσε ο κ. Μπίκοφ σε συνέντευξη για τη Βουλγαρική Ραδιοφωνία.

"Άλλο ζήτημα είναι πως εκτιμήθηκε αυτή η μετάβαση και αυτή η επανάσταση", συνεχίζει ο κ. Μπίκοφ. "Και πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε μέτριοι στην εκτίμησή μας. Ούτε ήταν η πιο πετυχημένη μετάβαση προς τη δημοκρατία στην Ανατολική Ευρώπη, ούτε η πιο αποτυχημένη. Όπως συνήθως είμαστε κάπου στη μέση. Όσον αφορά τα λάθη, νομίζω ότι η Βουλγαρία ξεκίνησε προς την διαδικασία εκδημοκρατισμού απροετοίμαστη. Η αντικομουνιστική αντιπολίτευση επίσης. Ενώ οι προσδοκίες ήταν ότι θα παίζει  ηγετικό ρόλο, όπως έγινε στην Πολωνία, Τσεχία, Ουγγαρία. Στη Βουλγαρία οι δημοκράτες από την Ένωση των Δημοκρατικών Δυνάμεων στα πρώτα χρόνιο φοβούνταν μάλιστα από την λέξη "καπιταλισμός". Προσπαθούσαν να εξηγήσουν ότι η μετάβαση θα είναι βαθμιαία. Η ιδιωτικοποίηση καθυστέρησε πολύ. Μεγάλο χρονικό διάστημα αναζητούσαμε το δρόμο μας και όταν τον βρήκαμε είχαμε χάσει τον χρόνο ανεπανόρθωτα. Το άλλο πρόβλημα ήταν η αποτυχία του φιλελεύθερου μοντέλου. Ήταν φιλελεύθερη επανάσταση. Η αιτία είναι ότι στην προσπάθεια να καθιερωθεί η φιλελεύθερη συναίνεση των ελίτ σε μία συντηρητική κοινωνία, προκλήθηκε μεγάλη δυσφορία στους Βουλγάρους. Κατά τη γνώμη μου σ' αυτό οφείλεται και μέρος της δυσαρέσκειας των ανθρώπων".

Ο κ. Παρβάν Συμεώνοφ έχει τη δική του άποψη για τα λάθη της μετάβασης: "Ίσως η μεγαλύτερη έλλειψη σ' αυτήν την περίοδο αλλαγών ήταν η έλλειψη σαφούς οικονομικής αποφασιστικότητας στα πρώτα χρόνια", λέει ο κ. Συιμεώνοφ. "Όταν βιώσιμες οικονομικές μονάδες από το προηγούμενο πολιτικό και οικονομικό καθεστώς μπορούσαν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Η καθυστέρηση της οικονομικής μεταρρύθμισης προκάλεσε την εξασθένιση της βουλγαρικής οικονομίας.
Άλλο λάθος ήταν οι προσδοκίες ότι η μετάβαση τελειώνει τότε όταν έρθει κάτι καλό. Όμως δεν είναι υποχρεωτικό η μετάβαση να οδηγήσει σε κάτι καλύτερο. Πολλοί ξέχασαν ότι από μία κοινωνία εξίσωσης θα περάσουμε προς άλλη – της κοινωνικής διαστρωμάτωσης και αυτό δεν είναι ελάττωμα, είναι κάτι κανονικό. Για τον λόγο πολλοί άνθρωποι σήμερα νομίζουν ότι η μετάβαση ήταν εσφαλμένη. Πραγματικά η μετάβαση μπορούσε να είναι καλύτερη, εάν οι προσδοκίες δεν ήταν αφελείς και εάν είχαμε εστιαστεί στην οικονομία. Αυτό διαπιστώνω σήμερα από την  απόσταση του χρόνου. Ορισμένες φορές αντιλαμβανόμαστε  τη μετάβαση σαν μία εξαιρετική περίοδο , είναι όμως απλώς μία φάση στη διαδικασία εκμοντερνισμού της βουλγαρικής κοινωνίας", δήλωσε καταλήγοντας  ο κ. Παρβάν Συμεώνοφ.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα