Μήπως θυμάστε τη «Δεκαετία Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά»; Άρχισε πριν από 10 χρόνια και τελείωσε πριν από λίγες ημέρες. Η αρχή δόθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου του 2005 στη Σόφια σε επίσημη τελετή με τη συμμετοχή των πρωθυπουργών όλων των 12 χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, που έλαβαν μέρος στην πρωτοβουλία. 10 χρόνια αργότερα κανείς δεν έκανε τον κόπο να σημειώσει το τέλος της ή να κάνει απολογισμό των αποτελεσμάτων, γιατί κατά πάσα πιθανότητα δεν υπάρχουν τέτοια.

Η πρωτοβουλία είχε τον φιλόδοξο στόχο να εξασφαλίσει στη μεγαλύτερη μειονότητα στην Ευρώπη ίση πρόσβαση σε μόρφωση, αγορά εργασίας και ιατρική περίθαλψη και να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής της. Η αξιοζήλευτη χρηματοδότηση εξασφαλίστηκε από το Ινστιτούτο «Ανοιχτή κοινωνία» και από την Παγκόσμια Τράπεζα. Η ΕΕ επίσης έλαβε μέρος στο σχέδιο κοινωνικής ένταξης των Ρομά, υποχρεώνοντας το 2011 τα κράτη-μέλη της να εκπονήσουν σχετική στρατηγική. Η Δεκαετία των Ρομά όμως δεν κατόρθωσε να ξεπεράσει τις δηλώσεις των κυβερνήσεων και των μη κυβερνητικών οργανώσεων και δεν υπάρχουν ορατά αποτελέσματα. Στις γειτονιές των Ρομά και πριν και μετά τη Δεκαετία η μιζέρια είναι η ίδια. Σε γκέτο ζουν τουλάχιστον οι μισοί Ρομά στη Βουλγαρία, και δύο τρίτα εξ αυτών κατά τη διάρκεια της ζωής τους δεν εγκαταλείπουν τις φτωχές και βρόμικες γειτονιές. Η Δεκαετία της Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά δεν κατόρθωσε να αλλάξει αυτά τα στατιστικά στοιχεία, γιατί δεν κατόρθωσε να μεταφερθεί από τις εκθέσεις και τις συνδιασκέψεις στις γειτονιές των Ρομά. Η πρωτοβουλία δεν βρήκε (ή δεν ήθελε να βρει) εκπροσώπους της μειονότητας των Ρομά, που να μετατραπούν σε κινητήρια δύναμη της ένταξης και άφησε αυτή τη δουλειά στους δημόσιους υπαλλήλους. Σύμφωνα με τους μη κυβερνητικούς υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η Δεκαετία δεν πέτυχε, γιατί οι κυβερνήσεις δεν δέχθηκαν τους Ρομά ως ισότιμους εταίρους, αυτό όμως είναι μόνο ένα μέρος του προβλήματος. Το άλλο μέρος αφορά το γεγονός που οι διάφορες οργανώσεις και κόμματα των Ρομά που εμφανίστηκαν ( και με τη χρηματική υποστήριξη της Δεκαετίας) τελικά δεν έγιναν υπερασπιστές των συμφερόντων των ανθρώπων στις γειτονιές. Οι υπέρμαχοι των ανθρώπινων δικαιωμάτων ξεχνούν και κάτι άλλο – εκτός από δικαιώματα, τα μέλη μιας κοινωνίας έχουν και υποχρεώσεις, για παράδειγμα την υποχρέωση να στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο. Μέχρι το τέλος της Δεκαετίας της Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά δε συνέβη τίποτε αξιοσημείωτο. Έμεινε μόνο η πικρή γεύση από μη αποτελεσματικά απορροφημένα χρήματα.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα