Το έτος 1981 θα μείνει στην ιστορία με τα τεράστια χρηματικά ποσά που τοποθετούνται σε μεγάλης κλίμακας εκδηλώσεις για την την προβολή της χώρας στον κόσμο με αφορμή τα 1300 χρόνια από την ίδρυσή της και τη δημιουργία ευνοϊκού ίματζ για το έξο κόσμο. Με αφορμή τα 1300 χρόνια από την ίδρυση του βουλγαρικού κράτους, η χώρα μας διοργάνωσε ένα φιλόδοξο εορτασμό με ένα πλούσιο πρόγραμμα εκδηλώσεων εντός και εκτός της χώρας.

Έχει ολοκληρωθεί η αποκατάσταση του κάστρου Τσάρεβετς στο Βελίκο Τίρνοβο και ο σκηνοθέτης Βάλο Ράντεφ δημιούργησε το πρωτοποριακό για εκείνα τα χρόνια σόου πολυμέσων "Ήχος και Φως", που προσελκύει τουρίστες και σήμερα στην μεσαιωνική πρωτεύουσα της Βουλγαρίας. Υψώνονται και μνημεία, όπως το εντυπωσιακό "Ιδρυτές του βουλγαρικού κράτους" στο Σούμεν και "1300 χρόνια Βουλγαρία", που προκαλεί και σήμερα αντιφατικές απόψεις και πάθη στη Σόφια. Την ίδια χρονιά στην πρωτεύουσα εγκαινιάστηκε και το Εθνικό Μέγαρο Πολιτισμού, το οποίο εξακολουθεί να είναι το μεγαλύτερο πολιτιστικό κέντρο της χώρας.

Ο Εμίλ Αλεξάντροφ, αναπληρωτής της Λιουντμίλα Ζίβκοβα (κόρη του κρατικού ηγέτη Τόντορ Ζίβκοφ) στην Επιτροπή Πολιτισμού, και μέλος του εσωτερικού κύκλου των εμπειρογνωμόνων, στους οποίους ανήκει η ιδέα για τον εορτασμό της επετείου, υπενθυμίζει στο βιβλίο του "Πολιτισμός και προσωπική δύναμη" αυτά τα γεγονότα: "Η κύρια εκδήλωση στο Εθνικό Μέγαρο Πολιτισμού στις 20 Οκτωβρίου του 1981 και ενώ ο Τοντόρ Ζίβκοφ (ο πρώτος κομματικός και κρατικός ηγετης του κράτους) διάβαζε την έκθεση, σε χώρο, που βρισκόταν 200 μέτρα από την αίθουσα, σύμφωνα με το πνεύμα της καθιερωμένης παράδοσης, συνεχίζονταν οι σκληρές δουλειές: η ολοκλήρωση του μνημείου αφιερωμένου στα 1300 χρόνια από την ίδρυση του βουλγαρικού κράτους. Τα σχέδια μας ήταν πραγματικά φιλόδοξα. Το κυριότερο ήταν ο καθένας Βούλγαρος και κάθε θεσμός να συμβάλει στη βελτίωση του τομέα στον οποίο εργάζεται και του χώρου όπου ζει. Μ' αυτή την έννοια, η γιορτή δεν έπρεπε να εκφράζεται με επίσημες πράξεις, αλλά να είναι μια διαδικασία μερικών χρόνων που να οδηγήσει σε θετικές αλλαγές στην οικονομική, πολιτιστική, πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας".

