Στις αρχές Απριλίου ξανάρχισαν οι αρχαιολογικές έρευνες νεολιθικού οικισμού κοντά στο χωριό Μουρσάλεβο στη διαδρομή του αυτοκινητοδρόμου "Στρυμόνα", που κατασκευάζεται τώρα. Είναι συνέχιση των ανασκαφών του περασμένου έτους, κατά τη διάρκεια των οποίων βρέθηκαν εξαιρετικά ενδιαφέροντα αντικείμενα: κεραμικές φιγούρες της αρχαίας θεάς-μητέρας και ζώων, σκεύη με όμορφη διακόσμηση. Τα ευρήματα χρονολογούνται στην 6^η χιλιετηρίδα προ Χριστού. Γιατί οι άνθρωποι της Νεολιθικής Εποχής αποφάσισαν να χτίσουν οικισμό στην κοιλάδα του ποταμού Στρυμόνα;

"Η κοιλάδα του Στρυμόνα, όπως αποδείχθηκε στις ανασκαφές κατά τις τελευταίες δεκαετίες, είναι η κύρια διαδρομή μετακίνησης ανθρώπων από την περιοχή του Αιγαίου Πελάγους, από τη Δυτική Μικρά Ασία προς την Ευρώπη", εξηγεί ο καθηγητής Βασίλ Νικόλοφ, επικεφαλής των ανασκαφών. "Στην ουσία, αυτός είναι ο δρόμος για την εγκατάσταση των πρώτων γεωργών και κτηνοτρόφων στην ήπειρό μας. Ο Στρυμόνας είναι εξαιρετικά σημαντική αρτηρία και δεν είναι τυχαίο που αυτοί οι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν εδώ. Δεν επιλέχθηκε τυχαία και η θέση του οικισμού Μουρσάλεβο, όπου εργάζομαι μαζί με την ομάδα μου από πέρυσι – στην ίδια την όχθη του ποταμού, σε ένα στενό μέρος της κοιλάδας. Σ’ αυτό το σημείο είχε πέρασμα.  Και τώρα έχει γέφυρα εκεί, φαίνεται ότι το σημείο ήταν κατάλληλο για τον σκοπό".

Πώς φαίνεται αυτός ο οικισμός και τι είναι η έκτασή του;
"Ο οικισμός χτίστηκε πριν από τα μέσα της 6^ης χιλιετηρίδας προ Χριστού", αναφέρει ο καθ. Νικόλοφ. "Η έκτασή του είναι 20 στρέμματα περίπου και τα σπίτια του ξανακτίζονταν επανειλημμένα, αφού κατά πάσα πιθανότητα πυρπολούνταν σκοπίμως. Οι δρόμοι του οικισμού είναι ίσιοι. Σύμφωνα με μια υπόθεση, αφού αποφάσιζαν να πυρπολήσουν ένα σπίτι, έχτιζαν νέο στον ίδιο τόπο. Αυτό που είναι σημαντικό και ενδιαφέρον είναι ότι τα σπίτια, τουλάχιστον αυτά που ερευνήσαμε μέχρι τώρα, ήταν διώροφα. Ξέρουμε ότι είχε διώροφα σπίτια και σε άλλα μέρη, κατά τα τελευταία 15-16 χρόνια το διαπιστώσαμε, αλλά ολόκληρος οικισμός με διώροφα σπίτια εκείνης της περιόδου – είναι κάτι πρωτόγνωρο".

Επισημαίνετε ότι αυτός ο οικισμός είναι ο καλύτερα διασωθείς της περιόδου αυτής στην Ευρώπη.
"Τουλάχιστον οι μέχρι τώρα παρατηρήσεις μας το δείχνουν. Ένα μεγάλο μέρος των σπιτιών, συμπεριλαμβανομένου και του τελευταίου οικισμού στη θέση αυτή, πυρπολήθηκαν. Όταν ένα σπίτι έχει κάψει σε πυρκαγιά, τα απομεινάρια του διασώζονται καλύτερα, γιατί τα σπίτια αυτά χτίστηκαν με ξύλινους στύλους και πηλό. Εάν το σπίτι δεν πυρπολούταν, ένα πολύ μικρό μέρος απ’ αυτό θα μπορούσε να διασωθεί. Όταν όμως το σπίτι καεί, ψήνεται ο πηλός. Ακόμη και μερικώς κατεστραμμένα, τα σπίτια μπορούν να αποκατασταθούν".

Αυτό δίνει την ευκαιρία ο οικισμός να εκτεθεί και να χτιστεί μουσείο, στο οποίο να παρουσιάζονται τα πλούσια ευρήματα των ανασκαφών.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα