Ό, τι και να έχει συμβεί στην απερχόμενη χρονιά, έρχεται ο Δεκέμβριος με τις γιορταστικές μέρες, τις βιτρίνες με τα δώρα, τα γιορτινά τραπέζια. Ξεχνάμε, έστω και για λίγο την βιαστική καθημερινότητα για να δώσουμε έμφαση στις προετοιμασίες – επίσης τόσο βιαστικές, αλλά και εξαιρετικά ευχάριστες. Για εμάς, τους Βούλγαρους, αυτό το μήνα σηματοδοτεί την αρχή των ονομαστικών γιορτών, ενώ το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων (Μπάντνι βέτσερ - μελλοντική βραδιά) και τα Χριστούγεννα το τραπέζι μαζεύει υποχρεωτικά όλη την οικογένεια.

Από το χάος στην τάξη, από το σκοτάδι - στο φως, από το τέλος - στην νέα αρχή. Αυτή είναι η έννοια της αρχαίας παγανιστικής τελετουργίας, που παρατηρείται στη χώρα μας σ’ αυτές τις μέρες του έτους. Κατά τις ημέρες του χειμερινού ηλιοστάσιου στην αρχαιότητα λατρευόταν η γέννηση του νέου Ήλιου, που στις λαϊκές δοξασίες κατεβαίνει από τα κλωνάρια του Παγκόσμιου Δέντρου για να φτάσει στον κόσμο μας και να φωτίσει τις ημέρες των ανθρώπων. Αυτή η ιερή στιγμή αντικατοπτρίζεται από τις γιαγιάδες μας στα κεντήματα και τα χαλιά, στη διακόσμηση των τελετουργικών ψωμιών, που υμνούσαν σε παραμυθένιες μελωδίες. Αργότερα η εκκλησία δέχεται την 25η Δεκεμβρίου ως ημέρα των Χριστουγέννων. Το παιδί Ιησούς ονομάζεται νεαρός Θεός από τον λαό μας και στην λαογραφία μας φέρει τα χαρακτηριστικά της παγανιστικής θεότητας στην προχριστιανική εποχή.

Σήμερα, κάποιοι από μάς σκάφτονται το βαθύ νόημα όλων των στοιχείων του βραδιού στην παραμονή των Χριστουγέννων – γιορτή, που ενώνει τον Χριστιανισμό και τον παγανισμό με ένα μοναδικό τρόπο. Για άλλους, είναι κυρίως μια ζεστή ατμόσφαιρα της οικογενειακής γιορτής και το τραπέζι με μονό αριθμό πιάτων με νηστίσιμα φαγητά - μια απαίτηση που τηρείται ακόμα και από τους ανθρώπους που δεν νηστεύουν.

Νηστίσιμες λαχανοντολμάδες, πιπεριές γεμιστές με πλιγούρι, ρύζι, φασόλια ή άλλα όσπρια, ψωμί σόδας με ένα κέρμα. Στο τραπέζι θα πρέπει να έχετε τα πάντα που καλλιεργούνται - σιτάρι (ωμά ή μαγειρεμένα), καλαμπόκι, φρέσκα και αποξηραμένα φρούτα, μέλι, κρεμμύδι, σκόρδο, καρύδια. Ο πιο ηλικιωμένος άνδρας του σπιτιού καίει λιβάνι και θυμιάματα.

Την δύναμη της φωτιάς καλείται και με το κούτσουρο, που με ειδική τελετή τοποθετείται στο τζάκι και καίει όλο το βράδυ στις παραμονές των Χριστουγέννων. Η τελετουργία αυτή θα πρέπει να βοηθήσει μια άλλη μετάβαση, η κατά σειρά νέα γέννηση. Με τη δύναμη της φωτιάς ενισχύεται τη δύναμη του νέου Ηλίου, για να ξεπεραστεί το χάος στη φύση και να αποκαταστήσει την κοσμική τάξη. Σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες, οι τροφές είχαν μαγική δύναμη. Και γι' αυτό διαφύλαγαν αυτό που έχει απομείνει από το τραπέζι το σιτάρι, το μέλι, αποξηραμένα κομμάτια του ψωμιού, ακόμα και οι στάχτες του καμένου ξύλου. Η χρήση τους ήταν για θεραπεία και διάφορες τελετουργικές πρακτικές για γονιμότητα και επιτυχία.

Τα μεσάνυχτα του βραδιού της παραμονής των Χριστουγέννων έρχονται τα Χριστούγεννα. Οι νοικοκύρηδες τεθούν στο τραπέζι κουλούρια και ένα μεγάλο δοχείο κρασιού - σημάδι ότι, αναμένουν τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα, τα παιδιά που έρχονται σε κάθε σπίτι τα πρώτα λεπτά της νέας μέρας. Για τον καθένα από την οικογένεια έχει ειδικούς στίχους.

Σε πολλά μέρη της χώρας το έθιμο αυτό υπάρχει και μέχρι σήμερα. Πιστεύεται ότι, το σπίτι στο οποίο ακούστηκαν τα κάλαντα και ευλογίες θα έρθει και το καλό το επόμενο έτος. Οι άνθρωποι θα είναι υγιείς, οι προσπάθειές τους θα έχουν επιτυχημένο αποτέλεσμα.

Τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή της χαράς για μια νέα αρχή. Σύμφωνα με το έθιμο, την ημέρα αυτή τα παιδιά πηγαίνουν στα σπίτια των γονιών τους. Από νωρίς το πρωί ξεκινάνε οι επισκέψεις σε οικογένεια του κουμπάρου στους νονούς, με πολλά δώρα - ψωμί, ψημένο κοτόπουλο, κρασί και ρακί. Παραδοσιακά στήνεται χορό στα χωριά. Τα τραπέζια είναι γεμάτα με πίτες και ψητό κρέας. Την Παραμονή των Χριστουγέννων πίνεται ζεστό κρασί και ζεστό ρακί.