Στον Χρυσό αρχείο της Εθνικής Ραδιοφωνίας φυλασσεται η ομιλία του Τόντορ Ζίβκοφ στις 20 Οκτωβρίου 1981, στην οποία εκφράζει την υπερηφάνειά του από την πλούσια ιστορία μας: "Συντρόφισσες και σύντροφοι, το μεγαλείο του έργου των προγόνων μας είναι το ότι το βουλγαρικό κράτος, σε αντίθεση με τις τότε χώρες της ηπείρου μας, χτιζόταν βάση την αρχή της εθνικότητας, ως κράτος ενός έθνους – του βουλγαρικού. Ιδρύεται σε τρεις βασικές εθνικές ομάδες: Πρωτοβούλγαροι, Σλάβοι και Θράκες που σχηματίζουν το βουλγαρικό έθνος. Ήταν το πρώτο σλαβικό κράτος, το οποίο διακήρυξε την πολιτική και πνευματική αφύπνιση των πολλών εκατομμυρίων Σλάβων, βοήθησε τον σλαβικό κόσμο να ενταχθεί στον τότε πολιτισμό και του έδωσε μία ασταμάτητη ορμή να σταθεί στην πρώτη γραμμή.
Δοξάζουμε τους μεγάλους ιδρυτές, υπό την ηγεσία των οποίων ο βουλγαρικός λαός δημιούργησε το δικό του κράτος τους: οι χάνοι Ασπαρούχ, Κρουμ και Ομουρτάγκ, πρίγκιπας Βόρις Α', οι βασιλιάδες Συμεών, Σαμουήλ, Άσεν και Πέταρ, Καλογιάν και ο Ιβάν Ασέν Β'. Η Βουλγαρική γη από καιρό ήταν ένα σταυροδρόμι των μεγάλων πολιτισμών εκείνης της εποχής, που επηρεάζουν τον δικό μας, πολιτισμούς, που ο λαός μας δημιουργικά έχει ενσωματωθεί στη βουλγαρική κουλτούρα. Αλλά στο παρελθόν μας υπάρχει ένα γεγονός που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την λαϊκή μας και εθνική σταθερότητα - το μεγαλοφυές έργο των αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου  και των μαθητών τους".

Μια ημέρα νωρίτερα, στις 19 Οκτωβρίου, είναι η πρεμιέρα της πρώτης βουλγαρικής υπερπαραγωγής, της κινηματογραφικής ταινίας "Χαν Ασπαρούχ" του σκηνοθέτη Λιουντμίλ Στάικοφ με σενάριο της Βέρα Μουταφτσίεβα. Στο κύριο ρόλο είναι ο ηθοποιός, άγνωστος μέχρι τότε στο κοινό, που κάνει και το ντεμπούτο του, Στόϊκο Πεεφ. Το έργο γυρίστηκε για 11 μήνες, στο χωριό Ρίμπεν κοντά στο Πλέβεν με συμμετοχή 60.000 ατόμων. Και μέχρι σήμερα κανείς δεν γνωρίζει το ακριβές ποσό που επενδύθηκε στα γυρίσματα της πιο φιλόδοξης ταινίας στην 100χρονη ιστορία του βουλγαρικού κινηματογράφου, η οποία μετά τη θριαμβευτική επιτυχία στη Βουλγαρία έχει ακροατήριο και στις ΗΠΑ. Στο Χρυσό αρχείο της Βουλγαρικής Εθνικής Ραδιοφωνίας φυλάσσεται απόσπασπαμ από την ταινία:

"Εγώ, χαν Ασπαρούχ, ανακηρύσσω το έδαφος αυτό για κράτος των Βουλγάρων. Και ας εκείνοι που έρχονται μετά μάς και αποκαλούνται Βούλγαροι, να το αγαπούν και προστατεύουν... είπα!"

Η οργάνωση του εορτασμού της 1300ης επετείου είναι ένα από τα αδιαμφισβήτητα επιτεύγματα της Βουλγαρίας στην πρόσφατη ιστορία. Όμως στις 21 Ιούλη 1981 πεθαίνει η Λιουντμίλα Ζίβκοβα. Κατά τα επόμενα χρόνια οι συνεργάτες της - ο διπλωμάτης Ζίβκο Ποπόφ (που έφθασε στη θέση του υφυπουργού Εξωτερικών), Εμιλ Αλεξάντροφ, αντιπρόεδρος στην Επιτροπής Πολιτισμού, που είναι πρωτοπόροι του εορτασμού, δικάστηκαν με σκηνοθετημένες δίκες και φυλακίστηκαν. Σήμερα ιδιόμορφο σύμβολο της εποχής της επετείου είναι το μισογκρεμισμένο μνημείο "1300 χρόνια Βουλγαρία" στον κήπο μπροστά στο Μέγαρο Πολιτισμού, από το οποίο έμεινε ο σκελετός άλλα το πνεύμα του έχει φύγει.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα