Πώς ο Ρίτσαρντ Νίξον ενέπνευσε την παραγωγή ζαμπόν στη Βουλγαρία, πώς γεννιέται το δημοφιλές κατά την σοσιαλιστική περίοδο αναψυκτικό "Αλτάι", δηλαδή η βουλγάρικη Coca Cola, ποια είναι τα μοντέρνα γαστρονομικά τραγούδια που βάζουν στα εστιατόρια και αν υπάρχει προπαγάνδα στον γαστριμαργικό κόσμο είναι κάποια από τα ερωτήματα στα οποία απαντά το βιβλίο "Σοσιαλιστικό γκουρμέ" - ένα πιο ασυνήθιστο βλέμμα στη ζωή στη Βουλγαρία τον καιρό του Σιδηρούν παραπετάσματος.

Συγγραφέας του βιβλίου είναι η δημοσιογράφος Αλμπένα Σκόντροβα που επί σειρά ετών ερευνά αρχεία και έγγραφα και παίρνει περίπου 80 συνεντεύξεις με αναμνήσεις. Με χιούμορ το βιβλίο μας επιστρέφει τον καιρό που τα ράφια των μαγαζιών ήταν άδεια και οι γιαγιάδες μας έκλειναν ζαρζαβατικά σε βάζα για το χειμώνα. Η κουζίνα του τότε δεν έχει πολλές διαφορές από τη σημερινή – βραστό βοδινό, γιουβαρλάκια, κεφτέδες. Μόνο που σήμερα έχουμε πολύ περισσότερες επιλογές.

"Η περιορισμένη επιλογή τον καιρό του σοσιαλισμού δεν έχει καμία σχέση με τη σημερινή αφθονία που οφείλεται όχι μόνο στην τεράστια ποικιλία από προϊόντα, αλλά και στο άνοιγμα προς τις ξένες κουζίνες", λέει η συγγραφέας. "Η βουλγάρικη κουζίνα έχει αφομοιώσει στοιχεία και από τους Τούρκους και τους Έλληνες, αλλά μετά το 1989 η παγκοσμιοποίηση μας έφερε γεύσεις από μέρη μακρινά, όπως η Ασία και η Λατινική Αμερική. Η τεχνολογική πρόοδος είναι άλλος ένας παράγοντας που μας δίνει περισσότερες δυνατότητες όχι μόνο όσον αφορά τις ηλεκτρικές συσκευές αλλά και την πρόσβαση σε συνταγές μέσω του ίντερνετ».

Το Σιδηρούν παραπέτασμα σταματούσε ακόμα και τις μυρωδιές της δυτικής κουζίνας, η γαλλική παράδοση όμως καταφέρνει να το διαπεράσει χάρη στην κρατική τουριστική επιχείρηση Balkantourist, ενώ οι ρώσικες συνταγές επιβάλλονται ιδεολογικά και τον καιρό εκείνο ένα από τα πιο διάσημα εστιατόρια είναι το λεγόμενο Ρώσικο κλαμπ. Την τιμητική του είχε και το Κλαμπ των δημοσιογράφων όπου εργαζόταν ένας από τους πιο διάσημους ζαχαροπλάστες. Κατά την Αλμπένα Σκόντροβα τον καιρό του σοσιαλισμού η Βουλγαρία έχει περισσότερα εστιατόρια κατά κεφαλήν από την Νέα Υόρκη.

"Ο λόγος είναι η συνεπής κρατική πολιτική από το 1944 ως το 1980 για την προώθηση της δημόσιας εστίασης. Ανοίγουν πολλά εστιατόρια στα οποία οι τιμές είναι προσιτές και οι οικογένειες αρχίζουν να τρώνε έξω. Τα στέκια της μπουρζουαζίας απλοποιούνται και αρχίζουν να εκτρέφουν τις μάζες. Μια από τις πρώτες αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου της νέας δημοκρατίας είναι να υποχρεώσει τις ιδιωτικές επιχειρήσεις που ακόμα δεν έχουν εθνικοποιηθεί να εξασφαλίσουν εργατικά κυλικεία".

"Είναι αστεία η ιστορία για την παραγωγή ζαμπόν στην Βουλγαρία", διηγείται η Αλμπένα. "Ο καθηγητής Μπάιτσεφ που τότε εργάζεται στο εργοστάσιο επεξεργασίας κρέατος του Ρούσε θυμάται πως όλη η Ανατολική Ευρώπη ενέτεινε την παραγωγή ζαμπόν λόγω της προεκλογικής καμπάνιας του πρόεδρου της Αμερικής Νίξον που υποσχέθηκε πως αν τον εκλέξουν θα εξασφαλίσει στους Αμερικάνους δυο μερίδες ζαμπόν την ημέρα. Όλη η Ανατολική Ευρώπη αρχίζει την παραγωγή ζαμπόν με την ελπίδα να το πωλήσει στη συνέχεια στις ΗΠΑ έναντι αμερικανικών δολαρίων. Η Βουλγαρία δεν τα καταφέρνει με την εξαγωγή λόγω της έλλειψης πρώτων υλών και συσκευασίας. Η παραγωγή αποδεικνύεται ανεπαρκής για την Αμερική, αλλά πλημμυρίζει την βουλγάρικη αγορά".

Την δεκαετία του ’80 αρχίζουν να εμφανίζονται όλο και πιο πολυτελή ξενοδοχεία που όμως δεν ανταποκρίνονται στο μισθό του μέσου Βουλγάρου. Αυτή η τάση συνεχίζεται και σήμερα.

Μετάφραση: Αγάπη Ασπρίδου